Իլամ նահանգը՝ Իրանի էներգետիկ բեվեռը, հսկայական թաքնված հարստությամբ

Pars Today - Չնայած Իլամ նահանգը Իրանի ամենաքիչ բնակեցված նահանգն է, այն ունի երկրի նավթի երրորդ ամենամեծ պաշարները և բնական գազի երկրորդ ամենամեծ պաշարները:

Իրանի Իլամ նահանգում ընթացքի մեջ են 4 միլիարդ դոլարի զարգացման նախագծեր, և ողջունելով մասնավոր հատվածի ներդրումները, նպատակ ունեն բարելավել և արդիականացնել էներգետիկ ենթակառուցվածքները։

Pars Today-ը հղում անելով Press TV-ին հաղորդել է, նահանգի աշխարհագրական դիրքը և էներգետիկ հարստությունը հնարավորություն են տվել այն վերածել էներգետիկ կենտրոնի՝ բնական գազը հարևան Իրաք արտահանելու համար, մի երկիր, որի էլեկտրակայանները մեծապես կախված են իրանական գազի ներմուծումից։

Իլամ նահանգը գտնվում է Իրանի արևմուտքում՝ Իրաքի սահմանի մոտ, և դարձել է էներգիայի արտադրության գլխավոր տարածք, մասնավորապես՝ հում նավթի արդյունահանման և բնական գազի մշակման ոլորտում։

Նահանգի տնտեսությունը հիմնականում գյուղատնտեսական է, նաև զբաղվում են անասնապահությամբ և սահմանափակ արդյունաբերական գործունեությամբ։
2016 թվականի տվյալներով՝ Իլամը կազմել է երկրի ՀՆԱ-ի մոտ 1 տոկոսը՝ զբաղեցնելով 26-րդ տեղը 31 նահանգներից։

Այդ ժամանակ նահանգի բնակչությունը կազմում էր մոտ 580,000 մարդ, ինչը այն դարձնում էր Իրանի ամենափոքր նահանգը՝ ավելի քան 55,000 ֆերմերներով և 3,350 արդյունաբերական աշխատողներով։

Իլամ նահանգի էներգետիկ ոլորտը նրա տնտեսության հիմնական հենասյուներից մեկն է և աճել է նավթի ու գազի զգալի պաշարների շնորհիվ։

Իլամն ունի ածխաջրածնային հսկայական պաշարներ, այդ թվում՝ 17 միլիարդ բարել նավթ, որը կազմում է Իրանի նավթի ընդհանուր պաշարների 11 տոկոսը և զբաղեցնում է երրորդ տեղը երկրում՝ Խուզեստանից և Բուշեհրից հետո։

Նահանգն ունի նաև 14 տրիլիոն խորանարդ մետր բնական գազ, որը կազմում է Իրանի գազի պաշարների 6 տոկոսը և զբաղեցնում է երկրորդ տեղը Բուշեհրի «Հարավային Փարս» գազային հանքավայրից հետո։

Նահանգի կարևոր նավթային և գազային հանքավայրերից են Դեհլորանում և Աբդանանից հարավ գտնվող Չեշմեխոշը, Դանան, Դանանը և Ազարը, մինչդեռ այլ տարածքներ, ինչպիսին է Բիջար հովիտը, նույնպես ունեն հայտնագործման ներուժ։

Իլամը օրական արտադրում է մոտ 154,000 բարել հում նավթ, որը հիմնականում արդյունահանվում է Չեշմեխոշ հանքավայրից և խողովակաշարերով տեղափոխվում երկրի հարավում գտնվող նավթավերամշակման գործարաններ։

Չեշմեխոշ հանքավայրը, որը գտնվում է Դեհլորան քաղաքից մոտ 50 կիլոմետր հարավ, հայտնաբերվել է 1964 թվականին, իսկ առևտրային արտադրությունը սկսվել է 1975 թվականին։

Հանքավայրից արդյունահանվող հում նավթը վերամշակվում է Չեշմեխոշի վերամշակման կայանում և 153 կիլոմետրանոց խողովակաշարով տեղափոխվում Խուզեստան նահանգի Ահվազ 3 օպերատիվ համալիր։

Վերջապես, նավթն ուղարկվում է Բուշեհր նահանգի Խարք տերմինալ՝ վերամշակման կամ միջազգային շուկաներ արտահանելու համար։

Վերջին տարիներին մեկնարկել է Դանա և Դանան երկու նավթագազային նախագծերի զարգացման ծրագիրը՝ Ազգային զարգացման հիմնադրամի (NDFI) 135 միլիոն դոլարի ներդրմամբ։

Կանխատեսվում է, որ խոշոր նավթային նախագծի մեկնարկով Դանան հանքավայրում հում նավթի արտադրությունը կաճի օրական 8000-ից մինչև 19000 բարել։

Ազար հանքավայրը, որը համատեղ շահագործվում է Իրաքի հետ (Բադրեհ անվամբ), ունի 2.5 միլիարդ բարել նավթի զգալի պաշարներ և աշխատում է 2017 թվականից։

