با اتمام تفسیر سوره صف، در این برنامه با تفسیر ساده و روان آیات ابتدایی سوره جمعه (از آیه 1 تا 5 )همراه شما هستیم

                                                   بسم الله الرحمن الرحیم

 

با درود به روان پاک پیامبر رحمت، حضرت محمد مصطفی صلّی الله علیه و آله و سلّم و با سلام به حضور شما شنوندگان گرامی، با برنامه­ای دیگر از "راهی به سوی نور" در خدمت شما هستیم تا با تفسیر آسان و روان آیاتی دیگر از کلام الهی در قرآن کریم آشنا شویم.

 

با پایان یافتن سوره صفّ در برنامه قبل، در این برنامه شرح و تفسیر آیات سوره جمعه را آغاز می‌کنیم. این سوره نیز در مدینه نازل شده است و 11 آیه دارد. محور آیات آن، اهداف بعثت رسول خدا، آمادگی برای مرگ و ترغیب مؤمنان به شرکت در نماز جمعه است.

 

ابتدا به تلاوت آیه 1 از سوره جمعه گوش فرا می‌دهیم:

 

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـنِ الرَّحِیمِ

 

«یُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ الْمَلِکِ الْقُدُّوسِ الْعَزِیزِ الْحَکِیمِ»

 

ترجمه این آیه چنین است:

 

به نام خداوند بخشنده‌ی مهربان

 

«آنچه در آسمان‏ها و آنچه در زمین است، براى خداوند تسبیح می‌گویند، خدایی که فرمانروا[ی هستی]، منزّه از هر عیب و شکست‏ ناپذیرِ حکیم است»

 

این سوره نیز مانند سوره قبل با تسبیح خداوند آغاز می شود و از تسبیح همه موجودات عالم خبر می دهد. در فرهنگ قرآنی همه موجودات هستی از نوعی شعور برخوردارند و نه تنها آفریدگار خود را می شناسند، بلکه او را تسبیح می گویند. البته ما انسانها از درک این مطلب عاجزیم. لذا قرآن در آیه 44 سوره اِسراء می فرماید: شما تسبیح و ستایش موجودات را درک نمی کنید.

 

ادامه آیه بر این امر تاکید می کند که او نه فقط آفریدگار هستی، بلکه فرمانروای همه عالم وجود است که جهان را اداره می کند، اما نه همانند فرمانروایان بشری که عموما حکومت آنها با  ظلم و بی عدالتی همراه است. او فرمانروایی است که حاکمیتش از هر عیب و نقصی مبرّا و از هرگونه ظلم به بندگان پاک و منزه است، زیرا او عزیز و حکیم است و براساس علم و حکمت عمل می کند.

 

از این آیه می‌آموزیم:

 

    همه موجودات هستی، در زمین و آسمان، آشکار و پنهان، جماد و نبات و حیوان، درحال تسبیح و پرستش خداوند هستند.

    اداره هستی براساس علم و حکمت بی پایان خداوند است و کسی را یارای مقابله با اراده او نیست. زیرا فرمانروایی او همراه با قدرت و حکمت است و او توانای  شکست ناپذیر است.

 

 

 

اکنون به تلاوت آیات 2 تا 4 از سوره جمعه گوش می‌سپاریم:

 

«هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ»، «وَآخَرِینَ مِنْهُمْ لَمَّا یَلْحَقُوا بِهِمْ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ»، «ذَلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ»

 

ترجمه این آیات چنین است:

 

«اوست که در میان مردمِ درس ‌ناخوانده، پیامبرى از خودشان برانگیخت تا آیات الهى را بر آنان بخواند و آنها را [از آلودگى‏ها] پاک سازد و به آنان کتاب و حکمت بیاموزد. اگرچه آنان پیش از این، در گمراهى آشکاری بودند»، «و [نیز او را برانگیخت برای] مردمی دیگر که هنوز به آنان نپیوسته ‏اند، [و در آینده متولد مى‏ شوند،] و اوست شکست‏ ناپذیر حکیم»، «این [بعثت] لطف و فضل الهى است که آن را به هر کس بخواهد [و شایسته بداند]، مى‏ دهد و خداوند صاحب فضل بزرگ است»

 

این آیات به هدف بعثت پیامبر اسلام اشاره کرده و می فرماید: خداوند در میان قوم عرب که از نعمت سواد و دانش بی بهره بودند و گمراهی و خرافات سراسر زندگی آنها را فرا گرفته بود، یکی را از میان خودشان برگزید.

