926-ə hissə- Duxani surə -37-50 şərifə ayəon

926-ə hissə

أَهُمْ خَیْرٌ أَمْ قَوْمُ تُبَّعٍ وَالَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ أَهْلَکْنَاهُمْ إِنَّهُمْ کَانُوا مُجْرِمِینَ ﴿٣٧﴾

Aya əvon veyçokin ya Tubbə ğovm və çəvon bənav bıə kəson? əmə əvonımon həlok karde, zirahəyğətən əvon mucrim(qınokor) bin.

In ayə bə Məkkə mışrikon ki, bəştə inodkorəti xoto de İslomi-Peyğombəri(s) bədə rəftor kardedəbin, xitobən hamyedə: şımə zumandiyon ya çı Cəzirətul-Ərəbi cənubədə bıə Yəməni sərzəminədə jiyə millət? çəvon ixtiyorədə ovdoniyən bərəkətinə sərzəmin hestebe və əvon bə barzə ğudrət və ğıvvə malik bin. əmmo çun əvon çı zılm, fəsod iyən tuğyoni dıço bin,əve bə həlokəti rəsin. çən, bıtarsənən ki, şımə həm bəştə hamsuyəon jıqo tale dıço məbənən.

Çın ayəku omutedəmon:

1-Ğıroni bo milləti irşod iyən inzori xoto bıə əbzoronku qıləyni, dəvardə etnoson torıxi bəyon kardeye ta vəomə millət ibrət bıqəton.

2-kali koon dınyoədə həm bə İlahi ğəhro-ğəzəbi boyis beydə. camiyədə zılm, curm iyən fəsodi rəvoc həm çəvonku qıləyniye.

وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالأرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا لاعِبِینَ ﴿٣٨﴾

Və əmə osmonon iyən zəmin və çəvon miyono bıə çiyon hənək ofəyəmon ni.

مَا خَلَقْنَاهُمَا إِلا بِالْحَقِّ وَلَکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لا یَعْلَمُونَ ﴿٣٩﴾

Əmə əvonımon ğərəz həx ofəyəmon ni. əmmo çəvon veyni zıneydənin.

Çun dəvardə ayəon çı miadi barədə be, bın ayəonədə bə ğıyoməti ruji bərpo bıey işorə kardedə və hamyedə: bəqəm osmon iyən zəmin iyən ın əzəmətinə dınyo bihudə və behədəf ofəyə bıəni ki, de maqi vositə bə oxo bırəso və de ni bıey təmom bıbu?

Ehanə jıqo bıbu, ım bənə hırdənon hənəki bəbe ki, de mıxtəlifə hissəon qıləy bina bısoxton və oxoyədə de qıləy zərbə əy xərob kardedən. çun çəvon ğərəz hənək iyən sətasponey co qıləy hədəfışon  ni.

Kofiron iyən miadi munkiron maqi çı insoni jimoni oxonə mərhələ hisob kardedən. de qıləy co iborəti çəvon nəzəku insoni xılğət de həmmə istedodon, zu iyən zərfiyyəti bo dınyo çand rujnə jimoni xotoye və de maqi ımon həmmə bə oxo rəseydə. təbiiye bə jıqo qıləy nəzə əsos, xılğət ləğv iyən bihudəy. əmmo bə miadi munkiron nəzə əks Kərimə-Ğıroni nəzəku maq qıləy parde və deçəy vositə inson bəsə ın dınyosə vey dıjd iyən əzəmətinə axırəti dınyo daxil beydə. bovə kardənin ni ki, Ğadir iyən Həkimə Xıdo ım dıjdə aparatış behədəf iyən bo ım dınyo kırt iyən çand rujnə jimoni xoto ofəyəşe. ım de hiç qıləy vəchi de İlahi hikməti i omeydəni.

Bın ayəonədə bə osmonon iyən zəmini ofəyəmonəti həxəti işorə kardedə. çın dıjdə dastqo həxəti isbot kardedə ki, çımi qıləy ağılmandə hədəfış bıbu və ım həm qıləy co dınyo vucud nıbə holədə ğeyri-mumkine.

