در ادامه با تفسیر ساده و روان آیات 13 تا 24 سوره حاقه همراه شما هستیم.

                                                    بسم الله الرحمن الرحیم

با درود به روان پاک پیامبر رحمت، حضرت محمد مصطفی صلّی الله علیه و آله و سلّم و با سلام به حضور شما شنوندگان گرامی، با برنامه ­ای دیگر از "راهی به سوی نور" در خدمت شما هستیم تا با تفسیر آسان و روان آیاتی دیگر از کلام الهی در قرآن کریم آشنا شویم.

 ابتدا به تلاوت آیات 13تا 16 از سوره حاقه گوش فرا می‌دهیم:

«فَإِذَا نُفِخَ فِی الصُّورِ نَفْخَةٌ وَاحِدَةٌ»، «وَحُمِلَتِ الْأَرْضُ وَالْجِبَالُ فَدُکَّتَا دَکَّةً وَاحِدَةً»، «فَیَوْمَئِذٍ وَقَعَتِ الْوَاقِعَةُ»، «وَانْشَقَّتِ السَّمَاءُ فَهِیَ یَوْمَئِذٍ وَاهِیَةٌ»

ترجمه این آیات چنین است:

«پس آن‌گاه که در صور یک بار دمیده شود»، «و زمین و کوه‌ها [از جاى] برداشته شوند و با یک [ضربه‌ی] سخت، خرد و درهم کوبیده شوند»، «پس در آن روز، واقعه [بزرگ] روى خواهد داد»، «و آسمان می‌شکافد و در آن روز [از هم گسسنه و] متلاشى می‌گردد»   

چنانکه گفتیم این سوره در مقام بیان حوادث پایان جهان و مقدّمات برپایی رستاخیز و قیامت است. براساس این آیات، جهان فعلی با بانگ و صدایی عظیم و وحشتناک به پایان می رسد و زمین و کوه‌هایش بر اثر آن بانگ بزرگ، از هم فرو ‌پاشیده و خُرد و ویران می‌شود. همه‌ی انسان‌ها و موجودات زنده‌ی روی زمین می‌میرند و جهان آماده‌ی برپایی آن واقعه‌ی بزرگ می‌شود. واقعه‌ای که نه فقط زمین را ویران می‌کند، بلکه آسمان‌های باعظمت را متلاشی ساخته، نظام موجود جهان را به هم می ریزد و ستارگان و سیّارات را از مدار خود خارج می‎سازد.

چنانکه از آیات قرآن به دست می‌آید، «نفخ در صور» که همراه با بانگ و صدای عظیم است، دو بار نواخته می‌شود: یک بار در پایان جهان که موجب مرگ همه ساکنان زمین می‌شود و بار دیگر برای زنده شدن مردگان در آغاز برپایی قیامت است، تا مردگان به پا خیزند و در دادگاه الهی حاضر ‌شوند.

از این آیات می‌آموزیم:

1. جهان موجود، فناپذیر است و هر زمان که خداوند اراده کند، به اندازه‌ی دمیدن در یک شیپور و به واسطه‌ی صدایی عظیم و رعدآسا از هم فرو می‌پاشد.
2. مقدّمه‌ی برپایی قیامت، فرو پاشیدن نظام موجود زمین و آسمان و مرگ و هلاکت همه اهل زمین است.
3.  واقعه قیامت، واقعه ای بزرگ و مهمّ در این عالم است و دیگر وقایع دربرابر آن کوچک و ناچیز شمرده می شوند.

اکنون به تلاوت آیات 17 و 18 از سوره حاقه گوش می‌سپاریم:

«وَالْمَلَکُ عَلَى أَرْجَائِهَا وَیَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّکَ فَوْقَهُمْ یَوْمَئِذٍ ثَمَانِیَةٌ»، «یَوْمَئِذٍ تُعْرَضُونَ لَا تَخْفَى مِنْکُمْ خَافِیَةٌ» 

ترجمه این آیات چنین است:

«و فرشتگان در اطراف آن هستند [و منتظر فرمانند] و عرش پروردگارت را آن روز هشت نفر بالاى سر خود حمل مى‏کنند»، «آن روز شما [به پیشگاه خدا] عرضه مى‏شوید، به ‌‌گونه‏اى که هیچ چیز پوشیده‏اى از شما پنهان نماند»

اما نفخ صور دوّم بیانگر برپا شدن رستاخیز بزرگ و زنده شدن انسان‌ها و حضور آنها در پیشگاه خداوند است. پس از نفخ صور دوم، تدبیر نظام جهان که برعهده فرشتگان - به عنوان کارگزاران و مجریان فرمان خداوند - است، تغییر می یابد و براساس روایتی از رسول خدا از چهار نفر، یا چهار گروه فرشتگان به هشت نفر، یا هشت گروه ارتقاء می‌یابد.

