963-ə hissə-Ğafi surə -16-22 şərifə ayəon

963-ə hissə

وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ وَ نَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ(16)

Və bərosti əmə insonımon ofəye iyən çəy nəfsi vəsvəsə kardə çiyon zıneydəmon iyən əmə çəy qərdəni rəğiku (həm) bəy nezimon.

Navnə proqramədə votemone ki,Ğafi mıborəkə surə ayəon mehvər iyən məzmun, ğıyoməti mevzu be.ın ayə Xıdovəndi çı bəşəri koon elmi xısusədə hamyedə:Xıdovənd çı bəşəri Xalığe və çəy vucudi əczoon həmməku iyən çəy qırd holətonku aqahe.

Xıdovənd nəyinki,çı insoni kardə koonku xəbədoye,bəlkəm çəy zehniku xutur kardə iyən dəvardə çiyon və həmçinin çəy xiyol və fikiku dəvardə həmmə çiyonku həm aqahe.məlume ki,Xıdovənd bəştə lutfi əsos, insoni bəçəy vəsvəsəon iyən yavə fikon ki,çəy zehniku xuturış kardə iyən dəvardə-həlbəttə tosə  ə zəmoni ki,bə xəto mırtəkib bıəni-cəzo nibədoe.

İnsoni həyot həyğətədə çı Xıdovəndi dastədəy və ğəlb iyən rəğon bo Xıdovəndi irodə real bıey iyən bə həyğətin rəseyro bıə qıləy vəsilən.çın ayəku omutedəmon:

1-Xıdo elm iyən ğudrəti oxoş ni və hejo bə bəşəri qıləy komilə əhotəş heste.Xıdovəndi çı insoni hol iyən vəzyətiku bıə aqahəti dəğiğ iyən hevujə şikilədəy.liza əgər təsəvvırkəmon ki,Xıdo çəmə daxili niyyət iyən motivonku bexəbəy,qıləy botılə fike.

2-ehanə ıştə nəfsiku mığət nıbəmon,əv çı mıxtəlif roonku əməni bə nodırıstə koon vəsvəsə iyən təhrik bəkarde və əy anədə təkror bəkarde ta əmə bəy giriftor bıbəmon.

إِذْ یَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّیانِ عَنِ الْیَمِینِ وَ عَنِ الشِّمالِ قَعِیدٌ(17)

Bə zəmon ki,çı rost iyən çəpiku dıqlə firiştə (ratədə)nıştəco(çok iyən bədə əməlon) ğəbul kardedən.

ما یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلاَّ لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ(18)

 (inson) hiç qıləy sıxani bə zıvon vardedəni illa ki,çəy kəno (qıləy firiştə)hozzıə hıvoskə(bo ğeyd kardero) hozzıe.

Vəynə ayədə Xıdovəndi çı insoni fik iyən zehniku dəvardə çiyonku aqahəti həxədə bəhs kardedəbe,ın ayə bə insoni həmmə koon ğeyd kardey iyən nıvıştey koy işorə kardedə və hamyedə:Xıdovənd bo har qıləy insoni dıqlə firiştə və mələkış ğərol doə ki,dayima əy mışoiyyət kardedən və çəyku mığəte.əvon çəy həmmə çok iyən bədə koon nıvışteydən və çəvonku hiççi məxfi oqəteydənin.

Milləti veyə dastə sıxan votey ıştə koon i hissə zıneydənin və bəy jəqo həm əhəmiyyət doydənin.qıləy holədə ki,sıxan votey çı insoni sosyal iyən xıyzoni təamul və dı tərəfinə rəftorədə qıləy muhimmə rolış heste.liza Kərimə-Ğıron sıxan voteyış xısusi zikrış kardə və hamyedə:har qıləy sıxan ki,çı qəviku xaric beydə,həmonə dıqlə firiştə və mələk əy nıvışteydə və ğeyd kardedə.çın ayəonku omutedəmon:

1-deməkə ki,Xıdovənd çı insoni oşko iyən botıniku aqahe,əmmo bo har qıləy ko qıləy səbəb iyən vəsiləş ofəyə.liza firiştəonış məmur kardə ki,çı insoni əməlon ğeyd kardedən.

2-bə məlayikon bıə imon,bə Xıdo imoni kəno bə ğeybi bıə imoni məsadiğ iyən nımunəonkuye.

