901-ə hissə- Şura surə -15-18 şərifə ayəon

901-ə hissə

فَلِذَلِکَ فَادْعُ وَاسْتَقِمْ کَمَا أُمِرْتَ وَلا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ وَقُلْ آمَنْتُ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنْ کِتَابٍ وَأُمِرْتُ لأعْدِلَ بَیْنَکُمُ اللَّهُ رَبُّنَا وَرَبُّکُمْ لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَکُمْ أَعْمَالُکُمْ لا حُجَّةَ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمُ اللَّهُ یَجْمَعُ بَیْنَنَا وَإِلَیْهِ الْمَصِیرُ ﴿١٥﴾ 

Çən, əvoni(bə həxə roy) dəvətkə çoko ki, bətı əmr bıə(bın dəvətədə) istiğomətkə və bəçəvon nəfsoni həvaye-həvəson tabe məbi və bıvot: bə Xıdo nozil kardə har qıləy kitobi imonım heste və bəmı əmr bıə ki, şımə miyono de ədoləti rəftorkəm. Xıdovənd çəmə iyən şımə pərvərdıqore, çəmə əməlon boəmə və şımə əməlon boşıməy. çəmə deşmə miyono hiç qıləy huccət ni, Xıdo əmə iyən şıməni(ğıyoməti ruji) cəm bəkarde və həmmə kəsi oqardemon bəçəy tərəfe.

وَالَّذِینَ یُحَاجُّونَ فِی اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا اسْتُجِیبَ لَهُ حُجَّتُهُمْ دَاحِضَةٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَعَلَیْهِمْ غَضَبٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ شَدِیدٌ ﴿١٦﴾ 

Və Xıdo barədə çəy dəvət ğəbul bıey bədiqə mıcodilə və deşmınəti kardə kəson, çəvon dəlilon Xıdovəndi nəzdədə botıl iyən beəsose və(Xıdo tərəfiku) boəvon qıləy ğəzəb heste və boəvon qıləy saxtə əzob bəbe.

Navnə proqramədə çımiku sıxan votey be ki,İlahi dinon çı əsolət və rəğ-rişə cəhəto iqlən.ın ayəon bə İslomi-peyğombəri(s) xitobən hamyedə: həmmə millət ısət çı mışrikon bıbu ya əhl-kitob bıbu, bətı vəhy bıə dini səmt dəvətkə. boçi ki, ım çı Xıdovəndi oxonə din və şəryəte və əy çoko heste jəqo həm bə milləti bıroson. bın royədə istiğomət nışon bıdə və ğoym bımand və bəçəvon rizoyəti cəlb kardey xoto, ıştə vəzifə bə vırə rosneyədə səhlənkorəti məkə. har qıləy dastə səy kardedə ki, tıni bəştə şəxsi mənfəət və meylon səmt vanq bıjəno, əmmo tı bəçəvon həvaye-həvəson tabe məbi və qırd əvoni bə Xıdovəndi vohidə dini səmt cəmkə.

Bə əhlı-kitob iyən məsihiyon vuji: bə har qıləy kitob ki, Xıdo tərəfiku nozil bıə, imonımon heste. mı şımə peyğombər iyən kitobon ğəbul kardedəm və çımı risolət çəvon risoləti dəvome. eyni holədə çımı ayin və din həmməysə komil və hartərəfinə ayine.

Çoko ki, navnə peyğombəron omən ta camiyədə ədoləti bərpokon və əvon ıştən həm bə ədoləti rioyət kardəşone, çımı risolət həm şımə miyono ədoləti bərpo kardeyku iborəte. çımı iyən şımə pərvrdıqor iqləyniye. az ıştə həxədə bıey dəlilon boşmə bəyon kardeme. çəmə əməlon bəmə məxsuse və şımə əməlon həm bəşmə məxsuse və şımə iyən çəməku har qıləyni ıştə əməlon mığobilədə məsuliyyətımon heste. çən, huccət və dəlil boşmə təmome və həni bə mıcodilə və mıbohisə və bəşmə şəxsi xusumət və deşmınəti hiç qıləy ehtiyoci ni. Xıdovənd şımə iyən əməni ğıyoməti ruji cəm bəkarde və həmonə ruji çəmə həmmə ğazi iqlə əv bəbe. bəpe bıvindəmon ki, həmonə ruji əmə iyən şımə ilahi dərqoyədə hozzı bəbemon, əv çokonə çəmə miyono hakiməti bəkarde?