گرچه الفاظ این آیه، بر وجود یک تخت عظیم که توسّط هشت نفر جا بجا‌ می‌شود دلالت دارد، امّا براساس دلایل محکم عقلی می‌دانیم که خداوند جسم نیست تا نیازی به تاج و تخت داشته باشد. لذا این گونه آیات را که از جهت لفظی جزء آیات متشابه به شمار می روند، باید به آیات محکم و صریح قرآن ارجاع دهیم؛ آیاتی که بر نفی جسم از خداوند دلالت دارد.

پس مراد از تخت، مرکز تدبیر امور جهان است که خداوند فرشتگان را بر آن مأمور کرده و امور جهان از طریق آن‌ها تدبیر می‌شود.

از این آیات می‌آموزیم:

1. گرچه در قیامت، نظام موجود به هم خورده و نظام دیگری حاکم می شود، در آنجا نیز همانند دنیا، فرشتگان کارگزار خداوند و مجری فرامین او هستند.
2. در دنیای کنونی ظاهر افراد دیده و سخن آن‌ها شنیده می‌شود، امّا در قیامت تمام ابعاد پنهانی شخصیت انسانها فاش شده و چیزی مخفی نمی‌ماند؛ افکار و انگیزه ها و اعمال و رفتار افراد و حتی نقص ها و کمالات آنها آشکار می شود.

اکنون به تلاوت آیات 19 تا 24 از سوره حاقه گوش می‌سپاریم:

«فَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ فَیَقُولُ هَاؤُمُ اقْرَءُوا کِتَابِیَهْ»، «إِنِّی ظَنَنْتُ أَنِّی مُلَاقٍ حِسَابِیَهْ»، «فَهُوَ فِی عِیشَةٍ رَاضِیَةٍ»، «فِی جَنَّةٍ عَالِیَةٍ»، «قُطُوفُهَا دَانِیَةٌ»، «کُلُوا وَاشْرَبُوا هَنِیئًا بِمَا أَسْلَفْتُمْ فِی الْأَیَّامِ الْخَالِیَةِ» 

ترجمه این آیات چنین است:  

«پس آن که کارنامه‌اش به دست راستش داده شود، مى‏ گوید: «[بیایید] کارنامه‌ی مرا [بگیرید و]  بخوانید!»، «من مى‏ دانستم که با حساب خود رو‌‌به‌‌رو خواهم شد»، «پس او در زندگى رضایت ‌بخشى است»، «در بهشتى برین»، «که میوه‏ هایش در دسترس است»، «بخورید و بیاشامید، گوارایتان باد! به پاداش کارهایى که در دوران گذشته کرده ‏اید»

با گذر از دادگاه الهی و روشن شدن تکلیف انسان‌ها، گروهی که سربلند و سرافراز از حساب و کتاب الهی خارج شده‌اند، پرونده‌ی اعمالشان را دریافت کرده و از خوشحالی در پوست خود نمی‌گنجند. آنها از فرط خوشحالی فریاد می‌زنند که بیایید نامه‌ی اعمال مرا بخوانید.

رمز مهمّ نجات از دوزخ و ورود به بهشت رحمت الهی این است که انسان اگر هم به قیامت یقین کامل ندارد، ولی ظن و گمان به برپایی آن داشته باشد، همین مقدار نیز انسان را از انجام بسیاری کارهای ناپسند دور می‌کند، چنانکه خداوند در سوره‌ی مطفّفین می‌فرماید: آیا کسانی که کم‌فروشی می‌کنند، گمان هم نمی‌کنند که روزی برانگیخته می ‌شوند و باید در پیشگاه خداوند پاسخگو باشند؟

واقعه‌ی قیامت و دوزخ و بهشت به قدری مهم و سرنوشت ساز است که احتمال وقوع آن نیز کافی است تا عقل حکم کند مراقب باش، کاری نکن که تو را به دوزخ بکشاند. چنانکه حیات جاودان و نعمت‌های پایدار بهشتی به گونه‌ای است که عقل حکم می‌کند حتّی اگر به آن یقین نداری؛ ظن و گمان به رسیدن به چنین پاداشی، باید تو را به انجام کارهای نیک سوق دهد، تا در صورت وقوع قیامت، از آن نعمتهای ابدی محروم نمانی.

از این آیات می‌آموزیم:

1. قیامت براساس قضاوت عادلانه‌ی اعمال انسان‌ها برپا می‌شود. در آنجا پرونده عمل هرکس را در اختیارش می گذارند که مبنای حساب و کتاب اعمال اوست.
2. نه تنها یقین به قیامت، حتّی ظن و گمان به وقوع آن می‌تواند انسان را از دوزخ دور و به سوی بهشت راهنمایی کند.
3. پرهیز از لذّتهای حرام و زودگذر دنیوی و تحمل برخی محرومیت‌ها در این راه، با حیات جاودان انسان در بهشت و بهره مندی ازلذتها و نعمت‌های فراوان آن جبران می‌شود.

با پایان یافتن این برنامه، شما عزیزان را به خدای بزرگ می‌سپاریم و در انتظار دریافت نظرات و پیشنهادهای شما هستیم. خدا نگهدار.   

    ----------------