Pars Today

Саломатлик журнали дастурида сиз азиз ҳамроҳларни турли касалликлар ва уларнинг олдини олиш ва даволаш усуллари, шунингдек, овқатланиш, жисмоний машқлар, соғлом турмуш тарзи ва ҳоказолар орқали саломатликка эришиш йўллари билан таништиришга ҳаракат қиламиз. Шуни таъкидлаш керакки, ушбу дастурда тақдим этилган маълумотлар сизнинг яқинларингизнинг хабардорлигини яратиш ва оширишдан иборат бўлиб, мутахассис шифокорнинг ташхиси ва даволашини алмаштириш учун мўлжалланмаган.

Ассалому алайкум азиз тингловчилар. Соғлиқни сақлаш журналининг охирги дастурида биз остеопороз касаллигини кўриб чиқдик. Ушбу дастурда биз "қўл ва оёқларнинг доимий тарзда ухлаб қолиши, жимирлаши ва ҳиссизлиги" касаллигининг сабаблари ва даволаш усулларини муҳокама қиламиз.

Қўл ва оёқларда ухлаб қолиши ва ҳиссизлиги тиббий даволанишни талаб қиладиган жиддий касалликнинг белгиси бўлиши мумкин. Ушбу асорат кўпинча енгил ва вақтинчалик бўлиб, ўз-ўзидан ёки уй шароитида даволаниш билан даволанганлиги сабабли, ҳеч ким уни жиддий қабул қилиши ва даволанишга мурожаат қилиши мумкин эмас.

"Уйқучанлик" одатда инсон танасининг ҳар қандай қисмида, айниқса қўл ва оёқларда ғалати ҳиссизлик туйғуни тасвирлаш учун ишлатиладиган сўздир. Оғиз бўшлиғида ёки тананинг бошқа қисмларида ҳам ушбу ҳиссизлик пайдо бўлиши мумкин. Бу туйғу жимирлаш ҳиссидан тўлиқ ҳиссизликка, ташқи огоҳлантиришларга қадар бўлиши мумкин. Қўл ва оёқларнинг ҳиссизланиши зарарсиз бўлиши мумкин ва ўз-ўзидан ўтиб кетади, масалан, қўлингиз қаттиқ совуқ ёки иссиққа таъсир қилганда бармоқлар ҳиссизланади.

Бундан ташқари, баъзи одамлар жуда кўп ташвиш ва руҳий босим ёки мигрен ҳужуми остида оғиз ва бармоқлар атрофида ҳиссизликни бошдан кечиришади. Бу ҳолат, шунингдек, вақт ўтиши билан ривожланиши ва доимий бўлиб қолиши мумкин бўлган асаб шикастланиши каби жиддий асоратларни кўрсатиши мумкин. Ҳиссизлик ёниш ҳисси, кучли оғриқ ёки қўллар, оёқлар ва юз мушакларида заифлик ҳисси билан бирга бўлиши мумкин. Ушбу асоратнинг сабабига қараб, ҳиссизлик вақтинчалик асорат ёки жиддий касалликни кўрсатиши мумкин.

Ушбу муаммонинг сабабларидан бири нотўғри овқатланишдир. Нотўғри овқатланиш танадаги озуқавий танқисликка олиб келади, бунинг натижасида организм А, Б5, Б6, Б12 ва Д каби муҳим витаминлар, шунингдек, темир, калций, калий, натрий каби минераллар етишмаслигидан азият чекади. Танадаги бу моддаларнинг етишмаслиги қўл ва оёқларда ҳиссизлик ва жимирлаш каби аломатларга олиб келиши мумкин. Ушбу етишмовчиликни аниқлаш учун шифокор қон тестини буюради.

Шунингдек, аьзоларнинг ухлаб қолиш бир ҳолатда узоқ вақт ўтирган ёки тик тургандан кейин содир бўлиши мумкин, бунинг натижасида бу ҳолат асаб толаларига узоқ муддатли босим туфайли ва кўпинча тананинг ҳолатини ўзгартириш, ҳис қилиш натижасида ҳосил бўлади. Шовқин ва жимирлашдан халос бўлиш мумкин Аммо асабга такрорий ва узоқ муддатли босим уни шикастлаб, қўл ва оёқларда оғриқ ва заифлик каби белгилар билан жиддий касалликка олиб келиши мумкин. Карпал туннел синдроми, умуртқалараро диск чурраси, бахтсиз ҳодиса туфайли асабнинг сиқилиши, ҳиссий ва психологик омиллар бу касалликлардандир.

