در ادامه با تفسیر ساده و روان آیات 8 تا 13 سوره حشر همراه شما هستیم.

        بسم الله الرحمن الرحیم

با درود به روان پاک پیامبر رحمت، حضرت محمد مصطفی صلّی الله علیه و آله و سلّم و با سلام به حضور شما شنوندگان گرامی، با برنامه­ ای دیگر از "راهی به سوی نور" در خدمت شما هستیم تا با تفسیر آسان و روان آیاتی دیگر از کلام الهی در قرآن کریم آشنا شویم.

ابتدا به تلاوت آیات 8 تا 10 از سوره حشر گوش فرا می‌دهیم:

«لِلْفُقَرَاءِ الْمُهَاجِرِینَ الَّذِینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیَارِهِمْ وَأَمْوَالِهِمْ یَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا وَیَنْصُرُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ»، ‎«وَالَّذِینَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالْإِیمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ    یُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَیْهِمْ وَلَا یَجِدُونَ فِی صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَیُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»، «وَالَّذِینَ جَاءُوا مِنْ بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّکَ رَءُوفٌ رَحِیمٌ»

ترجمه این آیات چنین است:

«[بخشى از این غنیمت‏ها] از آنِ مهاجران فقیرى است که از خانه ‏ها و اموال خود بیرون رانده شدند و در پى فضل الهی و خشنودی او هستند و خدا و پیامبرش را یارى مى‏کنند. آنان همان راستگویانند»، «و [نیز برای انصار است،] کسانى که پیش از مهاجران در سراى هجرت و ایمان [یعنی مدینه]  جاى گرفتند و کسانى را که [از مکه] به سویشان هجرت کردند، دوست مى‏دارند و در دلشان، به آنچه به مهاجران داده شده است، نیاز و چشم‏داشتى احساس نمى‏کنند و اگرچه خود شدیداً در فقر هستند؛ ولى مهاجران را بر خود مقدّم مى‏دارند و کسانى که از شرّ بخل و آز نفس خویش در امان بمانند، آنان همان رستگارانند»، «و [نیز] کسانى که پس از مهاجران و انصار آمدند، مى‏گویند: پروردگارا! ما و برادرانمان را که در ایمان بر ما پیشی گرفته‏اند، بیامرز! و در دل‏هاى ما کینه‌ای از مؤمنان قرار مده! پروردگارا! تو رئوف و مهربانى!»

در برنامه قبل سخن از غنایمی بود که بدون جنگ و خونریزی و با تسلیم شدن دشمن، به دست مسلمانان افتاد. این آیات می فرماید: این غنایم از آنِ رزمندگان نیست، زیرا آنها متحمل خسارتی نشده اند، بلکه اختیار آن با رسول خداست تا براساس اولویت، بین نیازمندان تقسیم کند.

اولویت اول، مهاجرانی بودند که در مکه خانه و زندگی داشتند و به دلیل مهاجرت به مدینه، اموال و خانه های خود را از دست داده و بی جا و تهیدست شده بودند. دومین اولویت، نیازمندان اهل مدینه بودند که با وجود فقر، مهاجران را بر خود مقدم می داشتند؛ آنها را در خانه خود جای داده و بر سر سفره خود می نشاندند.

اولویت بعدی، کسانی بودند که جزء مهاجران و انصار نبودند و بعد از این دو گروه ایمان آوردند. آنها اصطلاحا تابعین خوانده می شدند. براساس این آیات، رسول خدا باید به فکر فقرزدایی از جامعه اسلامی باشد و در این راه سعی و تلاش لازم را انجام دهد. سایر مؤمنان نیز باید بدون چشمداشت به غنایم، آمادگی تقسیم آن در میان فقرا را داشته باشند.

از این آیات می‌آموزیم:

     1. سکونت در وطن، حق طبیعی هر کسی است و اخراج از وطن، نفی حقوق طبیعی انسانهاست.

     2. فقرای با ایمان، به فضل الهی نظر دارند و نزد دیگران دست دراز نمی کنند، اما وظیفه اهل ایمان است که به وضعیت آنها رسیدگی کرده و آنان را بهره مند سازند.

     3. کسانی در ادعای ایمان صادقند که در اوج سختی و فشار نیز، از حمایت و یاری  دین خدا دست برندارند.

     4. محبت به اهل ایمان و ایثار نسبت به آنان، یکی از ویژگیهای مؤمنان واقعی است.

     5 . دوری از حرص و حسد و بخل وکینه، از کمالات انسان و از عوامل سعادت و رستگاری اوست.

