Իրանական շուկա հաղորդաշարի այս համարում ներկայացնելու ենք Իրանում աճող մի շարք դեղաբույսերը և ընդհանուր հայացք ենք նետելու այդ շուկային:

Արարչության գաղտնիքներից է մարդու մարմինը: Մինչ այսօր ոչ մի գաղափարախոսություն կամ բժշկական կենտրոն չի հաջողել կատարելապես ճանաչել մարդու մարմինը: Բժշկագիտության պատմության ընթացքում տարբեր ուսուցումներում, այդ թվում Եգիպտոսի, Իրանի, Չինաստանիի, Հնդկաստանի, Հունաստանի և անգամ ժամանակակից բժշկության մեջ, չնայած արժեքավոր ձեռքբերումների, շարունակվում է մարդու մարմնի մասին գիտելիքների կատարելագործումը:

Իրանի ավանդական բժշկությունը գիտական հարուստ անցյալով, ավելի քան 14 հազար գլուխ գրքով, հազարավոր դեղատոմսեր է ներկայացրել տարբեր հիվանդությունների համար, որոնց բուժիչ հատկությունները ապացուցվել են  դարերի ընթացքում: Այդ դեղատոմսերի ավելի քան 85 տոկոսում բուսական դեղեր են առաջարկվել հիվանդին: Իրանի ավանդական բժշկության անվանի բժիշկների, այդ թվում՝ Զաքարյա Ռազիի, Ավիցեննայի, Ահվազիի և Ջորջանիի գրքերը շուրջ վեց դար բժշկական գլխավոր աղբյուրներից են եղել Արևմտյան երկրներում:

Իրանի ավանդական բժշկությունն առանցք է ընդունում առողջությունը, ընդհանուր կողմնորոշում է դրսևորում այդ հարցում, մեծ ուշադրություն է դարձնում բարոյականությանը և առաջարկում է քիչ հետևանքներ ունեցող դեղեր: Իրանական ավանդական բժշկությունը  հիմնված է երկու բաժնի՝ դեղորայքի և հոգևոր հիշատակությունների վրա: Դեղորայքն ու զիքրը (հիշատակությունները) հավասարապես կարող են բուժել հիվանդին: Իրանցի բժիշկը հավատալով, որ ամեն ցավ իր բուժումն ունի բնության մեջ, բույսը բուժման աղբյուրներից է համարում, ինչը մեծ դերակատարություն ունի առողջության պահպանման ու ցավերի բուժման հարցում:

Իրանում շուրջ ութ հազար բուսատեսակներ են աճում, որոնց ավելի քան մեկ չորրորդը դեղորայքային, աջոողջապահական, կոսմետիկայի և օծանելիքի նյութ դառնալու հատկություն ունի: Բուսական բազմազանության առումով Իրանը հարուստ երկրներից է համարվում: Այդ բույսերի ավելի քան 1700 տեսակը տեղական են և միայն Իրանում են աճում և այս երկրի մենաշնորհն են համարվում: Այդ բույսերը տնտեսական բարձր արժեք են ներկայացնում և Իրանի ոչ-նավթային արտահանումների կարևոր արտադրանքներից են համարվում:

Մեր օրերին ավելի քան երեք հազար ընկերություններ, պետական ու մասնավոր տարբեր կենտրոններ աշխատում են ներգործող նյութերի հայտաբերման, ցանքի ու արտադրման, մշակման, դեղաբույսերի, բուսական դեղերի ու բնական արտադրանքների փաթեթավորման ոլորտում: Այդ արտադրանքները շուկա են ներկայացվում բնահյութի, էքստրակտի, թորվածքների և բուսական ներկի տեսքով: Քանի որ բուսական արտադրանքները և դրանց օգտագործումն ուղղակիորեն կապված է հասարակության առողջության հետ, ուստի պետական և մասնավոր բաժինների համատեղ գործունեությունն անխուսափելի է թվում:

Դեղորայքային բույսերի ոլորտում, պետական բաժինը ձգտում է գիտության ու տեխնոլոգիայի պարկեր, համալսարաններ ու գիտահետազոտական կենտրոններ ստեղծելով, ենթահող ստեղծել բուսական արտադրանքների ոլորտում ուսուցանելու և բուսական արտադրանքների որակն ու քանակը բարելավելու ուղղությամբ: Այդ շրջանակում կարևորվում է գիտահեն ընկերությունների ներկայությունը, որոնք նորարարությամբ ձգտում են պահպանել շուկան:

Մեր օրերին տասնյակ գիտահեն ընկերություններ աշխատում են դեղորայքային բույսերի արտադրման ոլորտում և իրենց արտադրանքներն արտահանում են տարբեր երկրներ, այդ թվում Ինդոնեզիա, Մալայզիա, Սինգապուր և Վիետնամ:

