در ادامه با تفسیر ساده و روان آیات 18 تا 22 سوره مجادله آشنا می شویم.

                                                    بسم الله الرحمن الرحیم

با درود به روان پاک پیامبر رحمت، حضرت محمد مصطفی صلّی الله علیه و آله و سلّم و با سلام به حضور شما شنوندگان گرامی، با برنامه ­ای دیگر از "راهی به سوی نور" در خدمت شما هستیم تا با تفسیر آسان و روان آیاتی دیگر از کلام الهی در قرآن کریم آشنا شویم.

ابتدا به تلاوت آیات 18 و 19 از سوره مجادله گوش فرا می‌دهیم:

«یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمِیعًا فَیَحْلِفُونَ لَهُ کَمَا یَحْلِفُونَ لَکُمْ وَیَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ عَلَى شَیْءٍ أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْکَاذِبُونَ»، «اسْتَحْوَذَ عَلَیْهِمُ الشَّیْطَانُ فَأَنْسَاهُمْ ذِکْرَ اللَّهِ أُولَئِکَ حِزْبُ الشَّیْطَانِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ الشَّیْطَانِ هُمُ الْخَاسِرُونَ»

ترجمه این آیات چنین است:

«روزى که خدا همگى آنان را برمى‏انگیزد و همانگونه که براى شما سوگند [دروغ] می خورند، براى خدا [نیز]  سوگند [دروغ]  می‌خورند و مى‏پندارند که آنان بر چیزى [استوار] هستند. بدانید که آنان همان دروغگویانند»، «شیطان بر آنان چیره و مسلط شده است، پس یاد خدا را از خاطرشان برده است. آنان حزب شیطانند. آگاه باشید که حزب شیطان همان زیانکارانند»

در برنامه قبل به یکی از ویژگی های منافقین اشاره شد و آن اینکه آنها سعی می‌کنند از مقدسات مذهبی نظیر سوگند به نام خدا سوء استفاده کنند. قرآن در این آیات می فرماید که سوگندهای دروغ و دروغگویی نه فقط در دنیا بلکه حتی در آخرت هم شیوه آنهاست.

منافقان گمان می کنند که در قیامت می توانند با سوگند دروغ، خود را از محکمه الهی نجات دهند، لذا سعی می کنند با سوگند خوردن، کارهای خلافی را که مرتکب شده اند، انکار کنند. درواقع آنها می پندارند دارای چنان قدرتی هستند که می توانند خدا را نیز فریب دهند و این اوج نادانی و حماقت آنهاست.

قرآن در ادامه می فرماید: مشکل اصلی منافقان این است که شیطان بر آنها مسلط شده و آنان سیطره شیطان بر خود را پذیرفته اند.

روشن است جایی که شیطان حضور و تسلط پیدا کند، آنجا دیگر خدا و یاد خدا مطرح نیست. درنتیجه کار منافقان به جایی می رسد که عضو حزب شیطان می شوند و پیروی از او را به جای پیروی از خدا برای خود ارزش تلقی می کنند.

از این آیات می‌آموزیم:

1. هر که از شیطان پیروی کند، دچار زیان و خسارت می شود. این زیان و خسارت، هم در دنیا هست و هم در آخرت؛ اما در آخرت زیانکاری او آشکارتر می شود.
2. اگر دروغگویی به خُلق و خوی انسان تبدیل شود، در قیامت هم در برابر خداوند دروغ می گوید و تصور می کند این از زرنگی اوست.
3. خسران و زیان واقعی در پیروی از شیطان است که انسانیتِ انسان را به تباهی می کشاند، نه در زیان های مالی.

اکنون به تلاوت آیات 20 و 21 از سوره مجادله گوش می‌سپاریم:

«إِنَّ الَّذِینَ یُحَادُّونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِکَ فِی الْأَذَلِّینَ»، «کَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَرُسُلِی إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٌ»

ترجمه این آیات چنین است:

«کسانى که با خدا و پیامبرش دشمنى مى‏کنند، آنان در زمره‌ی خوارترینِ مردمند»، «خداوند مقرر کرده است که: حتماً من و پیامبرانم چیره خواهیم شد. خداوند نیرومند شکست ‏ناپذیر است»

در آیه قبل به احساس غرور و قدرت منافقان در برابر اهل ایمان اشاره شد؛ این آیات می فرماید: در نزد خداوند این افراد پست ترین مردم هستند و هرگز نمی توانند بر اراده خداوند غالب و چیره شوند.             

