با پایان یافتن سوره تحریم در برنامه قبل، در این برنامه تفسیر آیات سوره مُلک را آغاز می‌کنیم.

              بسم الله الرحمن الرحیم

با درود به روان پاک پیامبر رحمت، حضرت محمد مصطفی صلّی الله علیه و آله و سلّم و با سلام به حضور شما شنوندگان گرامی، با برنامه­ای دیگر از "راهی به سوی نور" در خدمت شما هستیم تا با تفسیر آسان و روان آیاتی دیگر از کلام الهی در قرآن کریم آشنا شویم.

با پایان یافتن سوره تحریم در برنامه قبل، در این برنامه تفسیر آیات سوره مُلک را آغاز می‌کنیم. سوره‌ی مُلک از سوره‌های مکّی است و دارای سی آیه است. آیات این سوره بر محور مبداء هستی، مباحث توحیدی، نظام شگفت ‌انگیز جهان، آفرینش انسان و همچنین درباره معاد و کیفر سخت بدکاران است.

ابتدا به تلاوت آیات 1 و 2 از سوره ملک گوش فرا می‌دهیم:

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـنِ الرَّحِیمِ

«تَبَارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ»، «الَّذِی خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَیَاةَ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَهُوَ الْعَزِیزُ الْغَفُورُ»

ترجمه این آیات چنین است:

به نام خداوند بخشنده‌ی مهربان

«پر خیر و برکت و بلند مرتبه است آن [خدایى] که فرمانروایى به دست اوست و او بر هر چیزی تواناست»، «او که مرگ و زندگی را آفرید تا شما را بیازماید که کدام یک از شما کار بهترى مى‏کنید و اوست عزیز و آمرزنده»

روشن است که بشر از شناخت ذات خداوند عاجز است؛ لذا قرآن در سوره‌های مختلف به معرّفی صفات خدا و رابطه‌ی او با جهان و انسان می‌پردازد تا کسی خیال نکند خداوند جهان را آفریده و آن را به حال خود رها کرده است. حاکمیت و مالکیت مطلق جهان به دست خداست و اراده‌ی او بر تمام موجودات عالم حکمفرماست.       هیچ چیز و هیچکس از تحت قدرت و فرمانروایی او خارج نیست. دوام و بقاء تنها از آنِ اوست و غیر او همه چیز فانی و تمام شدنی است.

در میان همه‌ی موجوداتی که خداوند آفریده است، انسان به جهت ویژگی شعور و اختیار، همواره در معرض آزمون و امتحان الهی است که چگونه تصمیم می‌گیرد و چه راه و روشی را انتخاب می‌کند. این حقّ انتخاب از آغاز حیات تا هنگام مرگ او ادامه دارد.

ارزش انسان‌ به انتخابهای او بستگی دارد. هرچه انتخاب او باارزش‌تر باشد، او با ارزش‌تر است. نکته قابل توجه اینکه کمیت و زیادی عمل در نزد خداوند اهمیت ندارد، بلکه مهم نیت و انگیزه‌ی عمل انسان و کیفیت آن است که به آن ارزش و اعتبار می‌بخشد.

از این آیات می‌آموزیم:

    همه قدرت‌ها و حکومت‌های بشری در معرض زوال و نابودی هستند. این حکومتها با ظهور قدرتی برتر یا رقیبی نیرومندتر از بین می‌روند. تنها حاکمیتی که زوال و فنا ندارد و شکست ناپذیر است، حاکمیت خداست.

    مرگ، به معنای فنا و نابودی نیست، بلکه امری وجودی است که خداوند آن را در ادامه‌ی حیات دنیوی انسان آفریده و راهی برای انتقال از این جهان به جهان دیگر است.

    حیات و مرگ، بستری برای آزمایش انسانهاست تا توانایی هرکس در مواجهه با فراز و نشیبهای زندگی ازجمله تلخی‌ها و شادکامی‌ها و موفقیت‌ها و ناکامیها روشن شود.

اکنون به تلاوت آیات 3 و 4 از سوره ملک گوش می‌سپاریم:

«الَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا مَا تَرَى فِی خَلْقِ الرَّحْمَنِ مِنْ تَفَاوُتٍ فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَى مِنْ فُطُورٍ»، «ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ کَرَّتَیْنِ یَنْقَلِبْ إِلَیْکَ الْبَصَرُ خَاسِئًا وَهُوَ حَسِیرٌ»

ترجمه این آیات چنین است:

«همان کسى که هفت آسمان را بر فراز یکدیگر آفرید. در آفرینش [خداوند] رحمان هیچ نابسامانى و خللى نمى‏بینى. بار دیگر دیده باز کن، آیا هیچ شکاف و رخنه‏اى مى‏بینى؟»،  «باز، پى در پى چشم خود را برگردان [خواهى دید که] چشم در حالى که خسته و ناتوان است، به سوى تو باز مى‏گردد [بی آنکه نقص و خللى مشاهده کند]»

خداوند، انسان را به مطالعه‌ی دقیق نظام آفرینش و گستره‌ی بی‌انتهای جهان دعوت می‌کند. با همه‌ی عظمتی که زمین و کوه‌ها و جنگل‌ها و اقیانوس‌ها و موجودات گوناگون روی زمین دارند، این آیات از انسان می‌خواهد به آسمان بالای سرش بنگرد و بارها و بارها آن را مورد مطالعه قرار دهد تا ببیند جز قدرت بی‌پایان خداوند چه کسی قادر است این جهان بیکران را بیافریند؟!