Իրանում  բույսերի արտահանմամբ զբաղվող կենտրոններից է Իրանի հանքերի, արդյունաբերությունների ու առևտրի պալատին կից աշխատող դեղորայքային բույսեր և սննդամթերք արտահանողների միությունը, որի կայքի հասցեն է www.ihsta.ir: Միությունը հիմնադրվել է 1966 թվականին՝ դեղորայքային բույսերի, բուսախեժերի, բուսական արմատների և սերմերի արտահանումը բարելավելու և ընդլայնելու նպատակով: Միության նպատակն է որակի բարելավամբ, ստանդարտի կանոնների կատարելապես իրագործմամբ և գիտական ու գործնական մարքեթինգի ճանապարհով ենթահող ստեղծել բուսական դեղերի միջզգային շուկաներ արտահանման ծավալները մեծացնելու համար:

Միությունն ունի ավելի քան 250 անդամ: Միության անդամներից է «Կյանքի կանաչ բույսեր» ընկերությունը, որը 2013 թ. հայտնվել է Իրանի դեղորայքային բույսեր արտահանող առաջատար ընկերությունների շարքում: «Կյանքի կանաչ բույսեր» ընկերությունը հիմնադրվել է 1969 թվականին՝ դեղորայքի ու առողջապահական նյութերի արտադրման ու արտահանման որոտներում գործունեություն ծավալելով:Այս ընկերության բոլոր արտադրանքները բուսական ծագում ունեն և բույսերի բնահյութի հավաքումը տեղի է ունենում արդիական սարքավորւմների ու գիտելիքի կիրառմամբ:  

Բույսերի մասերի հավաքումը և մշակումը տեղի է ունեում արդիական սարքավորումների ու տեխնոլոգիայի միջոցով: Ընկերությունը մեծ ուշադրություն է ցուցաբերում համաշխարհային չափանիշներին և արտադրում է թունաքիմիկատների մնացորդներ և պեստիցիդներ: Ընկերության զարգացման ու հետազոտության միավորը համալսարանական գիտնականների ու գիտհետազոտղների համագործակցությամբ իրականացնում է ագարակներում կամ հիդրոթոնիկ ջերմոցներում շարունակվող համագործակցությունը: Ընկերության զարգացման միավորը համալսարանական դասախոսների ու գիտահետազոտողների փորձից օգտվելով, ցանկանում է քիմիական-միկրոբային մասնագիտացված լաբորատորիաներում վերահսկողության տակ առնել արտադրման բոլոր փուլերը:

Իրանում բուսական դեղորայքի արտադրման ոլորտում հեղինակավոր ընկերություններ են՝ Ասե Յասուջը, Բարիջ Էսանսը, Իրան Դարուքը, Բուալի դարուն, դարու դարման Սալաֆչեգանը, Գոլդարուն և մեհրգիահը: Մեհրգիահ ընկերությունը հիմնականում բուսական թեյեր է արտադրում: Հետաքրքիր է իմանալ նաև, որ մինչև մեկ ու կես դար առաջ, երբ սև թեյի օգտագործումը դեռ չէր տարածվել Իրանում, իրանցիների ամեանասիրելի ըմպելիքներն էին համարվում բուսական թեյերը: Մեհրգիահ ընկերության թեյերում բարձր որակով բնական ու բուսական նյութեր են օգտագործվել և ոչ մի համեմունք չեն պարունակում: Փաթեթավորման համար չեն օգտագործվել սոսիձն կամ մետաղյա կեռիկներ, այլև փաթեթավորվում են ջերմային եղանակով: Այդ փաթեթները պահպանում են թեյի համը, բույրը և բույսի ներգործող նյութը և կանխում են օդի ու խոնավության ներթափանցումը փաթեթի մեջ: Փաթեթի բուրգաձև լինելը պատճառ է դառնում, որ թեյը 98 տոկոսով կարողանա թրմվել և բույսի բոլոր հատկությունները փոխանցվել թեյին:

Բուսական դեղերի արդյունաբերությունն ազդեցիկ արդյունաբերություն է Իրանի տնտեսության մեջ: Այս արդյունաբերությունը հիմնավորված է տեղական գիտելիքի, աստվածային բարիքների և գիտելիքահեն տնտեսության վրա:

Իրանում ներուժ պոտենցիալների առկայությունը ավելի շահավետ է դարձրել տնտեսության այս բաժնում ներդրում կատարելը: Իրանի բուսական դեղերի արդյունաբերության ակտիվիստները ձգտում են, օրվա գիտելիքից ու տեխնոլոգիայից օգտվելով, արտադրության ներկայացման արդիական ձևերին ծանոթանալով և գիտության ու տեխնոլոգիայի շղթան լրացնելով, համեմատական առավելությունները մրցակցության վերածել և պրոպագանդայի ու մարքեթինգի որակը բարձրացնելով, բուսական դեղեր արտադրողների համար առավել քան երբևէ դյուրացնել միջազգային շուկաներ մուտք գործելը: