در ادامه با تفسیر ساده و روان آیات 20 تا 24 سوره ملک همراه شما هستیم.

                    بسم الله الرحمن الرحیم

با درود به روان پاک پیامبر رحمت، حضرت محمد مصطفی صلّی الله علیه و آله و سلّم و با سلام به حضور شما شنوندگان گرامی، با برنامه­ ای دیگر از "راهی به سوی نور" در خدمت شما هستیم تا با تفسیر آسان و روان آیاتی دیگر از کلام الهی در قرآن کریم آشنا شویم.

ابتدا به تلاوت آیه20 از سوره ملک گوش فرا می‌دهیم:

«أَمَّنْ هَذَا الَّذِی هُوَ جُنْدٌ لَکُمْ یَنْصُرُکُمْ مِنْ دُونِ الرَّحْمَنِ إِنِ الْکَافِرُونَ إِلَّا فِی غُرُورٍ»

ترجمه این آیه چنین است:  «کیست آن کسى که سپاه شماست و شما را در برابر [قهر خداوند] رحمان یارى مى‏ دهد؟ کافران تنها دچار فریبند»

در آیات قبل سخن درباره قدرت بی‌پایان الهی در آسمان و زمین بود. این آیه عجز و ناتوانی بشر را به رخ او می کشد و در این رابطه به یکی از عوامل کفر و سرکشی او دربرابر خدا اشاره کرده و می‌فرماید: آنان که گرفتار غرور و خود برتربینی می‌شوند، گمان می‌کنند دارای قدرتی هستند که کسی را یارای مقابله با آن نیست؛ لذا حاضر به اطاعت از خداوند و تسلیم شدن در برابر فرامین او نیستند.

برخی کسانی که به علم و قدرت و ثروت خود مغرور می‌شوند، خدا را انکار می‌کنند و می‌گویند: خدایی نیست، اگر هم باشد به خاطر این همه امکانات و توانمندی‌های ما، نمی تواند کاری علیه ما انجام دهد. درحالی که افرادی که به قدرت خود مغرورند، اگر قدری تاریخ را مطالعه کنند، می‌بینند که گاه همان نیروها و لشکریان علیه حاکمان قدرتمند قیام کرده و آنها را به زیر کشیده‌اند و گاه نیز خداوند آنها را با نزول عذاب به هلاکت رسانده است.

آیا کافران با تکیه بر قدرتهای پوشالی خود، گمان می‌کنند می‌توانند دربرابر اراده‌ی الهی بایستند و با عوامل طبیعی چون آب و باد و آتش که همه لشکریان خدا هستند، مقابله کنند؟

از این آیه می‌آموزیم:

    آنان که فریفته قدرت و امکانات مادّی و ظاهری خود هستند، دچار کفر و سرکشی دربرابر خدا شده و خود را شکست‌ ناپذیر می‌ پندارند.

    انسان ضعیف و عاجز، با تکیه بر کدام قدرت و لشکر می‌خواهد دربرابر قدرت خدا بایستد و خود را پیروز میدان بداند؟

اکنون به تلاوت آیه 21 از سوره ملک گوش می‌سپاریم:

«أَمَّنْ هَذَا الَّذِی یَرْزُقُکُمْ إِنْ أَمْسَکَ رِزْقَهُ بَلْ لَجُّوا فِی عُتُوٍّ وَنُفُورٍ»

ترجمه این آیه چنین است:

«کیست آن که اگر خداوند روزی‌اش را بازدارد، به شما روزى دهد؟ بلکه آنان در سرکشى و فرار [از حقّ]، لجاجت مى‏کنند»

در ادامه‌ی آیه‌ی قبل، این آیه به عجز انسان در تأمین روزی خود اشاره کرده و می‌فرماید: اگر یک سال باران نبارد و از زمین گیاهی نروید، چه می کنید؟ و اگر قحطی و خشکسالی سراسر زمین را فرا گیرد و یا آفات و بلایای طبیعی، باغها و کشتزارهای شما را نابود کند، درآن هنگام غذای مورد نیاز خود را چگونه تأمین می کنید؟

