در ادامه با تفسیر ساده و روان آیات 21 تا 24 سوره حدید آشنا می شویم.

                                                    بسم الله الرحمن الرحیم

با درود به روان پاک پیامبر رحمت، حضرت محمد مصطفی صلّی الله علیه و آله و سلّم و با سلام به حضور شما شنوندگان گرامی، با برنامه ­ای دیگر از "راهی به سوی نور" در خدمت شما هستیم تا با تفسیر آسان و روان آیاتی دیگر از کلام الهی در قرآن کریم آشنا شویم.

 

 ابتدا به تلاوت آیه 21 از سوره حدید گوش فرا می‌دهیم:

 

«سَابِقُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا کَعَرْضِ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ ذَلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ»

 

ترجمه این آیه چنین است:

 

«ازهم پیشی بگیرید براى رسیدن به آمرزشى از پروردگارتان و بهشتى که پهنایش همچون پهناى آسمان و زمین است و براى کسانى آماده شده که به خدا و پیامبرانش ایمان آورده اند. این فضل خداست، به هر که بخواهد مى‏دهد و خداوند صاحب فضل بزرگ است»

 

در برنامه قبل راجع به دنیا و ویژگی های آن صحبت شد که انسان در کودکی و نوجوانی به دنبال بازی و سرگرمی و در جوانی به دنبال زینت و زیبایی است؛ پس از آن گرفتار فخر فروشی و فزون طلبی در مال و مقام می شود. این آیه می فرماید: اما اهل ایمان از نعمتهای خداوند در دنیا برای رسیدن به بهشت ابدی در آخرت استفاده می کنند.

 

همانطور که عموم مردم در رسیدن به مال و مقام دنیا با یکدیگر مسابقه می دهند، مؤمنین در انجام کارهای نیک از یکدیگر سبقت می جویند و با پیروی از فرامین خداوند و انجام کارهای شایسته، لطف و رحمت الهی را به خود جلب می کنند. آنها هم پاداش می گیرند و هم گناهانشان بخشیده می شود، زیرا براساس آیات قرآن، کارهای نیک سبب آمرزش گناهان است و هرچه بیشتر کار خوب انجام دهیم، گناهان بیشتری از ما مورد بخشش قرار می گیرد.

 

 بهشتی که خداوند ما را به آن دعوت می کند، طول و عرض آن برای ما مشخص نیست و وسعت آن از درک ما خارج است. لذا خداوند وسعت بهشت را به وسعت زمین و آسمان تشبیه کرده است؛ آسمانی که در حال حاضر، ابتدا و انتها و ابعاد آن برای بشر مشخص نیست.

 

ادامه آیه به یک نکته مهم اشاره می کند و آن اینکه ارزش کارهای نیکی که ما در دنیا انجام می دهیم، در مقابل نعمت های بی پایان بهشتی بسیار اندک و ناچیز است. لذا خداوند از لطف و فضل خویش به کسانی که وارد بهشت شده اند، عطا می کند. چنانکه در آیات دیگر قرآن نیز آمده است که خداوند کارهای خوب شما را چندین برابر و به تعبیری تا هفتصد برابر پاداش می دهد، چراکه عمر دنیا محدود و کارهای نیک شما نیز محدود است.

 

از این آیه می‌آموزیم:

 

    همان دنیایی که برای دنیاپرستان مایه غرور و فریب است، برای اهل ایمان به سبب انجام کارهای نیک، مایه دریافت رحمت و مغفرت الهی است.

    دربرابر دنیاپرستان که در رسیدن به ثروت و قدرت دنیا با یکدیگر مسابقه می دهند، اهل ایمان در انجام کارهای خوب و شایسته از یکدیگر سبقت می‌گیرند.

    بهشت میان دو چیز واقع شده است: یکی مغفرت الهی که سبب آمرزش گناهان است تا انسان بتواند وارد بهشت شود و دیگری فضل الهی که خداوند کارهای نیک بهشتیان را هزاران برابر پاداش می دهد.

 

                                                           

 

اکنون به تلاوت آیات 22 و 23 از سوره حدید گوش می‌سپاریم:

 

«مَا أَصَابَ مِنْ مُصِیبَةٍ فِی الْأَرْضِ وَلَا فِی أَنْفُسِکُمْ إِلَّا فِی کِتَابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَهَا إِنَّ ذَلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیرٌ»، «لِکَیْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَکُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ»

 

ترجمه این آیات چنین است:

 

«هیچ آسیبى در زمین [چون بلایای طبیعی] و در جانتان [چون بیمارى‌ها و سختی‌ها] به شما نمی‌رسد، مگر پیش از آن که آن را پدید آوریم، در کتابى ثبت است. همانا این بر خداوند آسان است»، «تا بر آنچه از دست دادید، تأسف نخورید و به آنچه به شما داده شد، [سرمستانه] شادمانى نکنید و خداوند هیچ متکبر فخرفروشى را دوست ندارد»

 

بلاها و مصیبت هایی که به انسان می رسد، دو گونه است: یک دسته مصیبت هایی است که انسان در آن نقشی ندارد، مانند وقوع سیل، زلزله، خشکسالی و قحطی، یا آفتها و بیماری های فراگیر که این آیه به آنها اشاره دارد و می فرماید: حوادثی که در زمین اتفاق می افتد و یا به جسم و جان شما آسیب رسانده و مصیبت و بیماری به بار می آورد، همه اینها در کتاب علم الهی ثبت و ضبط شده است.

