998-ə hissə-Hədidi surə 1-9 şərifə ayəon

  998-ə hissə

Hədid

Vəynə proqramədə de Vağiyə mıborəkə surə bə oxo rəsey,bın bərnomədə əmə Hədidi mıborəkə surə ayəon hoston iyən rəvonə təfsiri bino kardedəmon.ın surə Mədinədə nozil bıə və 29 qılə ayəş heste.surə nom hejo çın surə 25-ə şərifə ayəku peqətey bıə ki,bə osoni neməti işorə kardedə.oson çı ğudrət iyən ğıvvə simvole və ımi bəyon kardedə ki,bo camiyədə ədolət iyən əmniyyəti bərpo kardero,bəpe çı zu iyən ğıvvəku bəhrə bıbo.

İbtido bə Hədidi mıborəkə surə 1,2, iyən 3-ə şərifə ayəon tilovəti quş doydəmon:

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـنِ الرَّحِیمِ

Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim.

سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ(1)

Osmonon iyən zəminədə bıə çiyon,bo Xıdovəndi təsbih votedən və Əve Əziz,Həkim.

لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ یُحْیِی وَیُمِیتُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ(2)

osmonon iyən zəmini hukmdorəti bəy məxsuse.bəyji kardedə iyən kışteydə və Əv,bə harçi ğadire.

هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ وَهُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ(3)

Əve sıftə və oxo və oşko və punhon və Əv,bə harçi aqahe.

Kərimə-Ğıroni kali surəon de Həmdi bino beydə.bənə Əlkitab(Həmdi surə) və bəzi surəon həm de Xıdovəndi təsbihi bino beydə.bənə ın surə.əmmo Ğıroni ayəon həmmədə Xıdo təsbihi kəlmə çı Həmdisə ziyodə oko doey bıə iyən çandə qılə ayədə min cumlə Hədidi mıborəkə surə iminə şərifə ayədə ım ko yəni Xıdovəndi təsbihi bə dınyo həmmə məxloğati nisbət doydə ki,ımon həm bə cismon,rəsəyon, heyvonaton iyən insonon şomil beydə.

Xıdovəndi təsbih yəni Əy çı harcurnə cəholət,ocizəti,ayb iyən noxsaniku mınəzzəh və pok zıneye.oşkoə surətədə aləmi həmmə məxloğati xılğət ki,çı Xıdovəndi oxoş nıbə elm,ğudrət iyən hikmətiku hikoyət kardedə,bəçəy mığəddəsə zoti çı harcurnə ayb iyən noxsaniku pokəti şoydəti kardedə.

Həyğətədə həmmə mevcudot Xıdovəndi təsbih iyən səno kardedən.ım qıləy koye ki,har qıləy mevcudot de ısətnə zıvoni bəy iğror kardedə,harçənd əmə bəy dığğət həm nıkəmon.

Bın ayəonədə bə Xıdovəndi hestemoni aləmədə bıə malikiyyəti işorə bıə.Xıdovəndi bə dınyo bıə malikiyyət,etıbori və məcozi malikiyyət ni.bəlkəm,Əv çı osmonon iyən zəmini real və həyğiyə malike.Əv bə həmmə çiyon əhotəş heste və həmmə dınyo çəy ğudrət,irodə iyən fərmoni jiyədəy.çın ayəonku omutedəmon:

1-ın əzəmətinə hestemoni aləm bə Xıdovəndi hikmət,ğudrət iyən tədbiri şoydəti doydə və əy elm iyən ğudrətədə çı harcurnə noxsaniku pok və mınəzzəh kardedə.

2-dınyo həyğiyə malik və hukmdor Xıdoye.deştə rədəvardə mıvəğğəti hakimiyyət iyən malikiyyəton məğrur məbəmon.

3-ğasbu bə`ziyon qımon kardedən ki,əvon həm bənə Xıdo elm,ğudrət iyən hikmətışon heste.əmmo bəpe bızınəmon ki,çəmə jimon iyən maq Xıdo dastədəy və əmə bənə əy əbədi iyən əzəli nimon.

