راهی به سوی نور
اسفند ۱۲, ۱۴۰۲ ۱۲:۳۰ Asia/Dushanbe
در ادامه با تفسیر ساده و روان آیات 10 تا 20 سوره مزمل همراه شما هستیم
بسم الله الرحمن الرحیم
با درود به روان پاک پیامبر رحمت، حضرت محمد مصطفی صلّی الله علیه و آله و سلّم و با سلام به حضور شما شنوندگان گرامی، با برنامهای دیگر از "راهی به سوی نور" در خدمت شما هستیم تا با تفسیر آسان و روان آیاتی دیگر از کلام الهی در قرآن کریم آشنا شویم.
ابتدا به تلاوت آیات 10 تا 14 از سوره مزّمّل گوش فرا می‌دهیم:
«وَاصْبِرْ عَلَى مَا یَقُولُونَ وَاهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِیلًا»، «وَذَرْنِی وَالْمُکَذِّبِینَ أُولِی النَّعْمَةِ وَمَهِّلْهُمْ قَلِیلًا»، «إِنَّ لَدَیْنَا أَنْکَالًا وَجَحِیمًا»، «وَطَعَامًا ذَا غُصَّةٍ وَعَذَابًا أَلِیمًا»، «یَوْمَ تَرْجُفُ الْأَرْضُ وَالْجِبَالُ وَکَانَتِ الْجِبَالُ کَثِیبًا مَهِیلًا»
ترجمه این آیات چنین است:
«و بر آنچه مى گویند، صبر کن و به‌‌گونه اى نیکو از آنان کناره بگیر!»، «و مرا با تکذیب‌کنندگانِ توانگر و خوشگذران واگذار و آنان را اندکى مهلت بده!»، «البتّه نزد ماست زنجیرها و آتش برافروخته»، «و غذایى گلوگیر و عذابى دردناک!»، «در روزى که زمین و کوه‌ها به لرزه درآیند و کوه‌ها به صورت پشته‌هایى از شنِ روان شوند»
در برنامه‌ی قبل، سخن درباره بیداری رسول خدا در شب و تلاوت قرآن و نیایش شبانه بود تا برای انجام وظیفه سنگین رسالت آمادگی داشته باشد.
این آیات در ادامه می‌فرماید: در برابر دعوت مردم به سوی خدا، کسانی هستند که با تمسخر و تحقیر به مقابله با رسول خدا برمی‌خیزند، ولی آن حضرت باید صبر کند و با برخورد کریمانه از آنها بگذرد. در جبهه‌ی جنگ، براساس حکم عقل و دین، باید با دشمن مقابله به مثل کرد؛ ولی در مرحله‌ی دعوت و هدایت، پیامبران و پیروان آنها، به جای مقابله به مثل با سخنان ناروای مخالفان و تحقیر و تمسخر آنان، باید با شکیبایی و به طرزی شایسته از آنها کناره بگیرند و آنها را به حال خود واگذار کنند.
طبیعی است واگذاشتن مخالفان به حال خود، به معنای ترک وظیفه‌ی رسالت و دعوت نیست، بلکه مهلتی است که به آنها داده می‌شود تا شاید از عناد و دشمنی دست بردارند، سخن حق را بپذیرند و هدایت شوند.
اگر با این رفتارهای مسالمت‌آمیز و مهلت دادن‌ها، باز هم از روی عناد و لجاجت، با حق به ستیز برخیزند، در قیامت، عذابی سخت برای آنها در دوزخ مهیّا شده است. روزی که کوه‌های استوار و باعظمت زمین، چنان خرد و کوبیده می‌شوند که همچون ریگ‌های بیابان با وزش اندک بادی، در هوا پراکنده می‌شوند.
از این آیات می‌آموزیم:
- راه مقابله با نسبت‌های ناروا و تحقیر و تمسخر از سوی مخالفان، صبر و شکیبایی است؛ نه مقابله به مثل با آنها/ و نه کوتاه آمدن و دست کشیدن از راه حق.
- کسانی که یاوه گویی می کنند و زخم زبان می‌زنند، باید به گونه ای نیکو و شایسته از آنها کناره گرفت و آنان را به خدا واگذار کرد.
- رفاه زدگی زیاد، بستر تکذیب ادیان و پیامبران الهی است، چنانکه در طول تاریخ سران شرک و کفر، عموما از اقشار مرفّه و خوش گذران جوامع بوده اند.
اکنون به تلاوت آیات 15 تا 19 از سوره مزّمّل گوش می‌سپاریم:
«إِنَّا أَرْسَلْنَا إِلَیْکُمْ رَسُولًا شَاهِدًا عَلَیْکُمْ کَمَا أَرْسَلْنَا إِلَى فِرْعَوْنَ رَسُولًا»، «فَعَصَى فِرْعَوْنُ الرَّسُولَ فَأَخَذْنَاهُ أَخْذًا وَبِیلًا»، «فَکَیْفَ تَتَّقُونَ إِنْ کَفَرْتُمْ یَوْمًا یَجْعَلُ الْوِلْدَانَ شِیبًا»، «السَّمَاءُ مُنْفَطِرٌ بِهِ کَانَ وَعْدُهُ مَفْعُولًا»، «إِنَّ هَذِهِ تَذْکِرَةٌ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِیلًا»
ترجمه این آیات چنین است:
«ما پیامبرى را که گواه بر شماست، به سوى شما فرستادیم، همان‌‌گونه که پیامبرى به سوى فرعون فرستادیم»، «امّا فرعون، آن پیامبر را نافرمانى کرد و ما او را به کیفرى سخت گرفتیم»، «پس اگر کفر ورزید، چگونه خود را از روزى که کودکان را پیر مىکند، نگاه مىدارید؟»، «آسمان به سبب آن روز مىشکافد. [آرى!] وعده‌ی خداوند شدنى است»، «این [آیات] پند و تذکری است. پس هر کس بخواهد، راهى به سوى پروردگارش پیش گیرد»
این آیات خطاب به مشرکان و کافران می‌فرماید: چرا از تاریخ موسی و فرعون پند نمی‌گیرید؟ مگر ندیدید که فرعون و فرعونیان به خاطر تکذیب حضرت موسی، گرفتار چه مجازاتی در دنیا شدند؟!