Çın ayəonku omutedəmon:

1-əgər bəşəri ko de maqi  bə oxo bırəso, hestemoni aləm ki, bo insoniro ofəyə bıə, puç iyən bihudə bəbe.

2-ehanə hestemoni aləm hədəfinebu, əmə insonon bəpe xılğəti hədəfi səhih bızınəmon və ıştəni deəy həmohənqkəmon.

3-miadi inkori dəlilonku qıləyni xılğəti hədəfi nızıneye ki, milləti veyni çəyku qıləy dırıstə dərkışon ni.

إِنَّ یَوْمَ الْفَصْلِ مِیقَاتُهُمْ أَجْمَعِینَ ﴿٤٠﴾

Həyğətən(həxı botıliku) co bıə ruj çəvon həmmə və`dəqoye.

یَوْمَ لا یُغْنِی مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَیْئًا وَلا هُمْ یُنْصَرُونَ ﴿٤١﴾

Qıləy ruj ki, hiç qıləy dust ıştə dusti himoyə nibəkarde və bəvon komək nibəbe.

 إِلا مَنْ رَحِمَ اللَّهُ إِنَّهُ هُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ ﴿٤٢﴾

İlla ikəs ki, Xıdovənd əy rəhməti mə`rəzədə ğərol bədoye ki, Əv Əziz iyən Rəhime.

Vəynə ayəon dəvomədə ki, çı hestemoni nizomi hədəfin bıey həxədə be və ım bo ğıyoməti bərpo bıey həmməysə muhimmə dəlile, ın ayəon bə ğıyoməti bəzi xısusiyyəton işorə kardedə və hamyedə: həmonə ruji fəsl iyən co bıey ruje.qıləy ruj ki, insonğərəz ıştə əməli həmmə çiyku co bəbe. bə dınyo əks ki, duston iyo iyande muşikoton həll kardey koyədə bə iyande komək kardey zıneydən ta çəvonku nicot pəydukon. əmmo ğıyoməti ruji xıyzoni iyən iştimoyi robitəon iyandeyku co bəbeyn. nə duston bə iyande fəryodi rəsey bəzıneyn və nə nezə odəmon iyande anqıli oj kardey bəzıneyn. həmmə planon bəyənde bəqıniye və roon bə sıvi bərəse. təbiiye sıvoy İlahi lutf iyən rəhməti ikəs insoni peroxney nibəzıne. Xıdovənd təğvaninə şəxson ıştə rəhməti mə`rəzədə ğərol bədoe və ıştə kərəmi dıyoku bəvon bəhrə bədoe.

Çın ayəonku omutedəmon:

1-ğıyomət, insonon iyandeyku co bıə ruje və insoni deştə duston və nezə odəmon miyono coəti ebəqıne. çən, ğıyoməti ruji bəçəvon hiç qıləyni dıl dəməvastəmon.

2-ğıyoməti ruji insonon iştirok ğətiye. həmonə ruji həmmə kəs bə ikkərə cəm bəbeyn. eyni holədə hakəs cəmi miyono coyli iyən bepənohe.

3-ğıyoməti ruji insonon fəğət de Xıdo koşon heste. Əv de kofiron deştə izzət və ğudrəti iyən de imoni əhli deştə lutf və rəhməti rəftor bəkarde.

إِنَّ شَجَرَةَ الزَّقُّومِ ﴿٤٣﴾

Beşək, Zəğğumi do,

 طَعَامُ الأثِیمِ ﴿٤٤﴾

Çı qınokoron xorəke.

 کَالْمُهْلِ یَغْلِی فِی الْبُطُونِ ﴿٤٥﴾

Bənə sı kardə bıə mısi ləvəonədəbə cuş bome(bəqıliye).

کَغَلْیِ الْحَمِیمِ ﴿٤٦﴾

Bənə qılə ovi bə cuş omey.