Ayəon dəvomədə hamyedə: əmmo məələsəf əvon cidol iyən deşmınəti məğamədə və İslomi ayini təzif kardey cəhətədə hərəkət kardedən. zira, vindedəmon ki, i dastə bə ım dini səmt qətəşe və iqrup həm vəomə və ayəndədə bə ın dini tərəfdoron umuj bəqıniye.

Mışrikon ki, həx oşko bıey bədiqə, bəştə botılə əğayidi sape bıə inodkorəti iyən isrori xoto Xıdovəndi həxədə de hesı-pesı məşğul beydən və bə dəlil iyən məntıği tabe nin. əvon bo İslomi ayini ğəbul nıkardero qıləy dəlilonku bəhs kardedən ki, Xıdovəndi nəzdədə əv botıl iyən beəsose. ım ko Xıdovəndi bəvon bıə ğəzəbi boyis beydə və Xıdovənd əvoni bə şiddətinə əzobi giriftor bəkarde.

Çın ayəonku omutedəmon:

1-bo cokəson roziyəti cəlb kardero, dini hukmon bə vırə rosneyədə səhlənkorəti məkənən. bəlkəm, bəpe ğoym və sabitğədəm bımandəmon və bəştə dəvəti usuli rioyətkəmon.

2-bə əğedə istiğomət kardey, bəvədə qıləy erjinə çiye ki, bə həxı əsose. əmmo, ım jıqo nıbu, qıləy kurkuronə təəssıb iyən inodkorətiye.

3-camiyədə ədoləti bərpo kardey, qırd İlahi dinon hədəfonkuye. təbiiye ki, ədoləti bərpo kardey hakimiyyət nıbə holədə ğeyri-mumkine.

4-dialoq iyən mıbohisə kardey, bəvədə ğəbul bıənine ki, həx ruşin iyən məlum bıbu. çən, həyğət ruşin bıey bəpeştə, bəpe mıcodilə və mıbohisəku dast peqətey bıbu və mığobil tərəfi bəçəy ıştən holi vadoey lozıme.

اللَّهُ الَّذِی أَنْزَلَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ وَالْمِیزَانَ وَمَا یُدْرِیکَ لَعَلَّ السَّاعَةَ قَرِیبٌ ﴿١٧﴾ 

Kitob iyən mizoni həxədə nozil kardə kəs Xıdoye və tı çı zıneydəş ğasbu ğıyomət neze.

یَسْتَعْجِلُ بِهَا الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِهَا وَالَّذِینَ آمَنُوا مُشْفِقُونَ مِنْهَا وَیَعْلَمُونَ أَنَّهَا الْحَقُّ أَلا إِنَّ الَّذِینَ یُمَارُونَ فِی السَّاعَةِ لَفِی ضَلالٍ بَعِیدٍ ﴿١٨﴾ 

Bəy imon nıbə kəson, çəy omeyədə dastpoçən və imon vardə kəson çəyku tarsışon heste və zıneydən ki, ğıyomət həxe. aqah bıbənən, ğıyoməti ruji həxədə şəkk icod kardə(və bəhs iyən inkor kardə kəson), qıləy diyəro iyən dırozə zəlolətədən.

Vəynə ayəon dəvomədə ki, peyğombər(s) ıştə ayini bo mışrikon iyən kitobi-əhli elon kardedəbe, ın ayəon hamyedə: çəmə bəy imon vardə Xıdo, qıləy Xıdoye ki, bo milləti hidoyəti xoto, osmoniyə kitobonış vığandə və həxı çı botıliku co kardə mizon və mığdorış təyin kardə.

Im bəçəy xotoye ki, insonon bəştə həvaye-həvəs iyənşəxsi meylon xoto, həx iyən botıli tərif nıkon və əy boştə koon qıləy meyar ğərol bıdon.