حقیقت این است که وجود بشر سراسر عجز و نیاز است و او از برآوردن نیازهای اوّلیه‌ی خویش همچون آب و غذا عاجز است، اما چنان دچار عناد و لجاجت با آفریدگار خویش شده است که گمان می‌کند هیچ قدرتی برتر از خودِ او نیست و نیازی به عبادت و اطاعت از خداوند ندارد.

به عبارت دیگر، مشاهده قدرت‌های مادّی و ظاهری، چشم بسیاری از انسان‌ها را از دیدن قدرت بی‌پایان خداوند کور کرده است. لذا به خود اجازه می‌دهند آن را انکار کرده و بر انکار خود پافشاری کنند. درست مانند کسی که به هنگام شب، در حیاط منزل خود ایستاده و به خاطر روشنایی زیاد چراغ‌ها، امکان دیدن ستارگان آسمان را ندارد و چشمش از دیدن آن همه عظمت در آسمان عاجز است.

از این آیه می‌آموزیم:

    اسباب رزق و روزی و حیات بشر تنها به دست خدای بزرگ است. لذا هرگونه نافرمانی دربرابر خدا و لجاجت با دستورات او، به زیان خودِ انسان تمام می‌شود و از سرکشی بشر، کوچکترین آسیب و زیانی به خداوند نمی‌رسد.

    اگر احتمال دهیم نعمت‌هایی را که امروز در اختیار ماست، در آینده از دست می دهیم و در این رابطه کاری از ما بر نمی‌آید، دربرابر خداوند خاضع و خاشع می‌شویم، نه مغرور و متکبّر.

اکنون به تلاوت آیه 22 از سوره ملک گوش می‌سپاریم:

«أَفَمَنْ یَمْشِی مُکِبًّا عَلَى وَجْهِهِ أَهْدَى أَمَّنْ یَمْشِی سَوِیًّا عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ»

ترجمه این آیه چنین است:

«پس آیا کسى که به رو افتاده [و نگونسار]  راه مى‏رود، هدایت‌ یافته‏تر است؟ یا کسى که ایستاده بر راه راست مى‏رود؟»

این آیه به مقایسه‌ی اهل ایمان و کافران پرداخته و با تشبیهی جالب، وضعیت آن‎‌ها را چنین ترسیم می کند: یکی بر پای ایستاده و استوار و راست ‌قامت، مسیر درست زندگی را طی می‌کند و دیگری بر روی به زمین افتاده و افتان و خیزان حرکت می‌کند.  روشن است اوّلی از قبل موانع راه را شناسایی کرده، راه را به درستی می پیماید و به سوی مقصد به پیش می‌رود، ولی دوّمی چون موانع راه را به خوبی نمی شناسد، با زحمت حرکت می کند، گاه به چپ و گاه به راست منحرف می شود و ازآنجاکه مسیر را به درستی تشخیص نمی‌دهد، به مقصد نمی‌رسد.

مطالعه‌ی تاریخ نیز نشان می‌دهد که مؤمنان راستین با وجود موانع و مشکلات بسیار، استوار و پابرجا مانده ‌اند و از مسیر مستقیمی که باید طی کنند، دست برنداشته‌اند. ولی آن‌ها که مرگ را پایان کار خود می‌دانند و مقصدی برای زندگی دنیا نمی‌بینند، برای بهره‌گیری از خواسته ها و لذّات دنیوی دست به هر کاری می‌زنند و مبنا و ملاک روشنی برای اعمال و رفتار خود ندارند.

