در ادامه با تفسیر ساده و روان آیات 16 تا 20 سوره حدید آشنا می شویم.

                                                    بسم الله الرحمن الرحیم

 

با درود به روان پاک پیامبر رحمت، حضرت محمد مصطفی صلّی الله علیه و آله و سلّم و با سلام به حضور شما شنوندگان گرامی، با برنامه ­ای دیگر از "راهی به سوی نور" در خدمت شما هستیم تا با تفسیر آسان و روان آیاتی دیگر از کلام الهی در قرآن کریم آشنا شویم.

 

 ابتدا به تلاوت آیات 16 و 17 از سوره حدید گوش فرا می‌دهیم:

 

«أَلَمْ یَأْنِ لِلَّذِینَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلَا یَکُونُوا کَالَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ مِنْ قَبْلُ فَطَالَ عَلَیْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَکَثِیرٌ مِنْهُمْ فَاسِقُونَ»، «اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیَاتِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ»

 

ترجمه این آیات چنین است:

 

«آیا براى کسانى که ایمان آورده ‏اند، زمان آن نرسیده که دل‏هایشان براى یاد خدا و آنچه از حقّ نازل شده، نرم و فروتن گردد؟ و مانند کسانى نباشند که پیش از این، کتاب آسمانى به آنان داده شد، پس زمان طولانی بر آنان گذشت و دل‏هایشان سخت گردید و بسیاری از آنان فاسق شدند»، «بدانید که خداوند، زمین را پس از مرگش زنده مى‏کند. همانا ما نشانه ‏ها را براى شما روشن کردیم، باشد که بیندیشید»

 

 براساس این آیات، یکی از خطراتی که اهل ایمان را تهدید می کند، غفلت و نسیان است: غفلت از یاد خدا و به فراموشی سپردن آیات کتاب او. در طول تاریخ کم نبوده اند کسانی که ابتدا به خدا و پیامبرش ایمان آورده اند، اما به مرور زمان چنان به دنیا و امور دنیوی  مشغول و سرگرم شده اند که روحیه تسلیم پذیری در برابر حق را از دست داده و دلشان دربرابر دستورات خدا مانند سنگ، سخت شده است.

 

این درحالی است که روح ایمان، خضوع و خشوع در برابر خدا و آیات کتاب اوست و گذشت زمان نباید سبب غفلت انسان از یاد خدا شود. چنانکه در امت های پیش از اسلام چنین امری رخ داده است. لذا مسلمانان باید عبرت بگیرند و در زنده نگهداشتن کتاب خدا و آموزه های آن، دچار سستی و سهل انگاری نشوند.

 

ادامه آیات به یک حقیقت روشن اشاره کرده و می فرماید: همانگونه که خداوند زمین مرده را با نزول باران زنده می کند، ذکر و یاد خدا و خضوع و خشوع در برابر کلام او، دل انسان را زنده و بیدار می کند؛ زنگارهای آن را می زداید و به آن نور و معنویت می بخشد.

 

از این آیات می‌آموزیم:

 

    ذکر خدا و تلاوت آیات قرآن، سبب نرم شدن دل انسان و دوری از سنگدلی است.

    گذر زمان و بالا رفتن عمر، یکی از اسباب دلبستگی به دنیا و غفلت از تعالیم خداوند است. با ذکر خدا، چنین خطری را از خود دور کنیم.

    سنت های الهی برای همه انسانها و امتها یکسان است، لذا هیچیک از امتها ازجمله مسلمانان نباید برای خود امتیاز ویژه ای قائل شوند.

    دل انسان باید دربرابر خدا و کلام او خشوع داشته باشد و انسان با عقل خود نیز در آیات و نشانه های خدا در طبیعت بیندیشد.

 

 

 

اکنون به تلاوت آیات 18 و 19 از سوره حدید گوش می‌سپاریم:

 

«إِنَّ الْمُصَّدِّقِینَ وَالْمُصَّدِّقَاتِ وَأَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا یُضَاعَفُ لَهُمْ وَلَهُمْ أَجْرٌ کَرِیمٌ»، «وَالَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ أُولَئِکَ هُمُ الصِّدِّیقُونَ وَالشُّهَدَاءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَنُورُهُمْ وَالَّذِینَ کَفَرُوا وَکَذَّبُوا بِآیَاتِنَا أُولَئِکَ أَصْحَابُ الْجَحِیمِ»

 

ترجمه این آیات چنین است:

 

«مردان و زنان صدقه دهنده و [آنان که] به خداوند وامى نیکو داده‏اند، براى آنان چند برابر خواهد شد و برای آنان پاداشى گرانمایه خواهد بود»، «و کسانى که به خدا و پیامبرانش ایمان آورده‏اند، آنان همان راست‏پیشگان و گواهان نزد پروردگارشان هستند. آنها پاداش [کردار] و نور [ایمان]شان را دارند و کسانى که کفر ورزیدند و آیات ما را تکذیب کردند، آنان اهل دوزخند»

 

در آیات قبل سخن درباره ایمان به خدا و نرم بودن دل دربرابر خدا بود. این آیات به نشانه ها و آثار این دو اشاره می کند و می فرماید: انفاق و صدقه دادن به نیازمندان، نشانه خشوع دربرابر خداست. آنچه را در دنیا انفاق کنید، مثل آن است که به خدا وام داده اید و در آخرت، هنگامی که به آن نیاز دارید، خداوند چند برابر آن را به شما پس می دهد.

