980-ə hissə-Nəcmi surə -31-42 şərifə ayəon

980-ə hissə

وَلِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ لِیَجْزِیَ الَّذِینَ أَسَاءُوا بِمَا عَمِلُوا وَیَجْزِیَ الَّذِینَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَى(31)

Və osmonon iyən zəminədə bıə çiyon,bo Xıdoye ta bədə ko soybon kardə çiyon cəzo bıdo və əkəson ki, çokişon kardə,de vey çokə vəchi (bəvon)mıkofot bıdo.

الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّکَ وَاسِعُ الْمَغْفِرَةِ هُوَ أَعْلَمُ بِکُمْ إِذْ أَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَإِذْ أَنْتُمْ أَجِنَّةٌ فِی بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ فَلَا تُزَکُّوا أَنْفُسَکُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقَى(32)

əkəson ki,dıjdə qınon iyən oşkoə yavətiyonku illa nıpiyə holədə pərhiz kardedən,beşək ıştı pərvərdıqori məğfırət hevuje.Əv şıməku vey aqahe.qıləy zəmon ki,şıməş zəminiku bə vucud vardeşe və ə vaxt ki,şımə ıştə inon ləvonədə dol biyon.çən,ıştəni be ayb hisob məkənən(tarif məkənən) ki,əv təğvaninə şəxsonku vey xəbədoe.

In ayəon bə İlahi cəzo iyən mıkofoti nizomi işorə kardedə və hamyedə:qıləy Xıdo ki,osmonon iyən zəmini soybe,insononış bəçəvon ıştən holiş vodoəşni ki,çəvon dıli çiçişon piyedə əncom bıdon.bəlkəm qıləy nizomış mığərrər kardə ki,bəçəy əsos çokə odəmon bəçəvon çokə mıkofoti iyən bədə ko soybon  bəçəvon əməlon cəzo bərosne.

Həlbəttə,bədə koon vəzyət həm yekson iyən i formadə ni.çəvon kali qıləyni dıjd və coqləyni həm hırd. bəzi qınon de ğəsdi iyən zıne-zıne və kali qıləyniyon həm ğeyri-əmd və nıpiyə holədəy.təbiiyie ki, Xıdovəndi de ın qınoon bıə rəftor həm tafutine.ehanə qıləy fırsemon nıpiyə holədə bıbu ki,fərd əy əncom doeyku peşmone və əy təkror kardey fikış həm ni,Xıdovənd əy baxşeydə.əmmo əgər jıqo nıbu,əv bə İlahi əfv iyən məğfırəti şomil beydəni.

Bın ayəonədə bə ın nuktə təkid kardedə ki,bə çokə koon bə vırə rosney iyən oşkoə qınonku bə diyəro mandey xoto,ıştəni çı milləti palu de pokəti mədh iyən tarif nıkon.zira Xıdovənd şımə koon botıniku xəbədoye iyən Əv həyğiyə pokon vey çok zıneydən.çın ayəonku omutedəmon:

1-dınyo bo insoni ofəyə bıə iyən inson çı dınyo Xalıği dərqoyədə ıştə kardə koon vədə cəvobdeh iyən məsule.

2-çokə ko soyb iyən çokə insonon həm çı xəto iyən fırsemoniku əmonədə nin.həlbəttə əvon bəştə botıni pokəti xoto,bə qıno səmt şeydənin və əgər nıpiyə holədə bə qıno iyən fırsemoni həm dıço beydən,tobə kardedən iyən oqardedən.

3-hiçvaxti ıştəni çı ayb iyən bədə koonku pok məzınəmon,bə məğrurəti dıço məbəmon iyən ıştəni tarif məkəmon.zira ehanə milləti çəmə koonku xəbəşon ni,Xıdovənd ki,çəmə həmmə koon iyən niyyətonku aqah iyən xəbədoye.

أَفَرَأَیْتَ الَّذِی تَوَلَّى(33)

Çən,aya vinde ə kəs ki,(həxıku) dimış qordıne?

وَأَعْطَى قَلِیلًا وَأَکْدَى(34)

və lıski ətoş karde və dastış kəşe?

أَعِنْدَهُ عِلْمُ الْغَیْبِ فَهُوَ یَرَى(35)

aya ğeybi elm çəy nəzdədəy iyən əv vindedə(ki,ayəndə çoko bəbe?)

أَمْ لَمْ یُنَبَّأْ بِمَا فِی صُحُفِ مُوسَى(36)

aya Mosə Tevratədə omə çiyon bəy xəbəşon doəni?

وَإِبْرَاهِیمَ الَّذِی وَفَّى(37)

və İbreymi (Suhuf həm)ki,(həxış) komilə surətədə ədoş karde ki,

أَلَّا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى(38)

hiçkəs cokəsi (qıno)bo bəştə duş nipebəqəte.