3-inson nəyinki,ıştə rəftori,bəlkəm ıştə kardə sıxani mığobilədə həm məsule və har qıləy ko ki,insoniku sadir beydə,ğeyd və nıvıştey beydə.

وَ جاءَتْ سَکْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ ذلِکَ ما کُنْتَ مِنْهُ تَحِیدُ(19)

Və maqi səkərot iyən behuşəti bərosti bome bərəse(və bə insoni bəvoteyn:)ım həmone ki,hejo çəyku fərol kardedəbiyon.

وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ ذلِکَ یَوْمُ الْوَعِیدِ(20)

və bə (rostbemoni)suri pu kardey bəbe.ıme əzobi və`də real bıə(bə həyğət rəsə) ruj.

وَ جاءَتْ کُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهِیدٌ(21)

və hakəs (bə ğıyoməti səhnə)omeydə,qıləy sevğ doəkəs iyən deəy(bıə) şoyde

لَقَدْ کُنْتَ فِی غَفْلَةٍ مِنْ هذا فَکَشَفْنا عَنْکَ غِطاءَکَ فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدِیدٌ(22)

(bəy votey bəbe:)həyğətən çə (rujiku)ğəflətədə biyon.çən,ıştı(ğəfləti)pardə bə kəno nomone iyən ımruj ıştı çəş tijəçəş bıə.     

Maqi zəmonədə insoni qıləy əcibə tars və vohimə dəbəqəte.umum insonon maqiku fərol kardeydən və hətto hozzı niin ki,çəy barədə fikkon.əgər həm maqi təcəssmkon,çı cokəson maqi barədə fik kardedən. əmmo Kərimə-Ğıron hamyedə:mardey həxe iyən ım həmmə kəsi dəbəqəte.ısət çı boəy hozzı bıbon və ya ne.

Həlbəttə maq fəno ni.bəlkəm çı qıləy dınyoku bə coqlə dınyo intiğol iyən ovaştey mərhələy və təbiiye de saxti,təzyiğ.iyən de duston və nezə odəmon fıroği bə icoye.təvəlludi zəmon həm jıqoye.çı cənin iyən doli həyotiku bə dınyəvi jimoni intiğol de nuyəzandi bəme iyən deçəy nofə bırniye bə icoye.

Təvəlludi zəmonədə əmə ıştə inə luz-ləvəku xaric bimon iyən bəsə zəminisə pomon noe.maqi zəmonədə həm bə zəmini dılə və ləvə obəqardemon və havaxt ki,Xıdo irodəko,zəmini dıləku xaric bəbemon və ijən sənibəton bəsə zəminisə po iyən lınq bənomon.əmmo ın dəfə bo bəsə zəmini dimisə əncom doə koon cəvob doey  xoto.bənə dınyo,ğıyoməti ruji həm çəmə dıqlə firiştə əməni mışoiyət bəkardeyn ta İlahi ədolətinə məhkəmədə hozzı bəbeyn və əvon çəmə dınyoədə kardə koon həxədə şoydəti bəkardeyn.

Bə zəmon inson dəbərəse ki,çanədə ğıyoməti ruj iyən bın tale həlləkə səhnədə iştirokiku ğafil bin iyən bo həmonə ruji cəvob doeyro ıştənışon hozzı kardəşon nıbe.çın ayəonku omutedəmon:

1-Çı maqiku fərol kardey çı insoni təbiiyə xısusiyyəte.

2-maqi səkərot bo həmmə insonon mevcude.çı maqi vəhşət,iztırob iyən təzyiğ jıqoye ki,insonon ıştə addi holəti çı dasto doydən və huş çəvon səyku beşeydə.

3-axırətiku ğafil mandey,qıləy xətəre ki,insoni təhdid kardedə və boyis beydə ki,əv həddiku ziyodə bə dınyo iyən bəçəy cilvəon dıl dəvastedə və ıştə jimoni həmro iyən fərzəndonku bə şıkrə mandedə.

4-dınyo iyən çəy cilvəon çı insoni çəşi vədə bənə qıləy pardə və hicobiye ki,bə həxı vindey mane beydə. liza ğafilə insoni qıləy nığılə vindemonış ni.əmmo ğıyoməti ruji de pardəon bə kəno şıey,inson ağılmand və tijə çəş bəbe və nuyə həyğəton dərk bəkarde.