 

رسالت او این بود که آن قوم را هدایت کند و براساس آیات قرآن، ابتدا آنها را از پلیدی های اخلاقی و رفتاری پاک و پیراسته کند، سپس با آموختن تعالیم کتاب خدا و سخنان حکیمانه، آنها را رشد و تعالی بخشد.

 

البته رسالت او به مردم مکه و جزیرة العرب اختصاص نداشت، بلکه همه کسانی که بعدا به او ایمان می آورند و دعوت او را اجابت می کنند، از تعالیم و آموزه های تربیتی او بهره مند می شوند و این جریان تا قیامت ادامه خواهد داشت.

 

بعثت همه پیامبران در طول تاریخ به ویژه آخرین آنها، حضرت محمد صلی الله علیه و آله، بزرگترین لطف و فضل الهی بر بشریت است که انسانها را از رسوم و عقاید گوناگونی که پر از خطا و افراط و تفریط است، نجات دهد و آنها را براساس وحی الهی و عقل سلیم به سوی سعادت رهنمون شود.

 

از این آیات می‌آموزیم:

 

    بعثت پیامبران، عامل رویش و حرکت و تعالی جامعه بشری است.

    مبعوث کردن یک فرد برای هدایت جامعه بشری، از میان مردمی که در اوج جهل و انحراف و گمراهی هستند، خود از معجزات الهی است.

    تزکیه و خودسازی باید در سایه آیات قرآن و سنت رسول خدا باشد، نه مکاتب بشری و عرفان های ساختگی.

    رسالت پیامبر اسلام، به نژاد عرب یا مردم معاصر آن حضرت اختصاص ندارد، بلکه شامل همه مردم از هر قوم و نژاد و اقلیم است و انسانهای طالب حق و حقیقت را به سعادت و رستگاری می رساند.

 

 

 

اکنون به تلاوت آیه 5 از سوره جمعه گوش می‌سپاریم:

 

«مَثَلُ الَّذِینَ حُمِّلُوا التَّوْرَاةَ ثُمَّ لَمْ یَحْمِلُوهَا کَمَثَلِ الْحِمَارِ یَحْمِلُ أَسْفَارًا بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ» 

 

ترجمه این آیه چنین است:

 

«مَثَل کسانى که تورات بر دوش آنها نهاده شد [و به آن مکلف شدند]، ولی زیر بار آن نرفتند [و به آن عمل نکردند]، مانند الاغى است که کتاب‏هایى حمل مى‏کند [ولى چیزى از آن نمى‏فهمد]، چه بد است سرگذشت مردمى که آیات خدا را انکار کردند و خداوند مردم ستمگر را هدایت نمى‏کند»

 

در آیات قبل، سخن درباره بعثت رسول خدا در میان مردم مکه بود؛ این آیات به مسلمانان هشدار می دهد که مراقب باشید مانند یهودیان نشوید که تورات بر آنان نازل شد و مکلف به اجرای تعالیم آن شدند، اما گروهی حق آن را ادا نکردند و فقط ظاهرش را حفظ کردند. گروهی هم برخلاف آن عمل کردند و آیات آن را در عمل تکذیب نمودند و نادرست خواندند.

 

حیوانی که کتاب را حمل می کند، فقط سنگینی آن را تحمل می کند، ولی از محتوای آن هیچ بهره ای نمی برد. همچنین مسلمانی که قرآن را در مراسم مختلف به دست می گیرد و آن را بوسیده و مورد تکریم قرار می دهد، تنها سنگینی آن را تحمل می کند. چنین فردی از آموزه های قرآن و هدایت الهی در مسیر زندگی خود بهره ای نمی برد.

 

از این آیه می‌آموزیم:

 

    قرآن انسانهای غافل و عالمان بی عمل را به حیوانات تشبیه کرده است، زیرا از چراغ عقل و نور پرفروغ وحی به نحو درست استفاده نمی کنند.

    قرائت و تلاوت قرآن باید به مرحله عمل برسد تا مفید و ثمربخش باشد؛ وگرنه انسان مشمول توبیخ الهی می شود.

    عمل نکردن به تعالیم کتاب های آسمانی، نوعی تکذیب عملی آنهاست و موجب محرومیت انسان از هدایت الهی می شود.

 

با پایان یافتن این برنامه، شما عزیزان را به خدای بزرگ می‌سپاریم و در انتظار دریافت نظرات و پیشنهادهای شما هستیم. خدا نگهدار. 

 

---------------