Navnə ayəon dəvomədə çı insoni kardə koon mığobilədə bıə məsuliyyətiku sıxan votedəbe,ın ayəon de coqlə formə bə ın mevzu işorə kardedə və hamyedə:bəzi fərdon qımon kardedən ki,ğıyoməti ruji ıştə kardə qınon bo,bə cokəson qərdəni şodey bəzınen və çəy məsuliyyətiku fərol kardey bəzınen.ım fərdon i tərəfiku bə məhrumon iyən ehtiyocinə şəxson infoğ kardeyədə ıştə vəzifəon bə vırə rosney koyədə səhlənkorəti iyən pəxıləti kardedən iyən co tərəfiku ıştə kardə nopəsənd iyən yavə koon vədə bıə məsuliyyəton həm ğəbul kardedənin.

Qıləy holədə ki,İlahi dinon həmmə usul iyən prinsiponku qıləyni ki,osmoniyə kitobonədə bəyon bıə iyən peyğombəron həm bəy təkid kardəşone,siyosi  iyən muhimmə prinsipe ki,hakəs ıştə kardə koon məsule iyən bənə pul pərdaxt kardey bıə koon roy vositə,ıştə qıno bə cokəson ehdə noey və ıştə ağıbətiku fərol kardey əzıni.çın ayəonku omutedəmon:

1-bə ehtiyocinə fərdon komək kardey iyən infoği koy dəvom doey,ro oj kardedə.ğeyri-sabit iyən mevsumi koməkon bə ın İlahi iyən insoni vəzifə bovə nıkardey nışonəy.

2-həzrət Ibreym(ə) çı bəfodorəti iyən quzəşti ulquye və əv Xıdo royədə bə İlahi əhd-peymonon bəfodorəti iyən ıştə və ıştə jimoni həmro və fərzəndiku dəvarde.

3-mığət bıbəmon ki,cokəson əməni bə dast nıdənon.əvon əməni bə qıno səmt dəvət kardedən və votedən:çə həmonə qıno məsuliyyəti əmə bəştə ehdə peqətedəmon.zira İlahi ədolətinə məhkəmədə hiçkəs çı cokəson qıno bo,bəştə duş qətey əzıni.

وَأَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى(39)

Və bo insoni çəy (kardə)səysə co qıləy(bəhrəş)ni.

وَأَنَّ سَعْیَهُ سَوْفَ یُرَى(40)

və çəy səy və cəhdi(hosil)vindey bəbe.

ثُمَّ یُجْزَاهُ الْجَزَاءَ الْأَوْفَى(41)

peşo çəy komilə mıkofot bəy doey bəbe.

وَأَنَّ إِلَى رَبِّکَ الْمُنْتَهَى(42)

və (həmmə koon)oxo bəştı pərvərdıqori səmte.

İlahi dinon həmmə usul iyən prinsiponku coqıləyni ki,bə Xıdovəndi ədoləti əsose,ıme ki,hakəs ıştə vəzifəon əncom doeyədə bıə səyon mığdorədə çəyku bəhrə bəbarde və ğıyoməti ruji bəy mıkofot doey bəbe.çoko ki,ıştə bədə koon de mıxtəlifə bəhonəon bə cokəson qərdəni şodey əzıni,çı cokəson çokətiyon həm de mıxtəlifə bəhonəon boştə peqətey əzıni iyən bəçəvon çokə əməlon xoto,bə təğdıri loyığ vindey əbıni.

Həlbəttə mumkine veyə koon və səyon bə qıləy nəticə nırəson iyən qıləy bə xoş omə nəzə hosil nıko.liza Kərimə-Ğıronədə bə səy kəlmə təkid kardey bıə ta inson bəştə nəticəş nıbə koon xoto,məyus nıbu, bəlkəm bızıno ki,Xıdovənd çəy səyon vindedə və çəy kardə koon mıkofoti komilə surətədə bəy əto bəkarde.çın ayəonku omutedəmon:

1-İlahi əmron əncom doeyədə səy və cəhdon çəmə vəzifəy.əmmo çı nəticə hosil hejo çəmə ixtiyorədə ni. əve əmə bəpe bəştə vəzifəon əməlkəmon,nəyinki,çəmə nəzədə bıə nəticə ğəbuli çəşkəmon.

2-hestemoni aləmədə hiç qıləy əməl məhf beydəni.bə əməli baği mandey iyən bə adilonə cəzo və mıkofoti nizomi bıə imon,həm bə insoni çokə koon kardey koyədə təşviğ iyən dıli qaməti boyis bəbe və həmən əy çəy kardə koon vədə məsuliyyətin bəkarde.

3-dınyo çı insonon əməlon komilə cəzo zərfiyyətış ni.liza bəpe qıləy ğıyomət bıbu ta əyo çı mətləbi həx ədo kardey bıbu.

4-Xıdovənd çəmə çokə koon vindedə və de çəmə hədəf iyən səyon mıtənosib,bəmə qıləy vey komilə mıkofoti əto kardedə.

5-ehanə bə ğıyoməti ruji iyən bə çəmə koon oxo de Xıdo bıey,bovəkəmon,çokə koon bə vırə rosney koyədə səhlənkoəti nibəkardemon iyən ıştə zu vışkiye ğədərədə səy və cəhd bəkardemon.