Մեկնաբանություն- Թուրքական զորավարժությունների անցկացում և տարածաշրջանային հետևանքներ

EFES-2022 զորավարժություններն անցկացվել են այս տարվա մայիսի 28-ից հունիսի 9-ը Թուրքիայի Իզմիր նահանգի Դողանբեյ Սաֆրի-Հեսար շրջանում։

EFES ամենամյա զորավարժություններին, որն անվանվել է հին հունական Եփեսոս քաղաքի (Արևելյան Միջերկրական ծովի հունական քաղաքակրթության պահպանված ամենամեծ համալիրներից մեկը) անունով, մասնակցել է 37 երկիր, 11000 զինվոր և 43 ռազմական և պաշտպանական ընկերություն:

EFES-2022 զորավարժությունների շրջանակում Թուրքիայի նախագահ Ռեջեբ Թայիբ Էրդողանը նախազգուշացրել է Հունաստանին դադարեցնել Էգեյան ծովում գտնվող կղզիներին զինելը:

Նա ասել է, որ Թուրքիան չի հրաժարվի Էգեյան ծովում գտնվող կղզիներին զինելու համար միջազգային ընդունված պայմանագրերի իրավունքից: 

Միջազգային համաձայնագրերից մեկը, որը դիտարկում է Թուրքիայի նախագահը, 1947 թվականի Փարիզի խաղաղության պայմանագիրն է, որն արգելում է ցանկացած ռազմական ուսումնական գործունեություն Իտալիայի կողմից Հունաստանին հանձնված Հռոդոս կղզում։

Թուրքիայի Էդիրնե քաղաքի  Թրակիայի համալսարանի միջազգային հարաբերությունների բաժնի տնօրեն, պրոֆեսոր Սիբել Թուրանն ասել է.«Հունաստանի ագրեսիվ մոտեցումը հակասում է միջազգային իրավունքին և հակասում է տարածքային ջրերի և մայրցամաքային օրենքներին, իսկ Հունաստանի կողմից կղզիների զինումը սպառնալիք է ուղղված Էգեյան ծովում Թուրքիայի ինքնիշխանությանը և Թուրքիայի ազգային շահերի  և անվտանգության դեմ»:

Օտար ուժերի ներկայությունը Թուրքիայում նույնպես արժանացել է թուրքական կառավարության ներքին ընդդիմության քննադատությանը:

Թուրքիայի ընդդիմության առաջնորդ Քեմալ Քլիչդարօղլուն ասել է.«Թուրքիայում ԱՄՆ ռազմակայանի փակմանն աջակցում է ընդդիմությունը։ Որովհետև ԱՄՆ-ը Հունաստանը լցրել է ռազմակայաններով և հիմա նույնն է փորձում անել Թուրքիայում»:

EFES -2022 զորավարժությունները նույնպես արժանացել են Թուրքիայի տնտեսության քննադատների քննադատությանը: Թուրքիայի տնտեսությունը կանգնած է տարեկան 5,73 տոկաս գնաճի դիմաց և ծանրաբեռնված է լայնածավալ զորավարժությունների ֆինանսական ծախսերով։ Ժողովրդահանրապետական ​​կուսակցության օրաթերթ «Ջումհուրիեթ»-ը հաղորդել է, որ Թուրքիայի զինված ուժերի ծախսերը զգալիորեն աճել է և ավելի քան եռապատկել է նախատեսված պետական բյուջեից։

Բացի տարածաշրջանային լարվածության սրումից և Թուրքիայի համար այս ռազմական զորավարժությունների ֆինանսատնտեսական հետևանքներից,համաշխարհային մակարդակում կարող ենք նաև անդրադառնալ Ռուսաստանի աճող զգայունությունը Էգեյան ծովում թուրքական ռազմական տեղաշարժերի և այլ երկրների հետ համագործակցության վերաբերյալ։

EFES -2022 զորավարժություններում որոշ երկրների ներկայությունը, ինչպիսիք են Ղազախստանը, Ադրբեջանի Հանրապետությունը, Ղրղզստանը, Վրաստանը և Մոնղոլիան, ՆԱՏՕ-ի ուժերի կողքին և կազմակերպության հետ ռազմական կապերի խորացումը ավելի են խորացնում Ռուսաստանի մտահոգությունները։ Այս մտահոգությունները, ուկրաինական ճգնաժամի և Թուրքիայի կողմից Ուկրաինային տրամադրվող նյութատեխնիկական օգնության հետ մեկտեղ, ավելացնում են թուրք-ռուսական հարաբերությունների բարդությունը:

Թուրքիայի ռազմավարական հարցերով փորձագետ Գուրջանն ասել է.«Եթե ​​քաղաքացիական որոշումներ կայացնողները չկարողանան համապատասխան քաղաքական ընտրություն կատարել՝ հասկանալով համաշխարհային անվտանգության զարգացումները և ապագա գործառնական միջավայրերը, զինվորների հաջողության և պատրաստվածության աստիճանը զորավարժություններում չի կարող որոշիչ լինել»: 

Թուրքիայի ռազմականացումը և բազմաթիվ ռազմական զորավարժությունների անցկացումը համահունչ է  տարածաշրջանային լարվածության և ներքաղաքական և տնտեսական ծախսերի ավելացմանը, ինչն ավելի մեծ ճնշում է գործադրում մարդկանց վրա ներկայիս գնաճային իրավիճակում (տարեկան գնաճ 5,73%-ը), որը կհանգեցնի հանրային դժգոհության։