Pars Today

Амрико пас аз ҳамалоти сентябри 2001 ба баҳонаи мубориза бо терроризм ва ҳамдастии Толибон бо Алқоида, ба Афғонистон ҳамла ва онро ишғол кард.

Вашингтон муддаӣ аст, ки дар тӯли 20 соли гузашта миллиардҳо доллар сарфи бозсозии Афғонистон кардааст, аммо акнун мушаххас шуда, ки бахши азиме аз ин пул ҳадар рафтааст.

Бар асоси гузорише ки Дидбони давлати Амрико барои бозсозии Афғонистон, мавсум ба «Бозрасии кулли вижаи бозсозии Афғонистон» (Specialи Inspectorи General for Afghanistan Reconstruction SIGAR) рӯзи душанбе мунташир кард, Амрико миллиардҳо долларро дар Афғонистон барои сохтмонҳо ва мошинҳое ҳадар додааст, ки ё раҳо шудаанд ва ё аз байн рафтаанд.

• Идомаи ҳузури шикастхӯрдаи Амрико дар Афғонистон

 Дар ин гузориш бо баррасии ҳафт миллиарду ҳаштсад миллион доллар ҳазинаи шуда дар Афғонистон эълом шуда, ки фақат сохтмонҳову васоили нақлия ба арзиши 343 миллиону 200 ҳазор доллар дар шароити хубе нигаҳдорӣ шуданд.

Ҷон Сопко, бозраси кулли вижа дар ин гузориш гуфт: Ин воқеият, ки бисёре аз дороиҳои сармояии истифоданашуда хароб ва ё ба ҳоли худ раҳо шудаанд, бояд омили аслии нигаронии ожонсҳои таъмини молии ин пружаҳо бошад.

Сопко дар гузоришоти солҳои қабли худ бар ихтилос ва ғайримақсаднок харҷ шудани миллионҳо доллари ниҳодҳои давлатии Амрико монанди Вазорати дифои Амрико (Пентагон), Вазорати хориҷаи Амрико ва ҳамчунин НАТО дар Афғонистон, ба вижа дар пружаҳои ба истилоҳ низомии Амрико барои низомиёни афғон таъкид карда буд.

Вай Пентагон ва Идораи тавсеаи байналмилалии Амрикоро муттаҳам карда ки фоқиди ҳар гуна барномаи баландмуддат дар бораи пружаҳои бозсозӣ дар Афғонистон ҳастанд.

Ба гуфтаи ӯ, дар бештари пружаҳо стандартҳои сифат риоят нашудааст. Ҳарчанд Амрико дар соли 2001 ба баҳонаи мубориза бо терроризм ва таъмини амният дар Афғонистон ба ин кишвар ҳамла кард ва пас аз он низ нерӯҳои НАТО ба ҳамроҳи низомиёни амрикоӣ ҳузури густардае дар ин кишвар доштаанд, аммо аз он замон то кунун ноамнӣ, терроризм ва тавлиди маводи мухаддир дар Афғонистон рушди чашмгире доштааст.

Дар айни ҳол, вуҷуди фасоди моливу идории сохторӣ ва нобасомониҳои зиёде дар Афғонистон боис шуда то манобеи молии қобили мулоҳизае, ки Амрико дар заминаи бозсозии ин кишвари ҷангзадаи муддаии ҳазина кардани он дар Афғонистон аст, аз миён биравад. Бидуни ин ки ин пулҳо битавонад дар масири беҳбуди зиндагии мардуми Афғонистон, ки аз ҷангу харобиҳои густарда дучори ранҷи бузурге ҳастанд, муассир воқеъ шавад.

Дар фасоди моливу идорӣ дар Афғонистон, ниҳодҳои хориҷӣ ва ғайридавлатӣ саҳми бузурге доранд. Дар воқеъ, идомаи ҳузури Амрико ва муттаҳидини он дар Афғонистон ҷуз афзоиши хушунатҳову низ ғорату чаповули буҷети ихтисосёфта барои бозсозии Афғонистон самараи дигаре ба ҳамроҳ надоштааст.

Дар айни ҳол Амрико, ки дар соли охири зимомдории Доналд Трамп, раиси ҷумҳурии собиқи ин кишвар тавофуқномаеро дар феврали 2020 дар Доҳа бо Толибон барои хуруҷ аз Афғонистон дар муқобили таваққуфи ҳамалоти Толибон ва оғози гуфтугӯҳо барои оштии миллӣ имзо кард, акнун дар садади бозбинии ин тавофуқ ба баҳонаи идомаи  ҳамалоти Толибон ба марокизи низомиву давлатӣ ва низ шаҳрҳои Афғонистон аст.

Мавлавӣ Худододи Солеҳ, раиси Шӯрои уламои ғарби Афғонистон мегуяд: Хориҷиҳо ҳеч гоҳ ба нафъи Афғонистон кор накардаанд ва наме хоҳанд сулҳ дар кишвар ҷорӣ шавад. Амрикоиҳо дар раванди сулҳи Афғонистон содиқ набудаанд ва набояд аз онон интизори сулҳро дошт.

Дар ҳоли ҳозир 2500 низомии амрикоӣ дар Афғонистон ҳузур доранд, аммо бо тавваҷуҳ ба рӯйкарди давлати Байден дар бораи Афғонистон, эҳтимоли ҳифзи ин нерӯҳо пас аз майи 2021, яъне мавъиди хуруҷи ниҳоии низомиёни амрикоӣ аз Афғонистон тибқи тавофуқи Доҳа ва ҳатто афзоиши дубораи шумори онҳо зиёд аст. Ба ин тартиб, чашмандози афзоиши даргириҳо ва хисороту талафоти мардуми бегуноҳи Афғонистон акнун беш аз замони дигаре вуҷуд дорад.

Бештар бихонед:

• Хуруҷи комили низомиён: Интизори мардуми Афғонистон аз Амрико
• Гузориши вижа: Ҷангу ноамнӣ дар Афғонистон натиҷаи завоёи пинҳони музокироти Амрико бо Толибон
• Эътирофи Амрико ба нотавонӣ дар таъмини амнияти Афғонистон