Карпал туннел синдроми узоқ вақт давомида компютер клавиатураси билан ишлайдиган ёки қўллари ва билаклари билан кўп ишлайдиган одамларда билак нервларига босим туфайли юзага келади. Умуртқалараро диск чурраси ёки сирпаниши асоратида орқа мия нервлари босим остида бўлиб, оёқ тагида оғриқ, орқа ва оёқларда ҳиссизлик пайдо бўлади. Баъзида бахтсиз ҳодиса туфайли нервлар босилади ва улар шикастланади, қўллар ва оёқларда ҳиссизлик ва бошқа аломатлар пайдо бўлади. Нервларга таъсир қиладиган ва ҳиссизлик, заифлик, фалаж ёки оғриқни келтириб чиқарадиган кўплаб касалликлар ҳам мавжуд. Қандли диабет, кўп склероз ёки МС ва соқчилик бу касалликлар орасида.

Қон айланишини камайтирадиган асоратлар ҳам уйқучанлик ва ҳиссизликка олиб келади. Қон оқимининг пасайиши билан тавсифланган баъзи асоратлар қўл ва оёқларда вақтинчалик ёки доимий ҳиссизликка олиб келиши мумкин. Паст ҳароратга таъсир қилиш қон томирларининг торайиши ва натижада қўллар, оёқлар, бурун ва қулоқларнинг ҳиссизлигига олиб келиши мумкин. Райнауд синдроми бўлган одамларда қон айланишида асорат бор, улар паст ҳароратга дучор бўлганда, уларнинг танаси ҳиссизланади. Инсулт, ангина пекториси ва периферик артериал касалликлар, бунда мия, юрак ва тананинг бошқа аъзоларига оқиб тушадиган қон миқдори сезиларли даражада камаяди ва баъзи ҳолларда заифлик,ҳиссизлик ва ҳатто фалажга олиб келади. Шунингдек, ҳипотироидизм ёки ҳипотироидизм заифлик, ҳаддан ташқари чарчоқ, совуққа сезгирликнинг ошиши ва ҳиссизлик каби аломатларга олиб келиши мумкин.Турли заҳарлар, ҳашаротлар чақиши, шингиллалар, спиртли ичимликларга қарамлик ва радиотерапия каби вирусли инфекциялар каби бошқа асоратлар ҳам қўл ва оёқларда ҳизсизликка олиб келиши мумкин.

Ҳомиладорлик пайтида аьзолар  ухлаб қолиши ёки жимирлаши ҳис қилишнинг яна бир сабаби. Ҳомиладорлик даврида туйғу йўқолади ва керакли ҳолатда жимирлаш ҳисси пайдо бўлади. Ушбу аломат ҳомиладорликда тез-тез учрайди ва одатда танадаги гормонал ўзгаришлар туфайли юзага келади. Отоиммüн касалликлардан азият чекиш бу асоратнинг яна бир сабабидир. Баъзи отоиммüн касалликлар фақат битта органга қаратилган. 1-тоифа диабет ошқозон ости безига зарар етказади. Тизимли қизил югурук (СЛЕ) * каби бошқа касалликлар бутун танага таъсир қилади. Бу ҳолат нервларни ҳам шикастлайди.

Ушбу асоратнинг ривожланишида баъзи дориларни қўллаш ҳам иштирок этади. Неврологик муаммолар кўпинча рецепт бўйича баъзи дориларнинг ён таъсиридир. Саратон, ОИВ ёки ОИЦ, юқори қон босими, сил ва баъзи инфекцияларни даволаш учун кимётерапия препаратлари заифлик ёки б. Қўл ва оёқларда сезувчанлик. Бундан ташқари, бир нечта вирусли ва бактериал инфекциялар нервларингизга зарар етказиши ва қўлларингиз ва оёқларингиздаги оғриқ ва ҳизсизликка олиб келиши мумкин. ОИВ, Лйме касаллиги**, Шинглес, Эпстеин-Барр***, Гепатит Б ва C, Ғарбий Нил, Ситомегаловирус****, бу вирусларнинг баъзилари.

Танадаги ҳиссизликнинг яна бир сабаби буйрак етишмовчилиги бўлиши мумкин. Бу касаллик буйраклар тўсатдан қондан чиқинди маҳсулотларни филтрлай олмаганида пайдо бўлади. Буйраклар филтрлаш қобилиятини йўқотганда, зарарли маҳсулотларнинг хавфли миқдори тўпланиши ва қон кимёси мувозанатини бузиши мумкин. Буйраклар қондаги токсинлардан халос бўлганда, улар нервларга зарар этказиши мумкин. Шундай қилиб, буйракларингиз тўғри ишламаса, қўлларингиз ва оёқларингиз жимирлаши мумкин. Буйрак етишмовчилигининг иккита кенг тарқалган сабаби диабет ва юқори қон босимидир.