خُذُوهُ فَاعْتِلُوهُ إِلَى سَوَاءِ الْجَحِیمِ ﴿٤٧﴾

Əy bıqətənən bə cəhəndımi(otəşi) miyon bışıkrənən.

 ثُمَّ صُبُّوا فَوْقَ رَأْسِهِ مِنْ عَذَابِ الْحَمِیمِ ﴿٤٨﴾

Peşo həmonə qılə ovi əzobiku çəvon səy səpe ru bıkənən.

ذُقْ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَزِیزُ الْکَرِیمُ ﴿٤٩﴾

Bıçaşt ki, tı(bəştə qımoni əsos) həmonə əziz iyən qıramiş.

إِنَّ هَذَا مَا کُنْتُمْ بِهِ تَمْتَرُونَ ﴿٥٠﴾

lm həmonə çiye ki, həmişə çəy barədə şəkk kardedəbiyon.

Navnə ayəon dəvomədə ki, bə ğıyoməti ruji xısusiyətonku qıləyni işorə kardedəbe, ın ayəon çı mucrim iyən qınokoron cəhəndımədə bıə dəhşətinə vəzyəti jıqo tevsif kardedə ki, əy təsəvvır kardey həm bə insoni vucudi qıləy tars və larzə dənoydə.

Addiyə təsəvvır ıme ki, cəhəndımi otəş həm bənə qıləy dınyəvi otəşiye ki, sutuneydə və bənə xokə kardedə. qıləy holədə ki, bə ın ayəon əsos çı cəhəndımi əhli otəşi miyono ov iyən xorəkışon heste və jimon kardedən. əmmo qıləy ov iyən xorək ki, dard, renc iyən əzob ofəyedə. qıləy ov ki,qıledə və sutuneydə və qıləy xorək ki, tel iyən bə cuş omeydə ki, ğərəz zəcr iyən əzobi co çiyku iborət ni və əyo bo cəhəndımi əhli qıləy fəroli ro mevcud ni. əyo bıə otəşi şoləon çəvon həmmə vucudi dəbəqəte və əvoni bəsutune.

Cəhəndımi cismoni dardnokə əzobisə əlovə, şiddətinə rufi iyən psixoloji cəzoon həm mevcude. bə qınokor iyən mucrimon votey bəbe: bıçaşt, tı həmonə kəsiş ki, bəştə zənni əsos həmmə kəsisə vey zumand iyən mehtərəm biş və tı səfil iyən bədbəxtə insonon bə zəncir jeydəbiş və zılmo-sıtəmi bəvon rəvo zıneydəbiş. tı boştə qıləy məğlub nıbə ğudrət iyən fevğaladə ehtırom ğayil biş.

Həlbəttə, təbiiye ki, fərdon əzobi mizon deçəvon curm iyən qıno mizoni mınosibe. əkəson ki, dınyoədə de rohəti har qıləy curm iyən cinoyəti mırtəkib beydən və qımon kardedən çəvon jıqo qıləy məğamışon heste ki, hiç kəsi bəvon qıləy zərəl rosney nibəzıne, cokəonsə vey əvon bə kufri dıço beydən. əvon həyğətədə ıştə koon nəticə çaşteydən. bəvon votey bəbe: ım həmonə çiye ki, dayima çəy barədə şəkk və tərdid kardedəbiyon.

Çın ayəonku omutedəmon:

1- ğıyoməti rujiqınobənə qıləy otəşi formə cilvə pəydu bəkarde ki, insoni daxil iyən xarici dəbəqəte və bəsutune. çən, çanədə ki, dınyoədəmon, de qıno tərk kardey iyən Xıdovəndiku baxşeşi tələb, ıştəni çı cəhəndımiku peroxnəmon.

2-ğıyoməti ruji cəzo, həm cismoniye və həmən rufi. cəhəndımi əhl həm bəsuteyn və həmən bə təhğır iyən məsxərə mə`ruz bəmandeyn.