از موجودات بسیار ریز و میکروسکوپی مانند اتم و ذرّات آن تا اجرام عظیم آسمانی مانند ستارگان بزرگ، همه و همه براساس نظمی محکم و استوار بوجود آمده اند. جالب آنکه  همراه با توسعه و پیشرفت دانش بشر، هر روز، نظامی جدید از نظامات عالم بر او آشکار می‌شود.

لازم به ذکر است که مادی گراها، دین را زائیده‌ی جهل و نادانی انسان می‌دانند و گمان می‌کنند با رشد و پیشرفت علوم، بساط دین از جامعه بشری برچیده می‌شود. اما برخلاف دیدگاه آنان، این آیات بشر را به مطالعه در شگفتی‌های جهان و افزایش دامنه علم و دانش خود فرا می خواند تا ایمان او به علم و قدرت خداوند بیشتر و مستحکمتر شود. درواقع این آیات از صاحبان خرد می خواهد باتوجه به عظمت جهان آفرینش با کافران و منکران مجادله کنند که آیا این نظام شگفت‌انگیز می‌تواند محصول یک تصادف کور و بدون طرح و برنامه و آفریدگاری آگاه و توانا باشد؟!

از این آیات می‌آموزیم:

    آفرینش جهان براساس لطف و رحمت الهی بوده است؛ نه موجودات بر خداوند حقّی داشته‌اند که به ناگزیر آنها را بیافریند و نه خداوند به آفریدن آن‌ها نیازی داشته که برای رفع نیاز خود بیافریند.

    برهان نظم، یکی از برهان‌های خداشناسی است که در آیات قرآن به وفور به آن اشاره شده است.

    نظام موجود در جهان، نظام اَحسن است و در نظام آفرینش هیچ نقص و کمبودی وجود ندارد.

    برخی حوادث طبیعی نظیر زلزله، سیل، طوفان و خشکسالی اگر با دقّت چند باره به آنها نظر کنیم، درمی‌یابیم این پدیده ها به دلیل وجود شرّ و بی‌نظمی در عالم نیست، بلکه بیانگر نظامی است که بشر باید عوامل موثر در آن را به دقت بشناسد و خود را با ساز و کارهای آن تطبیق دهد.

اکنون به تلاوت آیه 5 از سوره ملک گوش می‌سپاریم:

«وَلَقَدْ زَیَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْیَا بِمَصَابِیحَ وَجَعَلْنَاهَا رُجُومًا لِلشَّیَاطِینِ وَأَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابَ السَّعِیرِ»

ترجمه این آیه چنین است:

«و همانا ما آسمان دنیا را با چراغ‌هایى آراستیم و آن را وسیله‌ی راندن شیطان‌ها قرار دادیم و براى آنها عذاب فروزان آماده کردیم»

در آیات پیشین، سخن از آسمان‌های هفت‌گانه بود که بیانگر عظمت هستی و لایه لایه بودن آسمان است. این آیه می‌فرماید: ستارگانی که شما می‌بینید، همگی ستارگان پایین‌ترین لایه‌ی آسمان هستند که برای شما در شب، همچون چراغی زیبا می‌درخشند و بالای سر شما را چراغانی می‌کنند. به عنوان مثال، کهکشان راه شیری یکی از پدیده های جالب و دیدنیِ آسمان در شب هنگام است.

حتّی شهاب‌های آسمانی نیز که باشتاب به سوی زمین می‌آیند، از تحت سلطه و قدرت خداوند خارج نیستند. خدا به واسطه‌ی آن‌ها موجودات شروری را که قصد نفوذ به آسمان‌ها را دارند، از میان برمی‌دارد و آتش سوزانِ شهاب‌سنگ‌ها آن‌ها را هلاک می‌سازد، موجوداتی که در آیات 7 و 8  سوره صافّات به آنها اشاره کردیم.

از این آیه می‌آموزیم:

    نظام جهان در عین دقّت و استحکام، از زیبایی خاصّی برخوردار است و خداوند در آفرینش آسمان و زمین به زینت و زیبایی توجّه ویژه داشته است.

    در این جهان، موجودات شروری هستندکه قصد نفوذ در نظام هستی و ایجاد اختلال در آن را دارند، اما دربرابر اراده‌ی الهی عاجزند و با تیرهای آتشین شهاب‌سنگ‌ها نابود می‌شوند.

با پایان یافتن این برنامه، شما عزیزان را به خدای بزرگ می‌سپاریم و در انتظار دریافت نظرات و پیشنهادهای شما هستیم. خدا نگهدار.