Генетик аномалиялар танадаги ҳизсизликнинг яна бир сабаби бўлиши мумкин. Чарcот-Марие-Тоотҳ касаллиги ва босим фалажи (ҲНПП) учун масъул бўлган ирсий нейропатия қўл ва оёқларда ҳиссизликка олиб келадиган иккита генетик касалликдир. Чарcот-Марие-Тоотҳ касаллиги мушакларни йўқ қилади. Семптомларни камайтириш учун сизга жисмоний терапия ёки махсус ёрдам керак бўлиши мумкин. ҲНПП сизнинг нервларингизга таъсир қилади ва қўлларингиз ва оёқларингиздаги ҳиссизлик ва заифликни келтириб чиқариши мумкин.

Ушбу асоратнинг яна бир сабаби шиш бўлиши мумкин. Нервларнинг ёнида ёки тепасида ўсадиган ғайритабиий ҳужайралар тўплами ёки ўсимта уларни босиб, қўл ва оёқларда ҳис-туйғуларни олиб ташлаши мумкин. Бу саратон ёки саратон бўлмаган ўсмалар билан содир бўлиши мумкин. Бошқа жойларда ўсмалар иммунитет тизимига таъсир қилиши ва асабнинг шикастланишига олиб келиши мумкин. Шишни даволаш симптомларни энгиллаштириши мумкин. Спиртли ичимликларни истеъмол қилиш бу асоратнинг яна бир сабабидир, шунинг учун у асаб ва тўқималарга зарар этказиши ва Б12 ва фолий кислотаси каби витаминларнинг этишмаслигига олиб келиши мумкин.

Жисмоний омилларга қўшимча равишда, ҳиссий ва психологик омиллар ҳам қўл ва оёқларда ҳиссизликка олиб келиши мумкин. Ҳаддан ташқари стресс ва ташвиш ортиқча нафас олишга олиб келиши мумкин. Тез ва саёз нафас олиш, ҳатто бир неча дақиқага бўлса ҳам, лаблар, қўллар ва оёқларнинг чайқалишига ва баъзи ҳолларда мушакларнинг крампларига ёки ҳушидан кетишга олиб келиши мумкин. Баъзи ҳолларда беҳушлик пайдо бўлганидан кейин мигрен ҳужуми пайдо бўлади. Бу ҳолат бўйиннинг оғирлиги, оғиз атрофида, қўллар ва оёқлар билан боғлиқ бўлиши мумкин. Умуман олганда, қўллар, оёқлар ёки иккаласида бир муддат давом этадиган ҳар қандай жимирлаши учун дарҳол тиббий ёрдамга мурожаат қилинг. жимирлаши сабаби қанчалик тез топилса ва назорат қилинса, умр бўйи муаммоларга дуч келиш эҳтимоли шунчалик кам бўлади.

Ушбу ҳолатни даволаш учун турли хил даволаш усуллари мавжуд. Бошида ва тиббий даволанишдан олдин сиз даволаниш усуллари ва уйда парвариш қилишингиз мумкин. Мисол учун, нервларга вақтинчалик босим, озиқ-овқат этишмаслиги, ҳароратнинг ўзгариши ва бошқа вақтинчалик асоратлар туфайли уйқусизликни уйда даволаш мумкин. Тананинг ҳолатини ўзгартириш, ухлаш жойини чўзиш ва массаж қилиш бу органни нормал ҳолатга келтириши мумкин. Уйқусизлик кучли совуқдан келиб чиққан ҳолларда, илиқ компресс ва массаж ёрдамида у органдаги қон оқимини таъминлайди ва уйқучанликни даволайди. Озиқланиш этишмовчилиги ҳолатларида, парҳезни яхшилаш ва қўшимчалардан фойдаланиш карıнcаланма ҳиссини йўқ қилиши мумкин. Бундан ташқари, асабий ҳужум туфайли ухлаб қолиш ҳолатларида, қоғоз қоп орқали нафас олиш ва танани бўшаштириш ортиқча нафас олиш, мушакларнинг крамплари ва бармоқларнинг ҳиссизлигилигини олдини олади.