Umumən Xıdovənd həxe və çəyku harçi sadir bıbu, həxe və həyğəte və botıli çəy sıxan iyən əmələdə hiç qıləy roş ni. həmçinin Xıdovəndi ofəyə təbyəti nizom həm, bə həx iyən ədoləti əsos ofəyə bıə. şəryəti nizom ki, çı vəhyi ğolibədə bə peyğombər iyən milləti rəsə, bə həx iyən həyğəti əsose və milləti deştə penc qıləynə hisson vositə dərk kardey və de addi elmon vositə bə dast vardey nızınə kali həyğəton, boəvon ruşin kardedə.

Bəşəri jimonədə əsosə rol ifo kardə və Kərimə-Ğıroni bəy təkid kardə muhimmə həyğətonku qıləyni həm, ğıyoməti ruji həyğəte. zira, ğıyoməti ruji həx, ədolət iyən mizon komilə surətədə buruz pəydu bəkarde və zohir bəbe. bə həmonə dəlili xoto, Ğıron bo bəşəri bə ğıyoməti ruji dığğət doey iyən əy çə həmonə ruji xətəronku oqətey xoto, hamyedə: şımə dığğət kənən ki, ğasbu ğıyoməti ruj vey neze.

Əmmo, məələsəf bə ğıyoməti ruji bovə nıkardə kali fərdon, boçəy nıbeyro hiç qıləy dəlil nıvardə holədə bə ım etığodi məsxərə kardedən və həmonə ruji inkor kardə holədə votedən: ehanə rost votedəşbu, ım ğıyoməti ruji vey rə bərpokə ta şımə bə vəhışt iyən əmə həm bə cəhəndım bışəmon.

Əmmo, bə ğıyoməti ruji iyən İlahi ədolətinə məhkəmə bovə kardey, bə imoni əhli vey nığılə təsironış heste. əvon bə ğıyoməti rujiku bıə xofi dəlili xoto, dayima bəpe ıştə əməl və rəftoronku mığətin. zira, zıneydən ki, ğıyomət həxe. çəvon nəzəku ım dınyo, bo coqlə dınyo qıləy mığəddimə iyən vəsəy və əv nıbə holədə çın dınyo xılğət, qıləy beməno və hədərə çi bəbe. ım nə de Xıdovəndi hikməti və nə deçəy ədoləti mıtobiğ və mıvofiğe.

Ruşine ki, ğıyoməti ruji bə əməl omey an və ləzə, bə həmmə kəsi noməlume. hətto peyğombər(s) həm çəy bə əməl omey zəmoniku xəbəş nıbe. əmmo, qıləy ko bə əməl omey zəmoniku xəbədo nıbey, bəçəy bə əməl nıomey dəlil ni. təsodufən, çın xəbədo nıbey səbəb beydə ki, inson har qıləy ləzə və anədə çəy bə əməl omey ehtimoli bıdo və çı qıno iyən cinoyətonku bə diyəro bımando.

Əmmo, ğıyoməti ruji ğəbul nıkardə kəson, har ruj mıxtəlifə şubhəon icod kardedən və cokəson həm bə ım şubhəon dıço kardedən. ım fərdon bə cokəson zərbə jıey bənav, bəştə ıştəni zərəlo-ziyon rosneydən. de Ğıroni təbiri əkəson ki, ğıyoməti ruji həxədə şəkk-şubhə icoed kardedən və de inodkorəti hesı-pes kardedən, əvon qıləy nığılə zəlolətədən.

Çın ayəonku omutedəmon:

1-Ğıron, həxı çı botıliku mıəyyən kardə meyare. zira, əv çı Xıdovəndi tərəfikuye və hiç qıləy botıl bəy ro pəydu kardey nibəzıne.

2-hiç qıləy insoni çı hisob-kitob iyən bə qırd insonon əməli dəftəri rəsey ruj bıə ğıyoməti ruji zəmoniku xəbəş ni və har qıləy an mumkine ki, əv bırəso. çən, əmə bəpe bə puçə xiyolon və oruzu dəməşəmon. zira, ğasbu ğıyoməti ruj nezebu.

3-İmoni nışonəonku qıləyni, bəştə sıxan iyən rəftoron mığət kardeye. zira, qıləy muminə inson hejo ğıyoməti ruji məhkəmədə cəvob doeyku norohəte.

4-mıxolifon planonku qıləyni əhlı-imoni miyono şəkk-şubhə icod kardey və şəkk icod kardə sıvolonku bəhs kardeye.