Në këtë program, ne do të njihemi me zakonet e popullit turk gjatë muajit të shenjtë të Ramazanit.

Turqia, zyrtarisht Republika e Turqisë, ndodhet në Azinë veriperëndimore. Kryeqyteti i Turqisë është Ankaraja. Popullsia e Turqisë është rreth tetëdhjetë e pesë milion dhe rreth nëntëdhjetë përqind e popullit turk është mysliman.

Ramazani në Turqi ka një entuziazëm të veçantë. Myslimanët turq besojnë se edhe nëse janë në gjendjen më të keqe financiare, Zoti do të sjellë bekime në tryezat e tyre këtë muaj. Për këtë arsye, fillimi i këtij muaji në Turqi është aq popullor saqë edhe jo-myslimanët janë të njohur me të. Për popullin turk, ky muaj është shumë i shenjtë; Sepse Kur'ani iu shpall Profetit Muhamed (savs) gjatë këtij muaji. Në Turqi, shumica e njerëzve janë myslimanë dhe madje edhe ata që nuk mbajnë agjërim  në mënyrë që të respektojnë agjëruesit përmbahen nga ngrënia dhe pirja në vende publike dhe pirja e alkoolit minimizohet këtë muaj. Në Turqi, djemtë e lindur këtë muaj zakonisht quhen "Ramazan"!

Unë gjithashtu kam lindur në muajin e Ramazanit dhe emri im është Ramazan. Unë jetoj në Ankara dhe kam një kafene në lagjen Incek. Ashtu si myslimanët e tjerë në Turqi, unë do të rregulloj stilin e jetës sime në këtë muaj duke filluar nga ky muaj. Të gjitha xhamitë turke po përgatiten për këtë muaj të shenjtë. Llambadarët mund të shihen kudo rreth xhamive; Llambadarët që ndriçojnë janë me fjali të tilla si Ramazani i Bekuar, Sulltani i Njëmbëdhjetë Muajve, Ramazani i Mirëseardhjes dhe fjali të tjera të bukura që mbahen ndezur gjatë natës.

Në Turqi, të gjitha restorantet dhe kafenetë përgatiten për muajin e Ramazanit. Ju do të gjeni një menu të veçantë për muajin e shenjtë të Ramazanit në çdo restorant. Përveç Ibrikëve të çajit që janë gjithmonë të gatshëm dhe të zierë, do të gjeni gatime të tjera të iftarit si hurma, kunguj të njomë dhe bumie dhe ëmbëlsira të tjera të këtij muaji të shenjtë. Në mesditë e gjen veten të vetmuar në qytet dhe nuk sheh as çaj turk para kafeneve, dyqaneve dhe restoranteve; Kjo paraqet një pamje të re të Turqisë, por para Iftarit shumica e njerëzve dalin në rrugë dhe ju do të shihni kulmin e turmave në këtë kohë. Ka shumë tryeza të Iftarit në qytet dhe shumë njerëz madje i ftojnë njerëzit në tryezën e tyre për vepra të mira dhe shpërblime gjatë Iftarit.

Në Ankara, ne mbyllim shumicën e restoranteve dhe kafeneve deri në Iftar. Kështu që këtu do të gjeni shumë pak restorante. Në Stamboll, gjithashtu, nëse një restorant apo kafene e di që mysafiri i tij nuk është mysliman, ai me kënaqësi do t'i shërbejë drekë, por do t'i mbulojë dritaret e restorantit me perde në mënyrë që të mos shihet nga jashtë.

Një nga zakonet interesante dhe spektakolare që ndodh në Turqi gjatë muajit të Ramazanit është prania e njerëzve me daulle. Këta njerëz dalin në rrugë në agim dhe i zgjojnë njerëzit për mëngjes dhe adhurim duke luajtur me daulle. Me fjalë të tjera, mund të thuhet se këta njerëz konsiderohen si lajmëtarë të orës! Disa muzikantë të daulles gjithashtu këndojnë duke luajtur daulle. Ka një daulle në çdo zonë të qytetit. Ata që agjëronin gjatë periudhës osmane zgjoheshin nga tingulli i një daulle që luhej herët në mëngjes dhe në agim. Pavarësisht nga kalimi i kohës dhe përparimit të teknologjisë, më shumë se dy mijë luajtës të daulles bredhin ende rrugëve të Turqisë, duke vazhduar këtë traditë të vjetër, duke u përpjekur të mbajnë bashkësinë lokale të bashkuar, të unifikuar dhe afër gjatë muajit të shenjtë të Ramazanit. Këta muzikantë veshin kostumet tradicionale të periudhës Osmane, së bashku me një jelek dhe një kapelë xhufkë tradicionale të quajtur fine, të gjitha të zbukuruara në të njëjtin stil tradicional. Daullistët e Ramazanit, ndërsa kthehen e vijnë me daulle, shikojnë bujarinë e qytetarëve që  atyre u japin një shpërblim ose i ftojnë të kalojnë mëngjesin bashkë. Ky shpërblim, i njohur si bakhşiş, mblidhet dy herë në muaj dhe shumica e njerëzve besojnë se shpërblimi i kësaj mirësie kthehet në jetën e tyre në formën e fatit të mirë. Kohët e fundit, autoritetet turke kanë lëshuar një kartë anëtarësie për të gjithë daullistët në mënyrë që të krijojnë një ndjenjë krenarie në kryerjen e kësaj veprimtarie dhe për të inkurajuar brezin e ri për të ruajtur dhe mbajtur gjallë këtë traditë të vjetër në botën e sotme që ndryshon me shpejtësi.