     6 . در برادری دینی، مرز و بوم و زمان و مکان و نژاد مطرح نیست.

اکنون به تلاوت آیات 11 تا 13 از سوره حشر گوش می‌سپاریم:

«أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ نَافَقُوا یَقُولُونَ لِإِخْوَانِهِمُ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ لَئِنْ أُخْرِجْتُمْ لَنَخْرُجَنَّ مَعَکُمْ وَلَا نُطِیعُ فِیکُمْ أَحَدًا أَبَدًا وَإِنْ قُوتِلْتُمْ لَنَنْصُرَنَّکُمْ وَاللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَکَاذِبُونَ»، «لَئِنْ أُخْرِجُوا لَا یَخْرُجُونَ مَعَهُمْ وَلَئِنْ قُوتِلُوا لَا یَنْصُرُونَهُمْ وَلَئِنْ نَصَرُوهُمْ لَیُوَلُّنَّ الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا یُنْصَرُونَ»، «لَأَنْتُمْ أَشَدُّ رَهْبَةً فِی صُدُورِهِمْ مِنَ اللَّهِ ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا یَفْقَهُونَ»

ترجمه این آیات چنین است:

«آیا به منافقان نظر نکردى که به برادران کافرشان از اهل کتاب، مى‏گویند: اگر شما رانده شدید، ما نیز با شما بیرون خواهیم آمد و به زیان شما از هیچ کس فرمان نمى‏بریم و اگر با شما جنگیدند، قطعاً شما را یارى خواهیم کرد و خداوند گواه است که آنان دروغگویند»، «همانا اگر [کافران] اخراج شوند، با آنان بیرون نخواهند رفت و اگر مورد تهاجم و جنگ قرار گیرند، آنان را یارى نخواهند کرد و اگر [هم] به یارى آنان برخیزند، [هنگام خطر] به آنان پشت خواهند کرد. سپس یارى نمى‏شوند»، «قطعاً ترس و وحشتى که از شما در دل منافقان است، بیشتر از هراسى است که آنان از خدا دارند و این به خاطر آن است که آنان گروهی هستند که فهم و معرفتى ندارند»

در آیات قبلی ویژگیهای سه گروه از مؤمنان، یعنی مهاجرین و انصار و تابعین بیان شد و ایمان، اخلاص، صداقت و ایثار آنان مورد تاکید قرار گرفت. این آیات به گروه مقابل آنان اشاره می کند که در میان مسلمانان مدینه زندگی می کردند و وانمود می کردند که باایمان هستند. این گروه که منافقان بودند، به طور مخفیانه با یهودیان مدینه ارتباط داشتند و علیه پیامبر و مسلمانان توطئه می کردند.

پس از پیمان شکنی یهودیان و اقدام آنها علیه امنیت مسلمانان، رسول خدا فرمان اخراج آنان از مدینه را صادر کرد، اما سرکرده منافقان به بزرگ یهودیان گفت: از شهر خارج نشوید و بمانید که ما حامی شما هستیم و اگر جنگی صورت گرفت، به دفاع از شما برمی خیزیم.                                                                                                                                   

اما در عمل به هنگام محاصره یهودیان پیمان شکن توسط مسلمانان، منافقان چنان دچار رعب و هراس شدند که درجهت پشتیبانی از یهودیان هیچ اقدامی نکردند، لذا آنها مجبور شدند که تسلیم شده و از مدینه خارج  شوند.

از این آیات می‌آموزیم:

1. در نگرش اسلامی، مؤمنان برادر یکدیگرند، اما منافقان با کافران و دشمنان رابطه دوستی و برادری دارند و این یکی از راههای شناخت مؤمنان از منافقان است.
2. دروغ و فریب و ترس و هراس، از ویژگی های منافقان است. آنها به هر طریق ممکن از میدان خطر می گریزند.
3. از سخنان فریبنده، ناامید کننده و دلهره آور منافقان نهراسیم، بلکه با سخن و عمل خود، آنان را به گونه ای بترسانیم که صحنه را خالی کرده و از اقدام علیه مسلمانان پرهیز کنند.
4. ترس از مردم به جای ترس از خدا، نشانه سستی ایمان و ریشه دواندن نفاق در دل و جان انسان است.

با پایان یافتن این برنامه، شما عزیزان را به خدای بزرگ می‌سپاریم و در انتظار دریافت نظرات و پیشنهادهای شما هستیم. خدا نگهدار.         ----------------