در ادامه با تفسیر ساده و روان آیات 14 تا 19 سوره حشر در خدمت شما هستیم.

               بسم الله الرحمن الرحیم

با درود به روان پاک پیامبر رحمت، حضرت محمد مصطفی صلّی الله علیه و آله و سلّم و با سلام به حضور شما شنوندگان گرامی، با برنامه­ ای دیگر از "راهی به سوی نور" در خدمت شما هستیم تا با تفسیر آسان و روان آیاتی دیگر از کلام الهی در قرآن کریم آشنا شویم.

 ابتدا به تلاوت آیات 14 و 15 از سوره حشر گوش فرا می‌دهیم:

«لَا یُقَاتِلُونَکُمْ جَمِیعًا إِلَّا فِی قُرًى مُحَصَّنَةٍ أَوْ مِنْ وَرَاءِ جُدُرٍ بَأْسُهُمْ بَیْنَهُمْ شَدِیدٌ تَحْسَبُهُمْ جَمِیعًا وَقُلُوبُهُمْ شَتَّى ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا یَعْقِلُونَ»، «کَمَثَلِ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ قَرِیبًا ذَاقُوا وَبَالَ أَمْرِهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ»

ترجمه این آیات چنین است:

«دشمنان به صورت [جمعی و] یکپارچه با شما نمى‏ جنگند، جز در مناطق حفاظت شده [و دارای استحکامات] یا از پشت دیوارها. درگیرى آنان میان خودشان سخت است. تو آنان را متّحد مى‏ پندارى، در حالى که دل‏هایشان پراکنده است. این به خاطر آن است که آنان گروهى هستند که نمى ‏اندیشند»، «[داستان یهودیان بنى‌نَضیر] مانند مَثَل کسانى است که چندى پیش از آنان بودند، [و با وعده ‏هاى منافقان اغفال شدند] آنان تلخى و ناکامى انحراف خود را چشیدند و برایشان عذابی دردناک است»

در برنامه قبل، سخن درباره توطئه یهودیان مدینه علیه مسلمانان و همکاری پنهانی منافقان با آنها بود. این آیات در ادامه می فرماید: دشمنان شما به ظاهر با یکدیگر متحدند، اما درواقع چنین نیست و هرکدام به دنبال منافع خود هستند؛ دلهایشان با هم یکی نیست و چه بسا با یکدیگر درگیری شدید نیز دارند.

رعب و ترسی که خداوند از شما مؤمنان مدینه در دل یهودیان انداخته، باعث شده که آنها از پشت دیوار خانه ها و قلعه های خود بیرون نیایند و در میدان مبارزه ی رو در رو حاضر نشوند تا به خواست  خداوند بر آنها غالب شوید. لذا آنها نتیجه تلخ اعتماد به منافقان را در دنیا چشیدند و در آخرت نیز مجازاتی سخت در انتظار آنان است.

از این آیات می‌آموزیم:

1. اگر مؤمنان با توکل به خدا دربرابر دشمنان دین بایستند، خداوند چنان در دل دشمنان رعب و هراس می افکند که ناگزیر به عقب نشینی و تسلیم شوند.
2. اتحادهای صوری و ظاهری گروههای مختلف، پایدار و با دوام نیست. وحدت حقیقی براساس ارزشهای الهی و انسانی شکل می گیرد که همیشگی و پایدار  هستند.
3. گذشته، چراغ راه آینده است. سرگذشت و عاقبت اقوام گذشته باید مایه پند و عبرتِ  نسل های آینده باشد.

اکنون به تلاوت آیات 16 و 17 از سوره حشر گوش می‌سپاریم:

«کَمَثَلِ الشَّیْطَانِ إِذْ قَالَ لِلْإِنْسَانِ اکْفُرْ فَلَمَّا کَفَرَ قَالَ إِنِّی بَرِیءٌ مِنْکَ إِنِّی أَخَافُ اللَّهَ رَبَّ الْعَالَمِینَ»، «فَکَانَ عَاقِبَتَهُمَا أَنَّهُمَا فِی النَّارِ خَالِدَیْنِ فِیهَا وَذَلِکَ جَزَاءُ الظَّالِمِینَ»

‎ترجمه این آیات چنین است:

«[فریب ‌‌خوردن اهل‌‌کتاب از منافقان،] مانند [نیرنگ] شیطان است، آنگاه که به انسان گفت: کافر شو! پس چون کفر ورزید، گفت: من از تو بیزارم! من از خداوندى که پروردگار جهانیان است، مى‏ترسم»، «پس سرانجامشان این شد که هردو جاودانه در آتشند و این کیفر ستمگران است»

چنان که در آیه 48  سوره انفال‏ آمده است: در جنگ بدر که اولین درگیری مسلمانان با مشرکان بود، شیطان بر قلب و روح مشرکان چنین القا کرد که مسلمانان اندکند و شما بر آنها پیروز می شوید. شیطان بدین گونه آنها را برای حضور در جنگ تهییج می کرد، اما وقتی که قدرت مسلمانان را در مبارزه دید، عقب نشینی کرد و مشرکان را به حال خود واگذاشت.