پیروزی مکتب الهی بر مکاتب باطل دو جنبه دارد: یکی جنبه ظاهری است که درصورت یاری پیامبران توسط مؤمنان، این پیروزی محقق می شود. دیگری جنبه فکری و منطقی است. همواره از این جنبه، حق بر باطل چیرگی داشته و این غلبه، رو به گسترش است.       

براساس این آیات و آیات دیگر قرآن، یکی از وعده های قطعی خداوند در قرآن، غلبه نهایی حق بر باطل/ و مکتب انبیاء بر مکاتب بشری است که به شکست و خواری جبهه باطل می انجامد.

از این آیات می‌آموزیم:

1. عاقبت نفاق و دورویی در امور دینی، فرو افتادن در وادی کفر و مقابله با احکام و تعالیم خدا و رسول است.
2. ایستادگی در برابر حق، به ذلت و خواری اهل باطل می انجامد.
3. وعده الهی درمورد غلبه نهایی حق بر باطل تاکنون محقق نشده است. براساس روایتی از رسول خدا، این وعده در زمان ظهور امام مهدی(ع) محقق خواهد شد.

اکنون به تلاوت آیه 22 از سوره مجادله گوش می‌سپاریم:

«لَا تَجِدُ قَوْمًا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ یُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ کَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِیرَتَهُمْ أُولَئِکَ کَتَبَ فِی قُلُوبِهِمُ الْإِیمَانَ وَأَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ وَیُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ أُولَئِکَ حِزْبُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»

ترجمه این آیه چنین است:

«هیچ گروهی را نمى‏یابى که به خدا و روز قیامت ایمان داشته باشند و [در همان حال] با کسى که با خدا و پیامبرش دشمنى کرده است، دوستى کنند؛ حتّى اگر پدران یا پسران یا برادران یا خویشانشان باشند. آنها کسانى هستند که خداوند، ایمان را در دل‌هایشان ثابت فرموده و با روحى از جانب خویش نیرومندشان ساخته و آنان را در باغ‌هایى [بهشتی] که نهرها از پاى [درختان] آنها جارى است، وارد مى‏کند. در آنجا جاودانه هستند. خداوند از آنان خشنود است و آنان نیز از او خشنودند. آنان حزب خدا هستند. آگاه باشید که تنها حزب خدا رستگارانند»

این آیه که آخرین آیه سوره مجادله است، بر یک اصل کلی اشاره دارد و می فرماید: محبت خدا و اولیای خدا با محبت دشمنان دین خدا در یک قلب نمی گنجد و اگر کسی به زبان بگوید که به خدا و پیامبرش ایمان دارد، اما محبت خویشاوندان و دوستان و نزدیکانی را در دل داشته باشد که در برابر دین خدا ایستاده اند، مؤمن واقعی نیست.

طبیعی است اگر کسی به خاطر خدا از بعضی از نزدیکان خود که دشمن خدا هستند،  برائت و تبری جوید و علائق مکتبی را بر عواطف خانوادگی ترجیح دهد، مورد رضایت و پشتیبانی خداوند قرار گرفته و امدادهای الهی بر او جاری می شود.

منافقانی که به زبان اظهار ایمان می کردند و در دل دشمنان خدا را دوست داشتند، در آیه 19 این سوره، عضو حزب شیطان معرفی شدند. این آیه نیز مؤمنانی را که از دشمنان خدا اظهار برائت می کنند، عضو حزب خدا معرفی می کند و پیروزی آنها را بر دشمنان وعده می دهد.

از این آیه می‌آموزیم:

1. اعلام دوستی با اهل ایمان و اعلام برائت از دشمنان دین خدا، شرط ایمان واقعی است. چنانکه حضرت ابراهیم از عموی مشرک خود بیزاری جست.
2. در یک دل، دو دوستی نمی گنجد و خداوند برای انسان دو قلب قرار نداده است که دو دوستی متضاد را بپذیرد. به همین دلیل دوستی خدا، با دوستی دشمنان دین خدا قابل جمع نیست.
3. در آئین اسلام پیوندهای ایمانی و مکتبی بر پیوندهای خانوادگی و قومی قبیله ای و حتی بالاتر از آن، پیوندهای ملی و وطنی ترجیح دارد.

با پایان یافتن سوره مجادله، شما عزیزان را به خدای بزرگ می‌سپاریم و در انتظار دریافت نظرات و پیشنهادهای شما هستیم. خدا نگهدار.  

     ---------------