Isət həm deşmə bə ico bə Hədidi mıborəkə surə 4-5-6- şərifə ayəon tilovəti quş doydəmon:

هُوَ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ یَعْلَمُ مَا یَلِجُ فِی الْأَرْضِ وَمَا یَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا یَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَمَا یَعْرُجُ فِیهَا وَهُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ مَا کُنْتُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ(4)

Əv ikəse ki,osmonon iyən zəminış şəş ruj(və devrədə)ofəyeşe.peşo bəsə(ğudrəti)ərşisə ğərolış qəte(de dınyo koon tədbiri məşğul be).bə zəmin eşə iyən çəyo xaric bıə çiyon və osmoniku nozil bıə və əyo rost bıə çiyon (həmməy)zıneydə.və harco bıbon Əv,deşməy iyən Xıdo şımə əncom doə çiyon vindedə.

لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ(5)

osmonon iyən zəmini hukmdorəti bəy məxsuse və koon həmmə bəy oqardedə.

یُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهَارِ وَیُولِجُ النَّهَارَ فِی اللَّیْلِ وَهُوَ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ(6)

şəvi bəruji və ruji bə şəvi daxil kardedə və Əv,çı dılon sırronku aqahe.

Bə Kərimə-Ğıroni ayəon əsos,dınyo deçəmə ımrujnə rujədə mışohidə kardə qıləy əzəməti,şəş qılə dırozə devronədə bə əməl omə və Xıdovənde-Aləm hestemoni aləmış bə bo dınyo təyin kardə səbəb iyən ğanunon əsos tədrici surətədə ofəyəşe.

Bə i iddə(dastə)odəmon nəzə əks ki,əvon bın bovədən ki,Xıdovəndi bənə qıləy saəti usto əvış ofəyə və təyinış kardə,peşo əvış bəçəy holi vodoəşe.dınyo koon tədbir və çəy muhafizə həm hejo çı Xıdo ixtiyorədəy.beşək çın aləmi nizomon və dayima zəmin iyən osmonədə bə əməl omə çiyon həmmə,çəy elm iyən ğudrəti jiyədəy.

Əv,deştə ofəyə həmmə məxloğati bə icoye.çəy elm bəçəvon həmmə holon əhotəş heste və çəy ğudrət bə məxloğati əncom doə koon komək baxş kardedə.Əv nəyinki,fəğət ıştə bandəon koonku xəbədoye, bəlkəm çəvon ğəlb iyən fikonədə dəvardə çiyon iyən çəvon niyyətonku həm aqahe.

Coqlə nuktə ki,ın ayəon bəy işorə kardedə,çı şəvı-ruji məsələy.şəvı-ruji kam iyən ziyodəti və sori dırozi çoqləyniyə fəsli bə əməl omey,deçəy təbdiriye.beşək çı fəslon ım əvəz bıey,bo insonon ziyodə bərəkətonış heste.

Şəvi bə ruji və ruji bə şəvi təbdil bıey ki,de tədrici iyən oromə formədə bə əməl omeydə,bə Xıdovəndi hikməti əsose.ım tədrici bıey boyis beydə ki,məxloğat qədə-qədə çı ruji ruşnəku bə şəvi toykiyəti iyən şəvi toykiyətiku bə ruji ruşnəti ovaşteydən.çın ayəonku omutedəmon:

1-İlahi hikmət tələb kardedə ki,aləmi nizom tədrici surətədə icod bıə və çəy əvəzon həm tədrici bəbe, nəyinki,bə idəfə.

2-Xıdovənd hestemoni aləmi həmmə cuziyyot və detalonku xəbədoye.

3-Xıdovəndi bə bəşəri daxili əməlon iyən holon bıə elm iyən aqahəti,çı insoni tərbiyədə muhimmə rol ifo kardedə.

4-Xıdovənd həm dınyoş(bəştə oxoş nıbə elm iyən hikməti əsos)ofəyəşe və həmən çəy idorəkə və tədbiri vində kəse.

5-şəv-ruji qardış iyən şəv-ruji kuto və dıroz bıey,İlahi tədbiriku bıə qıləy nımunəy.

آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَأَنْفِقُوا مِمَّا جَعَلَکُمْ مُسْتَخْلَفِینَ فِیهِ فَالَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَأَنْفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ کَبِیرٌ(7)

Bə Xıdo iyən bəçəy pəyğombəri imon biyənən və şımə bəvədə(dəvardəyon)canişin ğərol doə çiyonku infoğ(baxşkənən).çən,şıməku imon vardə iyən infoğ kardə kəson,qıləy dıjdə mıkofotışon heste.

وَمَا لَکُمْ لَا تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالرَّسُولُ یَدْعُوکُمْ لِتُؤْمِنُوا بِرَبِّکُمْ وَقَدْ أَخَذَ مِیثَاقَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ(8)

və boçi bə Xıdo imon vardedəniyon?.qıləy holədə ki,pəyğombər şıməni vanq jeydə ta bəştə pərvərdıqori imon biyənən və bərosti Xıdovəndi şıməku əhd-peymonış sıə,ehanə bovən hestebu.

هُوَ الَّذِی یُنَزِّلُ عَلَى عَبْدِهِ آیَاتٍ بَیِّنَاتٍ لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَإِنَّ اللَّهَ بِکُمْ لَرَءُوفٌ رَحِیمٌ(9)

Əv,ikəse ki,bəştə bandə (Muhəmmədi)ruşin iyən ruşinəkə ayəon nozil kardedə ta şıməni çı toykiyətiyonku bə ruşnə(səmt)xaricko və həyğətən,Xıdovənd bəşmə nisbətədə vey şəfğətin,mərhəmətine.

Bə Xıdo imon vardey,fəğət qıləy ğəlbi ya zıvoni ko ni ki,fərd ıştə dılədə bə Xıdo bovəş bıə və de zıvoni bəy iğrorko,bəlkəm çəy şərt ıme ki,inson bə Xıdo əmron əməlko və çəy nəhy kardə çiyonku bə diyəro bımando.

In ayəon bə muminon xitobən hamyedə:bə Xıdo iyən bəçəy pəyğombəri imon biyənən və bəçəvon fərmonon əməlkənən ki,çəvonku qıləyni Xıdo royədə infoğ kardeye.şıməku bənav bıə sələfonku irs mandə molon iyən ısət şımə ixtiyorədə bıə molonku bıə infoğ.çoko ki,qıləy ruj bome ki,şımə nibəbiyon və ın molon şımə varison ixtiyorədə ğərol bəqəte.

Binobərin əgər şımə çı imoni iddio kardedon,bəpe bə imoni şərton dığğət kardey bıbu və bə Xıdovəndi ıştə kitobədə şıməku əhd-peymon peqətə çiyon şımə əməlkənən.boçi ki,Ğıron qıləy hidoyətəkə kitobe ki, çı nodonəti,zılm iyən kufri toykiyətiyon pok kardedə və çı imon,mərıfət iyən aqahəti nuri ruşin kardedə. təbiiye har qıləy inson ki,çı Kərimə-Ğıroni ruşnə şua jiyədə həxə royədə qəm peqəto,çı Xıdovəndi oxoş nıbə lutf iyən rəhmət bəy şomil bəbe.çın ayəonku omutedəmon:

1-bə Xıdo xəlği iyən bəçəvon ehtiyocon dığğət nıkardə holədə bıə imon,iddioku co qıləy çi ni.

2-pəyğombəron milləti bə Xıdo səmt səlo jeydən,nəyinki,bəştə tərəf və vey mumkine əvon ın dəvəti royədə ıştə conon həm çı dasto bıdon.

3-bəşəri çı cəhl,şırk iyən xorafati toykiyətiku nicoti ro,bə Kərimə-Ğıroni səmt dim qətey iyən bəçəy təlimon əməl kardeye.

4-de pəyğombəron iyən osmoniyə kitobon təvəssuti insonon hidoyət,çı Xıdovəndi bə bəşəri bıə lutf iyən rəhməti vey çokə nışonəy.