تلاش بی حاصل آمریکا برای بر هم زدن روابط ایران و چین
آمریکا در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، رویکرد تشدید فشارها علیه چین و ایران را در پیش گرفته است. اکنون نزدیکی بیشتر این دو کشور با توجه به توافق اخیرتهران و پکن، نگرانی مقامات واشنگتن و هشدار آنها را برانگیخته است.
«مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا در اظهاراتی حاکی از نگرانی واشنگتن از توافق راهبردی میان ایران و چین گفت که تحریمهای اعمال شده علیه تهران، باید علیه پکن هم اعمال شود. پمپئو یکشنبهشب در گفتوگو با شبکه خبری فاکسنیوز در پاسخ به پرسشی درباره برنامه راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین گفت: ما مطمئنا همه مفاد و همه تحریمهایی را که علیه جمهوری اسلامی ایران داریم، علیه حزب کمونیست چین و شرکتها و نهادهای دولتی آن نیز اعمال میکنیم. پمپئو مدعی شد که همکاری راهبردی چین با ایران سبب بیثبات شدن غرب آسیا و به خطر افتادن رژیم صهیونیستی، عربستان سعودی و امارات متحده عربی میشود.
اظهارات جدید پمپئو نشانگر نگرانی جدی واشنگتن درباره پیامدهای توافق اخیر ایران و چین بر میزان تاثیرگذاری سیاست ها و اقدامات آمریکا علیه این دو کشور است. در عین حال اجرایی شدن تهدید بی سابقه پمپئو درباره اعمال تحریم هایی علیه چین مشابه تحریم های ضد ایرانی واشنگتن می تواند آمریکا و چین را وارد مرحله جدیدی از روابط تنش آمیز نماید.
دولت ترامپ در اسناد راهبردی خود همواره موضعی منفی و تهدیدآمیز در قبال چین وایران اتخاذ کرده است. در سند استراتژی امنیت ملی آمریکا که در دسامبر 2017 منتشر شد صراحتا از چین به عنوان یک قدرت بین الملی تجدید نظر طلب که در پی ضربه زدن به منافع امنیتی و مالی آمریکا است یاد شده و چین را به عنوان چالشی علیه قدرت، نفوذ و منافع آمریکا تلقی کرده است. آمریکا در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، به ویژه رویکرد تقابل با چین را در عرصه های مختلف شدت بخشیده و نه تنها در زمینه تجاری و اقتصادی درصدد تحمیل خواسته های خود به پکن است، بلکه در امورداخلی این کشور به ویژه درباره دو منطقه هنگ کنگ و سین کیانگ به بهانه های حقوق بشری پرداخته است.
در عین حال آمریکا، خصومتی دیرینه با نظام جمهوری اسلامی ایران به دلیل ماهیت استکبار ستیز آن دارد و در چهل و دو سال گذشته همواره تلاش مستمری را برای تضعیف و فروپاشی جمهوری اسلامی ایران با ترتیب دادن انواع توطئه ها و نیز اعمال گسترده ترین تحریم ها علیه ایران صورت داده است. این تلاش ها در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ به شکل کارزار فشار حداکثری علیه ایران پس از خروج امریکا از برجام اعمال شده است.
اکنون چین وایران که هردو درمعرض فشارها واقدامات خصمانه واشنگتن قرار دارند، برمبنای توافقی راهبردی قصد توسعه همه جانبه روابط دو جانبه را دارند. مسلما اجرای مفاد این توافق در ابعاد مختلف آن به ویژه در بخش های اقتصادی وتجاری موجب کاهش فشارهای ضدایرانی واشنگتن خواهد شد.
رونی لیپشوتز،Ronnie Lipschutz استاد دانشگاه کالیفرنیا، توافق ایران و چین را چالشی برای هژمونی آمریکا دانست و تاکید کرد: با توجه به وخامت اوضاعِ روابط ایالات متحده و چین، این توافقنامه نفوذ چین در منطقه را گسترش میدهد. روزنامه نیویورک تایمز نیز با اشاره به جزئیات توافق ۲۵ ساله تهران و پکن نوشت که این امر میتواند نفوذ چین در غرب آسیا را گسترش داده و توان اقتصادی ایران را در برابر تحریمهای آمریکا قوت ببخشد.
در این توافقنامه پیشبینی شده که دو طرف همکاری خود را در شش حوزه اصلی بسط دهند. این شش حوزه شامل خرید نفت و گاز طبیعی ایران، سرمایهگذاریهای چین در زیرساختها از جمله کمک به توسعه بندر چابهار و بندرعباس، توسعه فناوریهای نوین مثل ۵G و هوش مصنوعی، بانکداری و تجارت، حوزههای دفاعی با تمرکز بر مبارزه با تروریسم و هماهنگی در نهادهای چندجانبه میشود. به گفته «شیرین هانتر» عضو شورای روابط خارجی آمریکا و استاد دانشگاه «جورج تاون»: توافق ایران و چین می تواند موقعیت منطقه ای چین را تقویت کرده و برتری راهبردی آمریکا در خلیج فارس را تضعیف کند... در صورتی که توافق میان ایران و چین اجرائی شود، می تواند به احیای اقتصاد ایران کمک کرده و سیاست این کشور را تثبیت کند.
این مساله بر دولت ترامپ گران آمده و صراحتا علیه آن موضع گیری کرده است. البته بهانه واشنگتن این بار نیز مانند مخالفت با لغو تحریم های تسلیحاتی ایران، ادعای افزایش بی ثباتی در غرب آسیا و نیز به خطر افتادن متحدان و شرکای واشنگتن در این منطقه است. این ادعای آمریکا در تضاد با نقش محوری و موثر جمهوری اسلامی ایران در زمینه صلح و ثبات منطقه ای است. تهران معتقد است که سیاست ها و اقدامات واشنگتن به ویژه افزایش حضور نظامی در غرب آسیا و اقدامات تحریک آمیز آمریکا موجب بروز بی ثباتی و ناامنی در منطقه شده است.