Քաղաքագետ. Պատահում է, որ Իրանն անխուսափելիորեն պետք է որոշի Կովկասի ճակատագիրը
Քաղաքագետ Մանվել Սարգսյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է. «Պատահում է, որ Իրանն անխուսափելիորեն պետք է որոշի Կովկասի ճակատագիրը։
Տավուշի մարզի չորս գյուղատեղերի Ադրբեջանին հանձնելու Նիկոլ Փաշինյանի պատրաստակամությունը, որն արտահայտվեց անցած շաբաթվա աղմկահարույց գործողություններով, ինչպես և սպասվում էր, չհանգեցրեց Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև լարվածության թուլացման։ Պարզվեց, որ այս տարածքները ոչ մեկին չեն հետաքրքրում։ Եվ հակառակը, Ռուսաստանն ու Ադրբեջանը սկսեցին բացահայտ հալածել Հայաստանը՝ նախապատրաստվելով հաջորդ սադրանքներին։ Ապրիլի 5-ին Փաշինյանի հանդիպումը Միացյալ Նահանգների և Եվրամիության ներկայացուցիչների հետ Հայաստանի ընդդիմախոսներին հասցրեց այն աստիճանի, որ նրանք «խելագարվել են»։ Բայց ռուս-ադրբեջանական վերջին ակտիվությունը Հայաստանում զգում է իր թուլությունը։ Եվ ինչպես միշտ, պետք էր սպասել փրկարար «զանգ ընկերոջը»՝ Թուրքիային:
Ապրիլի 1-ին Սերգեյ Լավրովը զանգահարել է Ֆիդանին և խոսել տարածաշրջանային ձևաչափով «3+3» հարթակի գործարկման մասին։ Հետաքրքիր է, ինչու հանկարծ հիշեցին այս ֆորմատը։ Հասկանալի է, թե ինչու. նրանք հիշեցին, որ առանց Իրանի այլևս հնարավոր չէ որևէ բան լուծել տարածաշրջանում. սա 1920-ականները չեն։ Կովկասի նախկին «վարչապետը» վերադարձել է - ու վերադարձել իր քմահաճույքներով։ Վերջին խոսքն այժմ նրանն է, թե որքան տհաճ է գիտակցել Լենին-Կամալյան ժամանակների սիրահարներին։
Սա, իհարկե, չի հեշտացնում Հայաստանի գործը։ Բայց եթե Հայաստանի իշխանություններն ունեն թեկուզ մի կաթիլ խելք, ապա տարածաշրջանային ուժերի հարաբերակցության մեջ կարող են տեսնել ոչ միայն պետականությունը պահպանելու, այլեւ աշխարհի բոլորի հետ հավասար խոսակցության մեջ մտնելու լուրջ հնարավորություն։ Շարունակել մսխել մեր տարածքները թուրքերի ու ռուսների բարեհաճության հույսով ուղղակի հիմարություն է, եթե ոչ ծիծաղելի։ Մեր հակառակորդները վաղուց ցույց են տվել, որ իրենց ոչ թե տարածքներն են հետաքրքրում, այլ պետականության իրավունքը։ Ավելի կոնկրետ՝ նրանց հետաքրքրում են այն մեխանիզմները, որոնք ստիպում են Հայաստանին հրաժարվել պետականության իրավունքից։
Բայց ի՞նչ են ուզում Իրանից։ Իրանական քաղաքականության հիմքում ընկած է երրորդ երկրների մուտքը տարածաշրջան կանխելու սկզբունքը։ Միակ հանգամանքը, որը Իրանին մոտեցնում է Ռուսաստանին և Թուրքիային, դա տարածաշրջանում արևմտյան երկրների զորքերի հայտնվելու սպառնալիքն է։ Հայաստանին ուղղված մեղադրանքը, թե նա փորձում է իր տարածքում արևմտյան երկրների զորքեր տեղակայել, Իրանին Ռուսաստանի և Թուրքիայի հետ դաշինքի մեջ ներքաշելու միակ մեխանիզմն է։ Սա այն է, ինչ անում է Ռուսաստանը՝ փորձելով համոզել Իրանին աջակցել տարածաշրջանում 3+3 ձևաչափին։ Հայաստանի համար պետք է պարզ լինի, որ այս ձևաչափի քաղաքականության էությունը Հայաստանի մեկուսացումն է Արևմուտքից և ստիպելը կատարել ռուս-թուրքական դաշինքի կամքը՝ ճեղքել Սյունիքով միջանցքը և գրավել Հայաստանի տարածքը։
Բայց խնդիրն այն է, որ արմատական հակասություն կա Հայաստանի երեք տարածաշրջանային հարեւանների շահերի մեջ։ Համաձայնելով համագործակցել 3+3 ձևաչափի շրջանակներում երրորդ ուժերի մուտքը տարածաշրջան կանխելու համար՝ Իրանը հանդես է գալիս Հայաստանի տարածքում ընդլայնման հակառակորդ։ Հենց այստեղ է առաջանում Հայաստանի համար հնարավորությունների պատուհանը։ Հայաստանը պետք է Իրանին առաջարկի համագործակցություն՝ հիմնված երրորդ կողմերին տարածաշրջան չթողնելու սկզբունքի վրա. նման համագործակցությունը, արևմտյան երկրների հետ Հայաստանի համագործակցության հետ մեկտեղ, կարող է ապահովել Հայաստանի շուրջ շահերի անհրաժեշտ հավասարակշռությունը։
Պետք է նկատի ունենալ, որ ԱՄՆ-ը պատասխանատվություն չի կրում Հայաստանին անվտանգության երաշխիքներ տրամադրելու համար, սակայն պատրաստ է օգնել Հայաստանին պաշտպանել իր անվտանգությունը։ Ըստ այդմ, Հայաստանի այս ռազմավարությունը չի կարող առանձնահատուկ դժվարություններ առաջացնել ԱՄՆ-ի համար։ Հատկանշական է, որ Հայաստանի առաջարկած ռազմավարությունը բավականին ձեռնտու է հարեւան Վրաստանին. Վրաստանին նույնպես անհրաժեշտ է ռուս-թուրքական ճնշմանը հակազդելու մեխանիզմ։
Երբեմն արժե այսպես նայել աշխարհին և ինքդ քեզ»։