 

بدیهی است مؤمنانی که چنین باشند، در نزد خداوند، مقامی چون مقام صدیقین و شهدا دارند و خداوند پاداشی همانند پاداش صدیقین و شهدا برای آنان در نظر می گیرد. البته کسانی که حقایق روشن را تکذیب کنند و نپذیرند، در قیامت کیفری سخت در انتظار آنهاست.

 

از این آیات می‌آموزیم:

 

    صدقه دادن به نیارمندان، نشانه صدق در ادعای ایمان است. صدقه دهندگان به مقام صدیقین می رسند که در ایمان خود صادقند.

    هرگونه کمک به بندگان خدا، به صورت صدقه یا قرض الحسنه، به منزله وام دادن به خداست. قرض دادن و انفاق کردن، در ظاهر سبب کاهش مال است، اما درحقیقت موجب افزایش آن است.

    دنیا پایان کار نیست و انسانها را براساس زندگی دنیوی شان مقایسه نکنید. عاقبت کار هرکس در قیامت معلوم می شود. نیکوکاران به پاداش عمل نیک خود و آرامش ابدی می رسند و بدکاران گرفتار عذاب می شوند.

 

 

 

اکنون به تلاوت آیه 20 از سوره حدید گوش می‌سپاریم:

 

«اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِینَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَتَکَاثُرٌ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ کَمَثَلِ غَیْثٍ أَعْجَبَ الْکُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَکُونُ حُطَامًا وَفِی الْآخِرَةِ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ وَمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ»

 

ترجمه این آیه چنین است:

 

«بدانید که زندگانى دنیا، چیزى جز بازى و سرگرمى و زینت ‏طلبى و فخرفروشى در میان خود و افزون‏خواهى بر یکدیگر در اموال و فرزندان نیست، همانند بارانى که گیاه [سرسبز حاصل از] آن، کشاورزان را به شگفتى وادارد، سپس پژمرده شود و آن را زرد بینى، سپس کاه و خاشاک شود و در آخرت، [براى گنهکاران] عذابى سخت و [براى فرمانبران] آمرزش و خشنودى از جانب خداوند است و زندگانى دنیا جز کالاى فریبنده نیست»

 

این آیه به ویژگی های دوران های مختلف زندگی انسان اشاره کرده است. بدین معنا که او در هر دوره ای از عمر، به یکی از جلوه های دنیا مشغول می شود. بازی و سرگرمی، ویژگی دوران کودکی و نوجوانی است. در دوران جوانی، انسان بیشتر در فکر زینت و زیبایی است. در سنین بالاتر، افراد به مال و مقام و گذشته خود افتخار کرده و فخرفروشی می کنند و در مرحله بعد با آنکه به پایان عمر نزدیکتر می شوند، دچار حرص و بخل شده و در جمع اموال و ازدیاد آن بیشتر می کوشند.

 

گرچه ممکن است طول عمر انسان 60 سال یا 70 سال یا بیشتر و کمتر باشد، اما در یک نگاه سریع، شبیه بذری است که در بهار شکفته شده، سرسبز و شاداب می شود و پس از دادن محصول رو به زردی می گذارد. درنهایت هم در پاییز زرد و خشک و خرد می شود.

 

از این آیه می‌آموزیم:

 

    شناخت حقیقت دنیا و ویژگی های آن، انسان را از خطر غفلت و کجروی باز می دارد و موجب تغییر نگرش او نسبت به زندگی در این جهان می شود.

    دلبستگی و وابستگی زیاد به دنیا، انسان را فریب داده و دچار غرور و غفلت می کند. البته زمانی انسان متوجه خطای خود می شود که دیگر کار از کار گذشته است.

    زندگی بدون خدا و معنویت، چیزی جز بازی و سرگرمی کودکانه نیست، گرچه بازیگران آن بزرگسالان باشند.

    همه انسانها از زندگی دنیا کم و بیش بهره می برند، اما مسئله مهم بهره گیری درست از نعمتهای دنیاست. دنیا برای عده ای، اسباب رشد و تکامل و ورود به بهشت است و برای عده ای، وسیله اغفال و غرور و درنهایت سقوط در پرتگاه دوزخ است.

 

با پایان یافتن این برنامه، شما عزیزان را به خدای بزرگ می‌سپاریم و در انتظار دریافت نظرات و پیشنهادهای شما هستیم. خدا نگهدار.