 

اما دسته ای دیگر از مصیبت ها، نتیجه کارهای خود انسان است، مثل کسی که در اثر سیگار کشیدن و یا مصرف مواد مخدر دچار تنگی نفس و انواع بیماری ها می شود و یا شخصی که با سرعت و سبقت غیرمجاز رانندگی می کند و موجب وقوع حادثه و جرح یا فوت خودش می شود. آیه۳۰  سوره شوری به این دسته دوم اشاره دارد و می فرماید هر مصیبتی که به شما می رسد، به واسطه کاری است که خودتان انجام داده اید.

 

روشن است که ما دربرابر بلاها و مصیبت های دسته اول نقشی نداریم، لذا مسئولیتی هم نداریم، اما دربرابر دسته دوم که نتیجه کارهای اختیاری خود ماست، مسئولیم.

 

اینکه انسان بداند همه امور عالم بر طبق علم و حکمت الهی انجام می شود، این نگاه موجب  می شود که به خاطر حوادثی که در زندگی اش رخ می دهد و خودش در آنها نقشی ندارد، دچار یأس و ناامیدی نشود. اگر فرزندش در اثر بیماری از دنیا رفت، کفر نگوید و اگر خانه اش در اثر سیل ویران شد، از زندگی ناامید نشود.  به عکس نیز، اگر شرایط به گونه ای پیش رفت که از زندگی مرفه و آسوده ای برخوردار شد، دچار مستی و غرور نشود و به دیگران فخرفروشی نکند.

 

از این آیات می‌آموزیم:                                                                                                              

 

    حوادثی که در زمین یا زندگی انسان اتفاق می افتد، براساس نظام از پیش تعیین شده در کتاب علم الهی است و اموری تصادفی و اتفاقی و خارج از حیطه علم و قدرت خداوند نیست.

    انسانِ دور از خدا، در سختی ها مایوس و ناامید می شود و در راحتی ها دچار تکبر و فخر فروشی می شود. به عکس، انسان مؤمن در سختی ها صابر و شکیبا/ و در راحتی ها شکرگزار است.

    غم و شادی طبیعی، به خودی خود، بد نیست، اما اندوه خوردن بر گذشته ها و یا سرمست شدن از داشته ها، امری مذموم و ناپسند است.

 

                                              

 

اکنون به تلاوت آیه 24 از سوره حدید گوش می‌سپاریم:

 

«الَّذِینَ یَبْخَلُونَ وَیَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَمَنْ یَتَوَلَّ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ»

 

ترجمه این آیه چنین است:

 

«آنان که بخل مى‏ورزند و مردم را به بخل‌ورزیدن فرمان مى ‏دهند و هر کس [از انفاق و قرض] روى‏ گرداند، پس [بداند که] خداوند خود بى‏نیاز و ستوده است»

 

در پایان آیه قبل فرمود که خداوند انسانهایی را که در اوج رفاه و آسایش زندگی می کنند و دچار تکبر و غرورند، دوست ندارد؛ این آیه به یکی دیگر از ویژگی های این افراد اشاره کرده و می فرماید: با آنکه خداوند به آنها مال و مکنت داده است، حاضر نیستند بخشی از آن را به نیازمندان انفاق کنند یا به آنها وام دهند. آنها خودخواه و خودپسند هستند و همه اموال و دارائیها را برای خود می خواهند.

 

انسان بخیل می پندارد که آنچه در دست اوست، مایه شرافت و بزرگی اوست، لذا مایل نیست این عامل برتری خود بر دیگران را از دست بدهد. عجیب آنکه این گروه از انسانهای دلبسته به دنیا، گمان می کنند راه درست زندگی همین است و به دیگران نیز توصیه می کنند که از انفاق اموال و دارائیهای خود به افراد نیازمند و محتاج سر باز زنند و بخل بورزند.

 

از این آیه می‌آموزیم:

 

    بدتر از بخل، توصیه دیگران به بخل ورزیدن است. لذا پیشوایان دین تاکید کرده اند  که با انسانهای بخیل همنشین نشوید و آنها را طرف مشورت خود قرار ندهید.

    درخصوص بهره مندی از مال و ثروت، مسئله مهم، میزان بخشندگی است. چه بسا داراهایی که بخیل اند و چه افراد نداری که بخشنده اند.

 

با پایان یافتن این برنامه، شما عزیزان را به خدای بزرگ می‌سپاریم و در انتظار دریافت نظرات و پیشنهادهای شما هستیم. خدا نگهدار.