آیا شما خود را از کیفر الهی در دنیا و آخرت مصون می‌دانید؟ آن هم روزی که سختی و شدّت آن به گونه‌ای است که کودک را پیر می‌کند و آسمان‌ها را در هم می‌شکند.
گمان نکنید که این وعده‌ها، توخالی است؛ این وعده‌ی خداوند جهان است که بر هر کاری قادر است و وعده‌ی او تخلّف ناپذیر است. پس تا دیر نشده و عمرتان به پایان نرسیده است، راه خویش را انتخاب کنید و بدانید خداوند نمی خواهد به اجبار شما را به راه بیاورد، بلکه می خواهد شما حق را بشناسید و با اختیار خود آن را برگزینید.
از این آیات می‌آموزیم:
- پیامبران نه فقط مأمورند که امّت خود را به سوی حق رهبری کنند، بلکه بر کارهای آنان گواه و شاهد هستند، همان گونه که پیامبر اکرم نیز بر امت خویش گواه و ناظر است.
- تاریخ گذشتگان، چراغ راه آیندگان است، به شرط آن‌که از آن پند و عبرت بگیرند.
- برای کافران، راه گریزی برای رهایی از کیفر الهی در قیامت وجود ندارد.
- خداوند انسان را آزاد آفریده است و از او خواسته با اراده و اختیار خود، راه حق را برگزیند و به سوی خدا بازگردد.
اکنون به تلاوت آیه 20 از سوره مزّمّل گوش می‌سپاریم:
«إِنَّ رَبَّکَ یَعْلَمُ أَنَّکَ تَقُومُ أَدْنَى مِنْ ثُلُثَیِ اللَّیْلِ وَنِصْفَهُ وَثُلُثَهُ وَطَائِفَةٌ مِنَ الَّذِینَ مَعَکَ وَاللَّهُ یُقَدِّرُ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتَابَ عَلَیْکُمْ فَاقْرَءُوا مَا تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَنْ سَیَکُونُ مِنْکُمْ مَرْضَى وَآخَرُونَ یَضْرِبُونَ فِی الْأَرْضِ یَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَآخَرُونَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَاقْرَءُوا مَا تَیَسَّرَ مِنْهُ وَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّکَاةَ وَأَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا وَمَا تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِکُمْ مِنْ خَیْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَیْرًا وَأَعْظَمَ أَجْرًا وَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ»
ترجمه این آیه چنین است:
«همانا پروردگارت مىداند که تو و گروهى از کسانى که با تو هستند، نزدیک به دو سوم شب، یا نیمی از آن، یا یک سوم آن را [به عبادت] برمىخیزید و خداوند شب و روز را اندازهگیرى مىکند. او مىداند که شما هرگز نمىتوانید [دو سوم و نصف و یک سوم] آن را [دقیق] اندازهگیرى کنید، از این روی شما را بخشید. [و حساب دقیق شب را از شما برداشت. اینک] آنچه [براى شما] میسر است، قرآن بخوانید. خداوند مىداند که به زودى برخى از شما بیمار خواهند شد و گروه دیگرى به سفر مىروند تا از فضل خدا [روزی] بجویند و گروهی دیگر در راه خدا مىجنگند [و از تلاوت قرآن باز مىمانند]. پس هرچه مىتوانید، از آن بخوانید و نماز به پا دارید و زکات بپردازید و به خداوند وام دهید، وامى نیکو و آنچه از نیکی‌ها براى خود پیش می‌فرستید، آن را نزد خدا نیکوتر و با پاداشى بزرگتر خواهید یافت و از خداوند آمرزش بخواهید که خداوند آمرزنده‌ی مهربان است»
این آیه که پایان بخش سوره‌ی مزّمّل است، دوباره به تلاوت قرآن در دل شب، متناسب با شرایط جسمی و کاری افراد، توصیه کرده؛ بر نماز و زکات و انفاق تأکید می‌کند. بعد در یک عبارت کوتاه ولی جامع می‌فرماید: هر کار خیری که انجام دهید، نزد خدا باقی می‌ماند و در قیامت خداوند، پاداش بزرگی به آن عطا می‌کند. این آیه در پایان می فرماید اگر دچار خطا و لغزشی شدید، استغفار کنید که خداوند گناهان شما را می‌بخشد و شما را مورد لطف و رحمت خود قرار می‌دهد.
از این آیه می‌آموزیم:
- اسلام، دینی جامع است؛ عبادت و نیایش شبانه و روزانه، رسیدگی به فقرا و نیازمندان، انجام کارهای نیک، تلاش برای کسب معاش و سایر موضوعات مربوط به زندگی بشر را مورد توجه قرار داده است.
- دستورات دین متناسب با شرایط افراد است و تکلیفی فوق توان و طاقت افراد در اسلام وجود ندارد.
- تلاش برای کسب مال حلال؛ گرچه با سفر و سختی همراه باشد، مورد پذیرش اسلام است و فضل الهی به بندگان محسوب می‌شود.
- کارهای خیر انسان نزد خداوند محفوظ است و از بین نمی رود.
با پایان یافتن این برنامه، شما عزیزان را به خدای بزرگ می‌سپاریم و در انتظار دریافت نظرات و پیشنهادهای شما هستیم. خدا نگهدار. --------------
