Pars Today

Një nga sëmundjet kronike më të zakonshme që sot ndikon në shoqëritë njerëzore është diabeti. Në vitin 2003, numri i njerëzve që vuajnë nga diabeti në mbarë botën vlerësohet të jetë 194 milionë, por sot kjo ndikon më shumë se 425 milionë njerëz në mbarë botën dhe pritet që si rezultat i jetëgjatësisë së njerëzve, mënyrës së jetesës pasive dhe ndryshimit të modeleve të dietave, kjo shifër do të rritet në mënyrë dramatike deri në fund të vitit 2025.

Një proces i tillë ngjall shqetësim për komunitetin ndërkombëtar dhe Asambleja e Përgjithshme e OKB miratoi një rezolutë më 20 dhjetor 2006, duke e quajtur diabetin "një sëmundje kronike dhe të dobësuar me një kosto të madhe" që po përballet me familjet, qeveritë dhe të gjithë botën. Sipas kësaj rezolute, ajo u emërua fillimisht në vitin 1991 si Dita Ndërkombëtare për Diabetin, në bashkëpunim me Fondacionin Ndërkombëtar të Diabetit (IDF) dhe Organizatën Botërore të Shëndetësisë (OBSH) më 14 nëntor të çdo viti, që përputhej me ditëlindjen e Frederick Bunting, zbulues i insulinës. Qëllimi i emërtimit të një dite të tillë është rritja e vetëdijes publike për shkaqet, komplikimet, parandalimin dhe trajtimin e këtij fenomeni. Sot është 14 nëntori. Me këtë rast, ne gjithashtu kemi përgatitur një program të veçantë për ju të nderuar miq.

Sëmundja e Diabetit është një çrregullim i shkaktuar nga ndërprerja e prodhimit ose funksionit të insulinës në trup. Insulina është një hormon ose substancë që prodhohet në pankreas dhe mundëson që qelizat të marrin glukozë nga gjaku dhe ta përdorin atë për të gjeneruar energji. Mjekët e konsiderojnë diabetin në dy lloje. Një diabetik i varur nga insulina, i njohur si lloji i parë. Në këtë lloj diabeti, pacienti prodhon insulinë ose nuk prodhon fare insulinë dhe si rezultat i mungesës së insulinës, kontrolli i glukozës në gjak është i pamundur. Ky lloj i diabetit ndodh para moshës 40 vjeç, dhe kulmi i ndodhjes së tij është  në rreth 14 vjeç. Lloji i dytë është diabeti i varur nga insulina, i cili njihet si diabeti i tipit 2. Në këtë lloj diabeti, pankreasi prodhon insulinë, por jo aq sa të rregulloj sheqerin në gjak dhe nga ana tjetër, qelizat e trupit rezistojnë ndaj insulinës. Ky lloj diabeti zakonisht ndodh tek njerëzit mbi 40 vjeç. Shpesh, te gratë shtatzëna shfaqet edhe gjatë javëve të 24 dhe 28 të shtatëzanisë dhe përgjithësisht zhduket pas lindjes. Por ajo që është e zakonshme në të gjitha llojet e diabetit është se nivelet e glukozës në gjak janë të larta dhe të gjitha simptomat dhe rezultatet e të njëjtit lloj janë të njëjta. Sëmundja mund të jetë asimptomatike në fazat e hershme. Kjo sëmundje tek pacientët zbulohet aksidentalisht gjatë kryerjes së analizave ose gjatë kontrollit. Ndërsa glukoza e gjakut rritet, simptomat e diabetit bëhen më të theksuara. Urinimi i tepërt, etja e tepërt, apetiti i tepërt, humbja e peshës, lodhja dhe shikimi i paqartë janë simptoma të zakonshme të diabetit. Për fat të keq, tek shumë pacientë, diagnostikimi bëhet pas disa vitesh pasi ata janë prekur nga kjo sëmundje.  

Diabeti është një nga kërcënimet më të mëdha për shëndetin e njeriut në shekullin e 21-të. Ekspertët thonë se sjelljet dhe mënyrat e jetesës së njerëzve dhe mjedisit të tyre kanë ndryshuar dramatikisht gjatë 40 viteve të fundit, gjë që ka çuar në një rritje të obezitetit dhe diabetit. Ka shumë arsye pse diabeti do të vazhdojë të rritet në dekadën e ardhshme dhe ai është një nga problemet shëndetësore globale dhe shkaku kryesor i vdekshmërisë dhe aftësisë së kufizuar në vitet e ardhshme. Komplikimet vaskulare të diabetit gjatë jetëgjatësisë së pacientëve çojnë në një rritje të ndjeshme të goditjeve të zemrës dhe të trurit, dështimit të veshkave, verbimit dhe amputimit.

