Արդյոք Փաշինյանի և Իլհամ Ալիևի միջև բանավեճը նախաբան է՞ Կովկասում նոր լարվածության։
Pars Today – Վաշինգտոնյան համաձայնագրից հետո Փաշինյանի և Ալիևի միջև առաջին բանավեճը տեղի է ունեցել Շանհայի համագործակցության կազմակերպության գագաթնաժողովում։
Ըստ Pars Today-ի, այս բանավեճը տեղի է ունեցել Նախիջևանը Ադրբեջանի Հանրապետության հիմնական տարածքին Հայաստանի տարածքով կապող հաղորդակցության ուղու շուրջ։
Շանհայի համագործակցության կազմակերպության գագաթնաժողովում իր ելույթում ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հրապարակավ արձագանքել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հայտարարություններին՝ նշելով, որ «Ադրբեջանի նախագահի կողմից հաղորդակցության ուղիների վերաբերյալ օգտագործված բառապաշարը չի համապատասխանում Վաշինգտոնյան համաձայնագրի տրամաբանությանը։
«Շանհայ Պլյուս» գագաթնաժողովում իր ելույթում Փաշինյանը նշել է. «Ցանկանում եմ տեղեկացնել ձեզ, որ Ադրբեջանի նախագահի կողմից օգտագործված բառերը մեզ համար հասկանալի չեն Վաշինգտոնում մեր համաձայնեցված տրամաբանական շրջանակներում, հատկապես որ այդ համաձայնագրերի շրջանակներում Հայաստանը և Միացյալ Նահանգները կիրականացնեն հաղորդակցության ներդրումային ծրագիր՝ «Թրամփի ուղին միջազգային խաղաղության և բարգավաճման համար» անվամբ։ Այս ծրագիրը բխում է ՀՀ «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագծից, որի շրջանակներում ՀՀ-ն և ԱՄՆ-ն ստորագրել են զարգացման և ներդրումների վերաբերյալ երկկողմ փոխըմբռնման հուշագիր»։
Երկուշաբթի օրը Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը, խոսելով երթուղիների ապաշրջափակման մասին, կրկին օգտագործեց «Զանգեզուրի միջանցք» տերմինը՝ ասելով. «Ես վստահ եմ, որ Զանգեզուրի միջանցքը շուտով կդառնա կապող միջանցք, ինչպես նաև Հյուսիս-Հարավ միջանցքի ևս մեկ կարևոր մաս, որը կնպաստի խաղաղության և բազմակողմ համագործակցության ամրապնդմանը և օգուտ կբերի Ադրբեջանի մերձավոր և հեռավոր արևելքի, արևմուտքի, հյուսիսի և հարավի երկրներին»։
Իրոք, Ադրբեջանի Հանրապետության հետ հայտարարությունը ստորագրելուց գրեթե մեկ ամիս անց Փաշինյանը ստիպված էր Իլհամ Ալիևին հիշեցնել այն պայմանները, որոնցով կողմերը համաձայնել էին իրականացնել երթուղիների ապաշրջափակումը։ Օգոստոսի 8-ին Սպիտակ տանը ստորագրված հայտարարության մեջ նշվում էր, որ Հայաստանը կապահովի Ադրբեջանի հիմնական մասի և Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության միջև անխոչընդոտ կապը իր տարածքով՝ փոխադարձ օգուտներով Հայաստանի միջազգային և ներքին հաղորդակցությունների համար։
Իլհամ Ալիևի «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին ելույթից և վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի պատասխանից մի քանի ժամ առաջ Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարները երկկողմ հանդիպում ունեցան։ Սա Փաշինյանի և Ալիևի միջև առաջին հանդիպումն էր խաղաղության համաձայնագրի ստորագրումից հետո։
Կողմերը նույնական հայտարարություններ արեցին Շանհայի գագաթնաժողովի շրջանակներում տեղի ունեցած հանդիպման վերաբերյալ՝ նշելով, որ Փաշինյանն ու Ալիևը քննարկել են Հայաստանի և Ադրբեջանի խաղաղության օրակարգը և ընդգծել կառուցողական երկխոսության, փոխադարձ վստահության և տարածաշրջանային կայունության անհրաժեշտությունը։ Հայտարարության մեջ ասվում է. «Երկու ղեկավարներն էլ ընդգծել են Վաշինգտոնում վերջերս կայացած գագաթնաժողովի արդյունքում ի հայտ եկած դրական դինամիկան, որը վկայում է միջազգային հանրության աջակցության մասին խաղաղության առաջխաղացմանը և հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին»։ Պաշտոնական հաղորդագրության համաձայն՝ կողմերը համաձայնել են շարունակել շփումները, սակայն պարզ չէ՝ քննարկվել են արդյոք երթուղիների ապաշրջափակման մանրամասները։
Մյուս կողմից Շանհայի համագործակցության կազմակերպության երկու անդամներ՝ Հնդկաստանը և Պակիստանը, վետո են դրել Հարավային Կովկասի երկու երկրների անդամակցության վրա՝ ի պաշտպանություն իրենց բարեկամ երկրի։ Այս առումով, Հայաստանի և Պակիստանի միջև դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու պատմական հռչակագրի ստորագրումից հետո, Իսլամաբադը արգելափակել է Հայաստանի՝ ՇՀԿ-ին անդամակցելու դիմումը: Մասնագետները կարծում են, որ այս զարգացումները տեղի են ունեցել Վաշինգտոնի և Բաքվի միջև վերջերս ձեռք բերված համաձայնության լույսի ներքո:
