Британия Мудофаа вазири АҚШнинг яккаҳокимлик даври тугаганини тан олди
Англия Мудофаа вазири Бен Уоллес баҳсли баёнотида АҚШ ва НАТО қўшинларининг Афғонистондан шармандали ва шошилинч равишда олиб чиқилиши ҳақида гапирар экан, халқаро миқёсда ўз мақсадларига эриша олмаган буюк қудрат ҳаттоки халқаро миқёсдаги қудрат эмас, шунчаки қудратдир, деб айтди.
Уоллес Америка Қўшма Штатларининг номини тўғридан -тўғри тилга олмади, лекин Афғонистонни тарк этиш борасида икки томон ўртасида кескинлик кучайиб бораётганини ҳисобга олсак, у АҚШни назарда тутгани аниқ.
Албатта, Уоллес сўнгги ярим асрда Буюк Британия катта армия жойлаштира олмаганини ва бу давлат ҳам буюк қудрат эмаслигини таъкидлади. Шундай қилиб, Буюк Британиянинг юқори мартабали амалдори Атлантиканинг ҳар икки тарафидаги иккита стратегик иттифоқчининг жаҳон миқёсидаги мавқеининг пасайиш тенденциясини бошдан кечираётганини тан олди.
Британия Мудофаа вазирининг АҚШнинг буюк қудрат сифатида олдинги мавқеини қӯлдан берганини инкор этиб бўлмас ҳақиқат сифатида урғулаётгани янгилик эмас. Аммо биринчи марта Вашингтоннинг стратегик иттифоқчиси янги ҳақиқатга ишора қилмоқда ва бу ҳақиқат шулким: энди АҚШ ҳатто жаҳон миқёсидаги қудрат ҳам ҳисобланмайди, у фақат қудрат, холос.
Аслида, президент Жо Байденнинг таъкидлашича, АҚШнинг Афғонистондан шов -шувли чиқиб кетиши АҚШни чексиз урушлардаги можародан озод қилишга қаратилган.
Вашингтоннинг Европадаги иттифоқчилари, шу жумладан Британия ҳам ҳозир янги воқелик ҳақида гапирмоқда. Улар сиёсий, иқтисодий ва хавфсизликни қўллаб -қувватлашда Вашингтонга таяниш бундан буён хато бўлишини ва АҚШ ҳукумати танқидий вазиятларда фақат ўз манфаатлари учун ҳаракат қилишини ва уларни ёлғиз қолдириши мумкинлигини яхши билишади. Халқаро қудрат ҳисобланган АҚШнинг рақиб кучлари бу ҳақиқатни яхши билишади, шунинг учун бундан буён, Байден маъмуриятининг Афғонистонга нисбатан пассив позицияси ва ҳаракатларини ҳисобга олсак, улар албатта, позициялар, талаблар ва сиёсатга нисбатан қаттиқроқ позицияни эгаллайди. Шу муносабат билан Россия Ташқи ишлар вазири Сергей Лавровнинг айтишича, АҚШ қўшинларининг Афғонистондан олиб чиқилиши "демократияни кенгайтириш учун ҳарбий ҳаракатлар даври" тугашини билдиради. Албатта, бу кетиш Байден учун катта сиёсий харажатларни келтириб чиқаради. "Қўшма Штатлар Афғонистондан фожиали тарзда чиқиб кетгани учун, Байден, ҳеч бўлмаганда қисқа муддатда, жиддий сиёсий зарба олади, - дейди сиёсий эксперт Доменико Монтанаро.-- Байден бу соядан тезда чиқиб кетиши даргумон".
Байден Афғонистонни қайта тиклай олмаганини тан олди ва бунга эришиш учун АҚШнинг бошқа давлатларга ҳарбий аралашувини тўхтатди, бу унинг миллий ва глобал қудратининг сезиларли даражада эрозиясини, бошқача айтганда, бир пайтлар буюк қудрат деб даъво қилган мамлакат пасайишининг давом этишини кўрсатади.
Совет Иттифоқининг қулаши ва Совуқ Уруш тугагандан сўнг, Америка Қўшма Штатлари ўзини иккита буюк қудрат жангида ғолиб деб эълон қилди ва янги дунё тартиби ҳақида гапира бошлади.
Турли кўрсаткичлар АҚШнинг турли иқтисодий, сиёсий ва ҳарбий жабҳаларда пасайишини кўрсатади. Бу тенденция собиқ президент Доналд Трамп президентлиги даврида кучайган, у бир томонлама қарашни ва халқаро институтлар ва қонунларга мутлақо эътибор бермасликни ўзининг ташқи сиёсатининг марказига айлантирди, бу эса АҚШни жаҳон саҳнасида тобора яккаланишига олиб келди. Энди Америка Қўшма Штатларининг Афғонистондан шармандали чиқиб кетиши, Байденнинг урушлар қурбони бўлган мамлакатда ўз мақсадларига эриша олмаганини тан олиши, қӯшин тортиш воситасида миллат қуриш кампаниясини тугатишни эълон қилиши, АҚШнинг жаҳоннинг буюк қудрати образини бутунлай барбод айлади. Британия Мудофаа вазирининг буни тан олиши масаланинг ҳақиқат эканлигини кўрсатади.