Shifrat gjithashtu konfirmojnë se numri i njerëzve me diabet po rritet në mbarë botën, me më shumë se gjysmë milion fëmijë dhe adoleshentë nën moshën 14 vjeç në botë janë  me diabet të tipit 1. Çdo vit, shtatë milionë njerëz në botë po i shtohen diabetit, kështu që në vitin 2030, bota do të ketë më shumë se 500 milionë diabetik, 80% e të cilëve do të jenë nga vendet me një rënie të moderuar ekonomike. Sipas të dhënave të botuara, çdo 10 sekonda, një person vdes për shkak të diabetit dhe dy persona gjithashtu marrin diabet. Çdo vit, 5 milion njerëz vdesin si pasojë e kësaj sëmundje. Nga ana tjetër, më shumë se 318 milionë njerëz në botë vuajnë nga tolerimi i glukozës së dëmtuar dhe, nëse nuk ndërhyjnë në mënyrë efektive, ata shpejt marrin diabet.

Rritja e prevalencës së diabetit e ka bërë sëmundjen një nga sfidat më të rëndësishme të botës së sotme. Për këtë arsye, të gjitha vendet dhe organizatat ndërkombëtare kanë ndërmarrë hapa të rëndësishëm për të parandaluar përhapjen e sëmundjes dhe Kombet e Bashkuara kanë treguar përkushtimin e tyre për të luftuar diabetin duke pranuar Ditën Botërore të Diabetit dhe duke theksuar rreziqet botërore të sëmundjes. Çdo vit, përzgjidhet një slogan për Ditën Botërore të Diabetit dhe aktivitetet fokusohen kryesisht në parullën e vitit. Për dy vitet 2018 dhe 2019, motoja e Ditës Botërore të Diabetit, Familja dhe Diabeti është përzgjedhur për të përcaktuar se si diabeti prek jo vetëm personin e prekur, por edhe familjen e tij dhe, në marrëdhëniet e tyre reciproke, ata gjithashtu mund të ndikojnë tek njerëzit me diabet.

Pa dyshim, çdo anëtar i familjes me diabet ndikon në të gjithë familjen. Prandaj, është e domosdoshme që anëtarët e familjes, duke qenë të vetëdijshëm për karakteristikat e sëmundjes, të bashkëpunojnë në kujdesin e personit me diabet. Sot, duke pasur një jetë të gjallë dhe të suksesshme për njerëzit me diabet, nuk është e nevojshme të bëhen vetëm përpjekjet e mjekëve dhe të kuadrove, por pjesa më e madhe dhe më e rëndësishme e kontrollimit të sëmundjes është në duart e familjeve që përdorin çdo mundësi për të krijuar jetë të shëndetshme për personin me diabet. Familjet relaksuese, tolerante, pasive, reale, të interesuara dhe të informuara kanë mënyrat e duhura për të shoqëruar një person me diabet në një rol shumë të rëndësishëm në shëndetin e pacientit.

Diabeti nuk ka një kurim akut, por ka mënyra efektive për të kontrolluar dhe parandaluar komplikimet. Duke kontrolluar diabetin, nivelet e sheqerit në gjak mund të mbahen në shkallën e mundshme. Si shembull, hulumtimi konfirmon se rregullimi i dietës, ekuilibri në lëvizjet fizike dhe përdorimi i duhur i medikamenteve janë komponentë kryesorë të rregullimit të sheqerit në gjak dhe roli i grave dhe nënave në krijimin e kushteve të duhura për të kontrolluar faktorët që ndikojnë në shëndetin e familjes është shumë i rëndësishëm. Hulumtimet kanë treguar se vëmendja e grave ndaj çështjeve të cilësisë, veçanërisht në sektorin e shëndetësisë, është më e madhe se e burrave, veçanërisht nënat që luajnë një rol të rëndësishëm në shëndetin e familjes. Një pikë tjetër e rëndësishme për diabetin e anëtarëve të familjes është perceptimi i çdo pacienti sesi anëtarët e tjerë janë të vetëdijshëm për sëmundjen dhe se si sillen me të. Prandaj, kushti i parë për trajtimin e suksesshëm të diabetit është të pranojë diabetin si një fakt pa asnjë shqetësim dhe ankth. Ky pranim bën të mundur gjetjen e gatishmërisë dhe motivimit të nevojshëm për të kryer detyrat e ardhshme që janë në interesin e tij. Në të njëjtën kohë, pacienti ndihmohet për të pranuar diabetin e tij me më pak stres.

Kështu mund të thuhet se edukimi familjar i pacientëve me diabet mund të luajë një rol të rëndësishëm në kontrollimin e sëmundjes dhe zvogëlimin e ndërlikimeve të kësaj sëmundjeje. Çdokush që është me diabet dhe familja e tij kanë një detyrim për të kontrolluar këtë sëmundje, duke rritur njohuritë e tyre për diabetin dhe duke kontribuar në shëndetin e tyre dhe duke ndërmarrë hapa për të zvogëluar barrën e kushtueshme të sëmundjes.