Энди биз қачон тиббий даволаниш кераклигини билмоқчимиз. Агар оёқ-қўлларингизни қимирлата олмайсиз (фалаж) ёки шовқин билан кучли заифлик бўлса ёки бошингиз, бўйинингиз ёки орқангиз шикастланганда, уйқучанлик ёки уйқучанлик билан бирга шифокорга мурожаат қилишингиз керак. Шунингдек, ичак тутилиши, онгни йўқотиш ва тартибсизлик, нутқ муаммолари, кўришнинг ўзгариши, юриш қийинлиги ва кўкрак қафасидаги оғриқлар бўлса, имкон қадар тезроқ тиббий ёрдам олишингиз керак.

Ушбу фавқулодда аломатларга қўшимча равишда, камроқ шошилинч аломатлар мавжуд, аммо сиз шифокорни кўришингиз керак. Номаълум сабабдан келиб чиққан ва бир кундан ортиқ давом этадиган уйқучанлик ва қўл ва оёқларнинг жимирлаши бу орқа мия шикастланишининг белгиси бўлиши мумкин. Юриш пайтида ёмонлашадиган уйқучанлик, нервларга босимнинг белгиси бўлиши мумкин бўлган бўйин, билак ва бармоқлардаги оғриқлар билан ухлаб қолиш. Отоиммüн касалликнинг аломати бўлиши мумкин бўлган доимий қичишишнинг мавжудлиги ва мушакларнинг крамплари, бош айланиши ва бошқа ноодатий аломатлар билан бирга ҳиссизлик бу аломатлар қаторига киради.

Қўл ва оёқларнинг ҳиссизлик ва жимирлаши даволаш учун турли даволаш усуллари мавжуд. Ушбу аломатлар энгил бўлган ҳолларда, қўлдаги жимирлашни камайтириш учун қўл ва билакни барқарор ушлаб туриш учун бракетдан фойдаланиш тегишли ечимлардан биридир. Ушбу муаммони даволаш кўп жиҳатдан асосий сабабни даволашга боғлиқ. Агар ҳиссизлик биринчи навбатда касаллик туфайли юзага келса, бу касалликни даволаш уни йўқ қилади. Қон айланишининг пастлиги туфайли физиотерапия қўл ва оёқларда ҳиссизликни даволашда самарали эканлигини исботлади. Нервларни бўшаштириш машқлари қўллардаги ҳиссизлик ва жимирлашларни даволашда кенг қўлланилади. Жисмоний машқлар қон айланишини ва асаб ҳаракатини осонлаштириш орқали асаб шикастланишининг олдини олади.

Терида қичишиш ёки ачишиш ҳисси ёки ҳиссизлик қон айланиши билан боғлиқ муаммолар туфайли юзага келиши мумкин, шунинг учун массаж терапияси қон оқимини тиклашга ёрдам беради. Тўпламлар фойдали. Массаж қон айланиш тизими ва лимфатик суюқликларни ташқи стимуляция қилиш орқали қон оқимини яхшилайди. Агар қўл ва оёқларнинг карıнcаланмасı ва уйқучанлиги кучли бўлса, шифокор жимирлашни камайтириш учун кортизон каби кортикостероид препаратини инъекция қилади. Ушбу дори асабга камроқ босим ўтказиш натижасида шиш ва яллиғланишни камайтиради. Оғиз орқали кортикостероид препаратлари бу муаммони ҳал қилиш учун инъекцион кортикостероид препаратлари каби самарали эмас.

Ҳамроҳлигингиз учун раҳмат. Саломатлик журналининг навбатдаги дастуригача сизни буюк алолоҳга ҳавола қиламиз.

................................................ .. ................................................ ..

* Тизимли қизил югурук эритематоз СЛЕ сурункали отоиммüн касаллик бўлиб, у организмдаги кўплаб органларни, айниқса терини, бўғимларни, қонни, буйракларни ва марказий асаб тизимини қамраб олиши мумкин.

** Лайма касаллиги одамга Б. бургдорфери бактерияси билан касалланган шомил орқали юқади.

*** Эпстеин-Барр вируси (ЕБВ) одамларни юқтириши мумкин бўлган герпес вируси аъзоси. Ушбу вирус келтириб чиқарадиган инфекциялар жуда тез-тез учрайди, ҳатто одамда бу вирус бор ва бундан бехабар бўлиши мумкин. Эпстеин-Баррнинг асосий белгиларидан бири иситма бўлиб, у бир неча ҳафта давом этиши мумкин.

**** Ситомегаловирус сувчечак ва... Вирус бир муддат ҳаракациз қолиши ва кейин қайта фаоллашиши мумкин. Агар сиз соғлом бўлсангиз, вирус асосан нофаол.

• Скелет ва мушак касалликлари (остеопороз)