Нур томон йўл (1014)
Муборак Таҳрим сурасининг 6-8-ояти карималарининг шархи.
Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳ номи билан
Раҳмат пайғамбари Ҳазрати Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламнинг руҳи покларига саломлар ва салавотлар бўлсин. Сиз азиз тингловчиларга салом билан, “Нур томон йўл” дастурининг навбатдаги сонида Қурони Каримдаги оятларнинг содда ва равон тафсири билан сизнинг хизматингиздамиз.
Аввал муборак Таҳрим сурасининг 6-ояти кариманинг қироатига қулоқ тутамиз:
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَیْهَا مَلَائِکَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَیَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ
Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:
6 - Эй иймон келтирганлар! Ўзингизни ва аҳли аёлингизни ёқилғиси одамлару тошдан бўлган ўтдан сақланг. Унинг тепасида қўпол, дарғазаб фаришталар бўлиб, улар Аллоҳнинг амрига исён қилмаслар ва нимага буюрилсалар, шуни қилурлар.
Бу суранинг бош оятларида баъзи оилавий масалаларда тавсиялар берилган. Бу оятда инсоннинг оила аъзолари олдидаги масъулияти ҳақида айтилади:Иймонли кишилар нафақат ўзини дўзах оловидан қутқаришни ўйлайдилар, балки ўз оиласи учун масъулиятни ҳис қиладилар, уларни ёмон ва номақбул ишлардан огоҳлантирадилар.
Эр ва хотин бир-бирлари ва айниқса, фарзандлари учун жавобгардирлар. Улар уй ва оила муҳитини ҳар қандай ифлосланишдан тозалашлари, жумладан, динга қарши маданиятни тарғиб қилувчи ёки оила ахлоқини заифлаштирадиган ҳар қандай нарсанинг уй муҳитига кириб келишига йўл қўймасликлари керак. Ота-она яхшиликка буюриб, ёмон ишлардан огоҳ қилиб, оилани яхшиликка чорлаши, ёмон ишлардан қайтариши лозим.
Яна бир нуқтаи назардан қараганда, фарзандларнинг рўзғор ва соғлом жисмоний овқатланишини таъминлаш ота-онанинг бурчи бўлганидек, уларни диний тарбиялаш, тўғри ва соғлом интеллектуал озиқлантириш ҳам ота-онанинг бурчидир. Бу соҳадаги муваффақиятсизлик болаларнинг интеллектуал ва амалий оғиш омилларидан бири бўлиши табиийдир.
Дўзах ўти ҳақида шундай дейди: Дўзахнинг ўт тутувчиси дўзах аҳлининг жасади бўлиб, ундан олов кўтарилиб, гуноҳ туфайли алангаланади, унинг ёнида эса жаҳаннамнинг иссиқлигидан эриб кетган тошлар бор, вулқонлар кратеридан кўтарилган оловли лава каби.
Бу ояти каримадан қуйидагиларни ӯрганамиз:
1. Инсоннинг нафси исёнкор ва исрофгар бўлиб, уни ёмон ишларга етаклайди, шунинг учун ҳар қандай ҳолатда ҳам нафсга оид нафслардан эҳтиёт бўлиш керак, шунда улар одамни тузоққа илинтирмайди.
2. Тирилиш ва дўзахга ишониш инсонни бошқаришда, уни ва бошқаларни ислоҳ қилишда муҳим рол ўйнайди.
3. Ислоҳотларнинг биринчи қадами ўзини ва яқинларини ислоҳ қилиш, кейин эса жамиятни ислоҳ қилишдир.
4. Фарзандларни диний тарбиялаш оила бошлиғининг бурч ва масъулиятларидан биридир.
5. Фаришталар дунё ва охират борлиқ системасининг малайлари бўлиб, жаннат ва дўзахни илоҳий амр асосида бошқарадилар.
Энди муборак сурасининг 7 ва 8-ояти карималари қироатига қулоқ тутамиз:
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ کَفَرُوا لَا تَعْتَذِرُوا الْیَوْمَ إِنَّمَا تُجْزَوْنَ مَا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»، «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسَى رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَیُدْخِلَکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ یَوْمَ لَا یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَالَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعَى بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَبِأَیْمَانِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَاغْفِرْ لَنَا إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:
7 - Эй кофир бўлганлар, бугунги кунда узр айтманглар, сиз ўзингиз қилган ишларнинг жазосини олмоқдасиз, холос. 8 - Эй иймон келтирганлар! Аллоҳга холис тавба қилинглар! Шоядки Роббингиз гуноҳларингизни ювса ва сизни дарахтлари остидан анҳорлар оқиб турган жаннатларга киритса. Бир кундаки, унда Аллоҳ Набийни ва у билан бирга бўлган иймон келтирганларни шарманда қилмас. Уларнинг нурлари олдиларида ва ўнг тарафларида юриб борадир. Улар эса, Роббимиз, бизга нуримизни батамом қилиб бер, гуноҳларимизни кечир, албатта, Сен барча нарсага қодирсан, дерлар.
Ўзини ва оиласини дўзах азобидан сақлаш ҳақида сўз юритилган аввалги оятнинг давоми сифатида бу оятлар аввало кофирларга мурожаат қилади: Қиёмат куни узрлар қабул қилинмайди. Чунки қиёмат амалнинг намоён бўлиш жойи бўлиб, инсон борлиғида муассис бўлиб, тавба ва мағфират билан покланмаган хунук амаллар инсоннинг дўзах азобига сабаб бўлади. Олдинги оятда ҳам жаҳаннамда одамларнинг ичидан олов кўтарилиши айтилган.
Оятларнинг давомида яна бир бор дунёга қайтади ва мўминларга мурожаат қилади: инсон нажотининг ечими тавба ва Аллоҳга ҳалол ва сидқидилдан қайтишдир, шунда Аллоҳ ёмонликларни беркитади ва уларни мағфират қилади.
Гуноҳ ифлосидан покланган инсоннинг жаннатга кириш йўли очилиб, Аллоҳнинг раҳмати соясида қолиши табиийдир. Бу оятда таъкидланган насиҳатнинг тавбаси аслида қалбдан чиққан ва инсоннинг ҳақиқий пушаймонлигини билдирувчи тавбадир (фақат гуноҳнинг зоҳирий оқибатлари, масалан, одамларнинг кўз ўнгида шарманда бўлиш, шарманда бўлиш туфайли эмас). Бошқача қилиб айтадиган бўлсак, инсон ўша гуноҳга қайтмаслик ва уни такрорламасликка қарор қилганида ҳақиқий тавба тушунилади.
Оятларнинг давоми қиёмат кунидаги мўминлар ва Аллоҳнинг Расули соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобалари ва тобеларининг ҳолатига ишора қилиб, шундай дейди: Дўзах аҳли хор ва шарманда бўладиган кунда улар (мўминлар) мағрурдир; Уларнинг борлиғида иймон нури акс этади ва ўша нурнинг бардавомлигини, камолини Аллоҳдан сўрайди.
Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз:
1. Тавба ва кечирим қиёматда иш бермайди. Биз бу дунёда эканмиз ва тавба қилиш ва қайтиш имкониятига эга эканмиз, ўтмишимизни тўлдиришимиз мумкин.
2. Дўзах ўти ва қиёмат кунининг азоби инсоннинг ўз қилмишидан бошқа нарса эмас.
3. Инсон гуноҳ қилишдан сақланиши керак ва агар у сирпанчиқ бўлса, дарҳол тавба қилиши керак, шунда гуноҳнинг оқибатлари унинг борлиғида институционал бўлиб қолмаслиги керак.
4. Мўмин гуноҳдан холи эмас ва баъзан гуноҳ қилиши ҳам мумкин, лекин унинг иймонининг белгиси гуноҳдан пушаймонлик ва тавба қилишдир.
5. Инсон нопоклик ва ифлосликдан покланмагунча жаннатга кирмайди, чунки жаннат покизалар жойидир, ёвуз ва нопок одамлар эмас.
6. Тавба ва мағфират ҳам инсоннинг қоронғу ўтмишини ўчиради, ҳам унинг камолот ва маърифатига замин яратади.
7. Инсоннинг бу дунёда қилган яхши ва ёқимли амаллари қиёматда нур тимсолида намоён бўлади.
Ушбу дастурни якунлаш билан сиз азизларни улуғ Тангрига ҳавола қиламиз ва фикр ва таклифларингизни кутиб қоламиз. Хайр. Саломат бўлинг.
