Россиянинг хавотирлари қанчалик асосли?
Сўнгги пайтларда Россия Афғонистоннинг аксарият Марказий Осиё давлатларига бевосита чегарадош шимолий ва шимолий-шарқий минтақаларида ИШИД жангариларининг "жиддий ҳозирликлари" юзасидан ўз хавотирларини расман ва ошкора изҳор этишни бошлаган.
Россия томонининг бу хусусдаги сўнгги хавотири ўтган ой охирида Афғонистон можаросига бағишлаб Тошкентда бўлиб ўтган юқори даражадаги йирик халқаро анжуман ортидан янграган.
Йилларки, Афғонистонда якуний сўз ва етакчи мавқеъга эга бўлган Америка юқори мартабали генерали, Афғонистондаги Нато ва АҚШ Кучлари Бош қўмондони генерал Жон Николсон эса, яқинда Москвани мавжуд вазиятдан Толибонни дастаклаш учун баҳона сифатида фойдаланаётганликда айблаб чиққанди.
Покистондан тадқиқотчи-журналист Раҳимуллоҳ Юсуфзайнинг айтишича, "Қори Ҳикматуллоҳдек қудратли қўмондони ўлдирилганига қарамай, бу - Афғонистон шимолида ИШИД билан боғлиқ муаммо ва таҳдиднинг буткул ариганини англатмайди".
"Гуруҳ ҳозир уч томондан: ҳам Афғонистон, ҳам НАТО кучлари ва ҳам Толибоннинг ҳужуми остида. Лекин, шунда ҳам, ўз мавқеъларини қўлдан бой беришганича йўқ. Муайян ҳудуд гуруҳнинг назорати остида қоларкан, бу қолган жангариларнинг у ерга боришлари ва мавқеъларини янада мустаҳкамлашлари учун оҳанрабо вазифасини ўтайверади", - дейди у.
"Қори Ҳикматуллоҳ, сўзсиз, ИШИДнинг жуда муҳим қўмондони эди. Шу боис ҳам, ИШИД унинг ўлими учун қасос олиш ҳаракатларига тушиб кетишига оид хавотирларим ҳам йўқ эмас".
Ўзбекистон дохил қатор минтақа давлатлари раҳбарларининг сўнгги йилларда катта кичик минбарлардан расман ва ошкора изҳор этаётган баёнотларига қарамай, орада кечган вақт давомида ИШИДнинг бирор бир Марказий Осиё давлатига тўғридан-тўғри таҳдид солганига оид бирор бир хабар олинмаган.
Яқин Шарқдаги ИШИД гуруҳи Афғонистонга 2010 йилдан бошлаб сизиб киришни бошлаган.
Гуруҳ ўзининг Афғонистондаги илк таянч нуқтасига шарқий Нангарҳор вилоятида асос солган. Зобул ва Ғазнада ҳам фаоллашишга уринган.
Аммо Толибоннинг кескин қаршилиги, икки гуруҳ ўртасида қуруқликда кечган шиддатли жанглар ҳамда Афғонистондаги АҚШ ва НАТО бошчилигидаги иттифоқ кучларининг устма-уст ҳаво ҳужумлари натижасида ўз мавқеъларини деярли бой беришга мажбур бўлган.
Орада кечган вақт давомида ИШИД гуруҳининг Афғонистондаги Хуросон қанотининг барча тўрт лидери ўлдирилган.
Минтақавий таҳлилчиларга кўра, "яна ҳужумлар нишонига айланиши мумкинлиги хавотирида гуруҳ бу гал ўзининг Афғонистондаги қаноти янги раҳбарининг ким эканини ошкор қилмаган".
ИШИД гуруҳининг Хуросон қаноти сўнгги йилларда пойтахт Кобул қадар қатор қонли ҳужумлар уюштиришнинг уддасидан чиққан, аксарияти шиа мазҳабига мансуб мусулмонлардан иборат юзлаб инсоннинг умрига зомин бўлган.