Հանքավայրի սկզբնական արտադրությունը սկսվել է օրական 15,000 բարելից և զարգացման ծրագրի ավարտից հետո աճել է մինչև օրական 65,000 բարել։

Բիջար հովտում 2019 թվականին սկսված եռամյա հետախուզական նախագիծը նպատակ ունի հայտնաբերել չօգտագործված գազի պաշարներ։ Ազգային զարգացման հիմնադրամի ֆինանսական աջակցությամբ իրականացվող նախագիծը ցույց է տալիս Իլամի ռազմավարական նշանակությունը Իրանի էներգետիկ դիվերսիֆիկացման ծրագրում։

Իլամի գազային հանքավայրերը միացված են ազգային ցանցին խողովակաշարերի միջոցով, չնայած դրա ենթակառուցվածքները թերզարգացած են երկրի ափամերձ էներգետիկ բեվեռների համեմատությամբ, ինչպիսիք են Ասալույեն, Աբադանը, Մահշահրը և Բանդար Իմամ Խոմեյնին։

Զագրոսի լեռներում գտնվող մարզի լեռնային տեղանքը դժվարացնում է ենթակառուցվածքների զարգացումը, բարձրացնում է տրանսպորտային ծախսերը և հետաձգում է նախագծերի իրականացումը։

Իլամի գազի վերամշակման գործարանը, որը սկսել է գործել 2007 թվականին և կառուցված է 250 հեկտար հողատարածքի վրա, նահանգի խոշոր կենտրոնն է, և ծրագրեր են մշակվում ընդլայնելու դրա հզորությունը՝ ավելի շատ գազ արդյունահանելու համար: Գործարանը սնվում է Թանգ Բիջար հանքավայրերից:

Գազից բացի, համալիրն օրական արտադրում է 400 տոննա էթան, 670 տոննա հեղուկ նավթային գազ (LPG), 250 տոննա ծծումբ և 4000 բարել գազային կոնդենսատ։

2024 թվականին Իլամ նահանգը նպաստել է Իրանի 1.169 միլիարդ դոլարի արտահանմանը, որտեղ էներգետիկ արտադրանքը կազմել է զգալի մասնաբաժին։

Ծրագրեր են մշակվում սահմանային ենթակառուցվածքների բարելավման նպատակով՝ էներգետիկ առևտուրը հեշտացնելու համար, քանի որ Իլամը, Իրաքի հետ իր 425 կիլոմետրանոց սահմանով, ունի նավթի և գազի արտահանման կենտրոն դառնալու ներուժ։

Իրանը օրական մինչև 50 միլիոն խորանարդ մետր գազ է արտահանում Իրաք, որի քանակը տատանվում է՝ կախված Իրաքի կարիքներից։ Այս գազը կարևոր դեր է խաղում Իրաքին էլեկտրաէներգիայով ապահովելու և էներգետիկ ճգնաժամերը կանխելու գործում։

2024 թվականին ստորագրված հնգամյա համաձայնագիրը, որի տարեկան արժեքը մոտ 6 միլիարդ դոլար է, ապահովում է գազի կայուն մատակարարում և կանխում է Իրաքի էլեկտրաէներգիայի ճգնաժամը։

2021 թվականին Իրանի նավթի նախարարությունը հայտարարեց Իլամ նահանգում իրեն ենթակա ձեռնարկությունների և մասնավոր հատվածի միջոցով էներգետիկ նախագծերում 4 միլիարդ դոլար ներդնելու ծրագրի մասին։

Բացի բրածո վառելիքի արդյունաբերությունից, Իլամ նահանգը կարևոր է երկրի էներգետիկ ոլորտում, քանի որ այնտեղ է գտնվում Սեյմարեհ ամբարտակը, որն ունի երեք 160 մեգավատտ հզորությամբ Ֆրենսիս տուրբիններ և 480 մեգավատտ էլեկտրաէներգիա արտադրելու հզորություն։

Իր աշխարհագրական և կլիմայական պայմանների շնորհիվ Իլամ նահանգը նաև մեծ ներուժ ունի վերականգնվող էներգիայի զարգացման համար, մասնավորապես՝ արևային և քամու էներգիայի ոլորտներում։

Չնայած նահանգի էլեկտրաէներգիայի արտադրության մեջ վերականգնվող էներգիայի ներկայիս մասնաբաժինը ցածր է, արևային բարձր ճառագայթումը և որոշ տարածքներում քամու բարենպաստ օրինաչափությունները այն դարձրել են հարմար վայր արևային և քամու էլեկտրակայանների կառուցման համար։

Նահանգն ունի նաև հիդրոէլեկտրակայանների և կենսազանգվածի ռեսուրսներ, որոնք լրացուցիչ հնարավորություններ են ընձեռում դիվերսիֆիկացման և մասնավոր ներդրումների ներգրավման համար։