کسی که خدا را انکار می‌کند، محور تمام کارهایش، خود است. خودخواهی و خودپرستی و آزاد بودن از همه قید و بندها برای رسیدن به خواسته ‌های نفسانی، ملاک همه کارهای اوست. او خود را خدای خویش می‌پندارد و امر و نهی خدا را در زندگی به کار نمی گیرد. برای چنین کسی، زشت و زیبا تابع درک و فهم او و خواسته های دل اوست.

از این آیه می‌آموزیم:

1- عناد و لجاجت با حق باعث می‌شود که انسان حق‌ ستیز و حق‌گریز شده و تنها خود را ببیند. چنین کسی از شناخت مسیر درست زندگی و حرکت در آن باز می ماند.

2- راه دین، مستقیم و دارای مقصدی روشن است و دین‌دار واقعی، با استواری و پایداری در این راه، به مقصد می‌رسد.

اکنون به تلاوت آیات 23 و 24 از سوره ملک گوش می‌سپاریم:

«قُلْ هُوَ الَّذِی أَنْشَأَکُمْ وَجَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ قَلِیلًا مَا تَشْکُرُونَ»، «قُلْ هُوَ الَّذِی ذَرَأَکُمْ فِی الْأَرْضِ وَإِلَیْهِ تُحْشَرُونَ»

ترجمه این آیات چنین است:

«[ای پیامبر!] بگو: اوست کسى که شما را پدید آورد و براى شما گوش و چشم‏ها و دل‏ها قرار داد. چه اندک سپاسگزاری مى‏کنید!»، «بگو: اوست کسى که شما را در زمین آفرید و به سوى او محشور مى‏شوید»

در ادامه‌ی آیات قبل که از عناد و لجاجت کافران با حق انتقاد می‌کرد، این آیات می‌فرماید: خداوند اسباب درک حقیقت را به همه انسان‌‌ها عطا کرده است. چشم و گوش و عقل و قلب، ابزارهای شناخت انسان و اندیشیدن او هستند و درواقع تمام دستاوردهای علمی بشر محصول این نعمت‌های بزرگ است.

برخی افراد تنها درراستای تامین نیازهای زندگی مادّی از این ابزارها بهره می‌گیرند و دنیای خویش را آباد می‌سازند، اما درجهت سعادت اُخروی و زندگی ابدی در جهان دیگر، چشم و گوش خود را بسته و گویا خبری درباره آن نشنیده و آثاری از آن ندیده‌اند.

عقل و چشم و گوش، نعمت‌های بزرگ و ارزشمندی به شمار می روند که شکرگزاری از آنها به دو شکل است: یکی بهره‌گیری از آن‌ها در مسیر صحیح و درجهت رشد و تعالی انسان/ و دیگری اطاعت و فرمان بردن از خدای دانایی که این نعمت‌ها را به ما عطا کرده است.

ادامه‌ آیات بر زندگی پس از مرگ و حضور در صحنه قیامت اشاره کرده و می‌فرماید:  اگرچه شما از خاک برخاسته اید و با مرگ به خاک باز می‌گردید، اما این پایان کارشما  نیست؛ بلکه دوباره زنده خواهید شد و همگی در عرصه‌ی محشر حضور خواهید یافت.

از این آیات می‌آموزیم:

    خداوند ابزارهای لازم برای شناخت را به انسان عطا کرده است، تا حجّت را بر او تمام کند و راه عذری برای او باقی نگذارد.

    شکر هر نعمت، متفاوت از نعمت دیگر است و شکر زبانی حدّاقل شکر است. باید در عمل شاکر بود و از هر نعمتی در جایِ مناسبِ آن استفاده کرد.

    در قدرت خدا برای زنده کردن مردگان شک نکنیم، اوست که انسان را از خاک بی‌جان آفرید و قدرت دیدن و شنیدن و فهمیدن را به او عطا کرد.

با پایان یافتن این برنامه، شما عزیزان را به خدای بزرگ می‌سپاریم و در انتظار دریافت نظرات و پیشنهادهای شما هستیم. خدا نگهدار.