در این آیات نیز سخن از فریبکاری شیطان است که به انسانِ گرفتار در مشکلات القا می کند که از خداوند کاری ساخته نیست، پس خدا را کنار بگذار تا گرفتاریهایت برطرف شود. اما وقتی که او خدا را فراموش می کند، شیطان نیز او را به حال خود رها ساخته و او را دچار یاس و ناامیدی شدید می کند.  

منافقان نیز یهودیان مدینه را این گونه فریب دادند که ما پشتیبان شما هستیم و مطمئن باشید که بر مسلمانان غالب می شوید، اما هنگام درگیری با مسلمانان، یهودیان را به حال خود رها کرده و پشت آنها را خالی می کنند. آنها هم در دنیا از مؤمنان شکست خوردند، هم در قیامت به مجازات الهی گرفتار می شوند.

از این آیات می‌آموزیم:

1. نفاق باعث می شود که انسان شیطان صفت شده، همواره به دنبال فریب دیگران باشد و خود از معرکه ای که دیگران را در آن گرفتارکرده، بگریزد.
2. منافقان، خوف از خدا را به عنوان بهانه ای برای ترک همکاری با دوستان و همقطاران خود و یاری نکردن آنها مطرح می کنند تا در هنگام خطر، جان سالم به در برند.
3. فقط شیطان نیست که وسوسه های خود را به قلب انسانها القاء می کند، بلکه منافقان نیز شیاطینی از نوع انسان هستند که با زبان چرب و نرم خود دیگران را فریب می دهند.

اکنون به تلاوت آیات 18 و 19 از سوره حشر گوش می‌سپاریم:

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ»، «وَلَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْسَاهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولَئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ»

ترجمه این آیات چنین است:

«اى کسانى که ایمان آورده ‏اید! از خدا پروا کنید و هر کس به آنچه براى فرداى [قیامت] خود فرستاده است، بنگرد. از [نافرمانی] خدا پروا کنید که خداوند به آنچه انجام مى‏دهید، به خوبى آگاه است»، «و همچون کسانى نباشید که خدا را فراموش کردند، پس خدا نیز آنان را دچار خودفراموشى کرد. آنان همان فاسقانند»

در پایان آیات مربوط به یهودیان و منافقان مدینه، قرآن خطاب به مؤمنان می فرماید: شما از عاقبت آنان پند بگیرید و خدا را فراموش نکنید، که خدا شما را به حال خود رها کرده و ارزشهای انسانی خود را فراموش می کنید. در آن صورت، به جای رشد و تعالی و تقرب به خدا، گرفتار دنیا و شهوات آن می شوید که پایانش فسق و فجور است.

پس در همه حال، خدا را در نظر بگیرید. به هنگام گناه از نافرمانی خدا بپرهیزید و بدانید خدا حاضر و ناظر است. هر کار نیکی را که انجام می دهید، بدانید که خداوند از آن آگاه است و آن را برای قیامت شما محفوظ می دارد.

از این آیات می‌آموزیم:

1. لازمه ایمان، تقواست و بدون تقوای عملی، باورهای قلبی به تنهایی کارساز نیست.
2. هر انسانی باید به فکر قیامت خود باشد و به امید این نباشد که وارثان برای او کار خیری کنند.
3. درباره آنچه به عنوان عمل صالح برای آخرت خود ذخیره می کنیم، خوب بیندیشیم.  
4. ایمان به علم و آگاهی خداوند و حاضر و ناطر بودن او، مایه تقوا و پارسایی است و انسان را به انجام کارهای نیک و پرهیز از امور ناشایست ترغیب می کند.
5. کسی که خدا را فراموش کند، اهداف حکیمانه او درمورد آفرینش انسان را به فراموشی می سپرد و هرکه هدف خلقت خویش را فراموش کند، از انسانیت خود دور می افتد. چنین انسانی سرمایه عمر و استعدادهای وجودی خویش را به هدر می دهد.

با پایان یافتن این برنامه، شما عزیزان را به خدای بزرگ می‌سپاریم و در انتظار دریافت نظرات و پیشنهادهای شما هستیم. خدا نگهدار.   

   ---------------