Në agim, përveç xhamive, vetë njerëzit zgjojnë njëri-tjetrin për të ngrënë saharit. Në fakt, është një zakon i vjetër që as zhvillimi i masmedias nuk ka mundur ta thyejë. Xhamitë turke gjatë Ramazanit janë dëshmitare të një pranie të madhe të myslimanëve për t'u lutur në xhami.

Gjatë Iftarit në Turqi, njerëzit njoftohen për kohën e Iftarit dhe e prishin agjërimin duke dëgjuar zhurmën e një topi që qëllon në perëndim të diellit dhe në kohën e iftarit. Pas perëndimit të diellit, Stambolli i qetë përsëri bëhet një mjedis i ngjashëm me karnavalet. Dritat me ngjyra ndizen dhe xhamitë ndriçohen. Restorantet mbushen me njerëz që prishin agjërimin. Shumica e restoranteve ofrojnë menu ose paketa speciale të Ramazanit. Turistët dhe jomyslimanët gjithashtu mund të marrin pjesë në iftare.

Leximi dhe komentimi i ajeteve Kur'anore është shumë i zakonshëm në xhamitë turke këtë muaj. Kur thuhet Ezani i Magribit, unë shkoj në xhami dhe lutem. Pastaj hap kafenenë dhe përshëndes klientët që agjërojnë, të cilët kanë ardhur në iftar me miqtë e tyre në kafenenë time. Ekziston një besim i përbashkët në Turqi se të gjithë agjëruesit duhet të jenë të pranishëm në tryezën e Iftarit gjatë Iftarit, dhe asnjë agjërues nuk duhet të privohet nga ky bekim, prandaj ushqimi i agjërimit është i zakonshëm në shumicën e qyteteve turke. Tendat vendosen në vende publike, veçanërisht në Stamboll dhe Ankara dhe qytetarëve u jepet iftar. Pasagjerët, shoferët dhe të tjerët që nuk kanë qenë në gjendje të shkojnë në shtëpi për ndonjë arsye gjithashtu mund të ulen në këto tavolina.

Gjatë ditëve të Ramazanit, tregu i ëmbëlsirave dhe ushqimet speciale në Turqi është i gjallëruar dhe ka më shumë se tridhjetë e gjashtë lloje të ëmbëlsirave dhe gurabijeve në banakun e dyqaneve të ëmbëlsirave. Ndërkohë, bakllavaja turke është më e popullarizuara. Këtë muaj, myslimanët turq shkojnë në tregje për të blerë ushqime të veçanta për Iftar dhe gratë në shtëpitë e tyre përgatisin ëmbëlsirat speciale për muajin, të tilla si "Kenafe" dhe "Baklava". Ullinjtë, hurmat, të paktën dy lloje djathi, përfshirë djathin e zakonshëm dhe djathin e quajtur Kashar, janë ndër ushqimet më të konsumuara këtë muaj, kështu që këto artikuj mund të shihen në pothuajse të gjitha shtëpitë.

Gjatë Ramazanit në Turqi, piqet një lloj i veçantë i bukës, i quajtur "Pideh Ramadan" dhe disa orë para Iftarit radhë të gjata mund të shihen përpara furrave që ofrojnë "Pideh". Ne turqit jemi të magjepsur nga Pide,dhe nëse hani Pide një herë, do të bëheni klient i rregullt i saj. Ndërkohë, nëse uleni në tryezën e iftarit të një prej myslimanëve të Turqisë, do të shihni se ullinj, djathë, hurma dhe të gjitha llojet e supave dhe ushqimeve janë në tryezën tonë. Këto ditë ne e kemi zakon, që kur duam të shkojmë në xhami ose kur të ulemi në tryezat e Iftarit dhe saharit, vendosim një parfum të veçantë që ne e quajmë "Keln"; Ne parfumohemi dhe kjo traditë kryhet në të gjitha ceremonitë dhe festivalet, posaçërisht festat islamike siç janë Fiter Bajrami dhe Kurban Bajrami.

Festa e Ramazanit në Turqi

Fundi i muajit të shenjtë të Ramazanit dhe Fiter Bajrami është shumë i rëndësishëm në Turqi. Populli turk e përfundon këtë muaj me shpresën për të fituar mëshirë dhe gjetur kuptim të festës së Fiter Bajramit, sepse pas Kurban Bajramit, ky bajram është një nga festat më të rëndësishme kombëtare-fetare në Turqi. Fiter Bajrami është festa e dytë zyrtare në Turqi pas Kurban Bajramit dhe turqit e quajnë Festën e Ramazanit.

Ka një daullist në çdo zonë të qytetit. Në fund të Ramazanit dhe fillimin e Fiter Bajramit, daullistët gjithashtu luajnë me daulle në mënyrë që të festojnë Fiter Bajramin dhe duke u rënë zileve të shtëpive të njerëzve, ata marrin shpërblimin e festës dhe shpërblimet e tjera nga njerëzit. Zakonet e popullit turk në Fiter Bajramin përfshijnë vizitat në varreza, veshja e rrobave të reja, vizitat tek të afërmit, miqve dhe të njohurit dhe falja e lutjeve të Fiter Bajramit në xhamitë e të gjithë vendit.

Të gjitha xhamitë, rrugët dhe ndërtesat janë zbukuruar me drita shumëngjyrëshe, pëlhura shumëngjyrëshe dhe pajisje festive. Një nga traditat tona të bukura në Fiter Bajramin është pajtimi, ku ata që janë të zemëruar me njëri-tjetrin lënë mënjanë paqartësitë mes tyre dhe pajtohen. Ky është një nga bekimet e Ramazanit dhe Fiter Bajramit për ne. Ne jemi të magjepsur nga Ramazani dhe Festa e Fiter Bajramit të lavdishëm, për shkak të bekimeve të shumta që rrjedhin në jetën tonë gjatë këtij muaji. Uroj që të jetë Ramazan gjatë gjithë vitit.