Эрон табиати ажойиботлари (90)
Кал Женни водийси
Қизиқарли қийинчиликларни бошдан кечириш зарурати ҳар доим инсон табиатида мавжуд бўлган. Табиат сирини очиш ана шундай муаммолардан бири бўлиб, у доимо инсониятни ўзига тортади ва улар билан учрашишдаги ҳаяжон одамларни дунёнинг турли бурчакларига саёҳат қилишга ундаган. Эрон замини ҳар йили кўплаб табиатни севувчиларни ўзининг ажойиб ва ғалати диққатга сазовор жойларини зиёрат қилиш учун жалб қиладиган дунёнинг қисмларидан биридир.
Бу сирли жойлардан бири Кал Женни водийсидир. Табаснинг иссиқ чўли ўртасидаги сувга тўла водий ва йиллар давомида сув ва шамол санъати билан яратилган табиат дурдонасидир. Агар сиз ушбу ажойиб водий ҳақида кўпроқ билмоқчи бўлсангиз, бизни кузатиб боринг.
Кал Женни ёки Дарреҳ Жаннаҳ — Эроннинг марказий қисмидаги Жанубий Хуросон вилоятида, Табасдан 25 км шимолда жойлашган водий. Америка Катта Канёнининг сирли миниатюраси бўлиб кўринадиган сирли ер. Ҳаёт излари асрларга бориб тақаладиган иссиқ ва жазирамали ҳудуднинг қоқ марказидаги сокин, салқин ва сувли водий. Қадимги маҳаллий аҳоли жинлар водийси деб атаган ва улар даҳшатли ва руҳлар ва жинлар маскани деб билган гўзал ва ҳайратланарли водий.
Кал Женни водийсининг сирли номи "Кал" ва "Женни" икки қисмдан иборат. Кал сел ва сув оқимлари натижасида яратилган водий ёки йўлни англатади. Бу ҳудуднинг туб аҳолисининг фикрича, бу водий ўтмишда жуда қўрқинчли бўлиб, арвоҳ ва жинлар яшаган; Шу сабабдан бу водий номига иккинчи қисм қўшилган. Водийнинг шакли ва тузилиши шундайки, айниқса, тунда кучайиб, водий ёриқларидан ўтиб кетадиган шамол ғалати шовқинларни келтириб чиқаради. Илгари бу ҳудуднинг аҳолиси тошлар орасидан эсаётган шамол овозини ҳақиқатдан ҳам эшитган; Бу водийда жинлар борлигига ишонч ҳосил қилган ғалати ва даҳшатли товушлар. Албатта, бундай номланишнинг яна бир сабабларидан бири бу водий қоялари бағрида ғалати тешик ва туннелларнинг мавжудлиги бўлиб, муҳим геологик сабаб бу водий ва унинг гўзалликларининг шаклланишига сабаб бўлган.
Бу чуқур водий узоқ йиллар давомида тез оқадиган дарёлар ва сув тошқини натижасида юзага келган. Икки баланд девор орасидан баъзан осмоннинг фақат бир бурчаги кўринса, баъзи жойларда бу икки девор бир-бирига яқин бўлгани учун осмон умуман кўринмаслиги мумкин. Бу водийда кўплаб тўқайзорлар ўсиб чиққани бу ернинг кўркига кўрк қўшади.
Кал Женни водийсига кирганингизда, сизни соатлаб оломон дунёнинг барча ташвишларидан узоқлаштирадиган ва сизга беғубор табиатни бошдан кечириш завқини тақдим этадиган сирли ва ғалати дунёни кўрасиз. Ушбу афсонавий дунёга саёҳат қилиб, сиз унутиб бўлмайдиган жуда қизиқарли ва турли хил диққатга сазовор жойларга дуч келасиз.
Кал Женни водийсидан ўтиб, бу водий Табас чўлининг бошқа қисмларидан фарқ қилишини тушунасиз. Жанубий Хуросон вилоятидаги бошқа чўллардан фарқли ўлароқ, бу водийда сув тақчил эмас. Чўмилиш ва Женни водийсининг жазирама жазирамасидан халос бўлиш учун баландлиги ярим метрдан бир ярим метргача бўлган саёз ҳовузлардан ташқари, маҳаллий тилда “Шеллен” деб аталадиган кичик ва тетик шаршараларнинг мавжудлиги бу қадимий водийда сайр қилиш учун кишининг завқини икки баробар оширади.
Яна бир қизиқ жиҳат шундаки, Кал Женни водийсидаги сув оқими бутунлай муҳандислик усулида сув ўтказгичга йўналтирилган; Сайёҳларнинг фикрича, бу туннеллар одамлар томонидан қурилган. Водийнинг бу қисмида эрозия энг юқори чўққисига чиқади ва водий тубининг энг гўзал ва ғалати нақшлари, чизмалари ва тизмалар пайдо бўлади; Узоқ йиллардаги сув оқимини кўрсатадиган нақшлар. Шу пайтдан бошлаб, сув узилганда, кўзгача ишлайди, у чўл, яъни бу ҳудуддан кейин водий қурийди, сувсиз ва ўт-ўлан бўлади. Сув сув ўтказгичга йўналтирилади ва водий сувдан маҳрум.
Бу ҳодисаларнинг барчаси сизни табиатнинг емирилиши натижаси деб ўйлашига сабаб бўлиши мумкин, бироқ озгина тадқиқот олиб борсак, водийнинг баъзи жойларида инсон қўли ҳам иштирок этганини аниқлаймиз. Ердан икки метр баландликда кириш қудуғи борки, унга ҳамроҳ ёрдамида, сўнгра баландлиги тахминан етти-саккиз метр бўлган бу қудуқдан унинг танасининг тутқичлари ва тешикларидан чиқиб кириш мумкин бўлган залга этиб боради. Бу залнинг икки томонида иккита йўлак бор ва уларнинг ҳар бири бир неча хонадан иборат. Буларнинг барчасини инсонлар томонидан мана шу ғаройиб водий девори қўйнида яратилган. Хоналарнинг эшиклари ва деворларида меъморлар болтасининг излари ҳозиргача сақланиб қолган.
Агар сиз Кал Женнининг барча мўъжизаларини кўришни истасангиз, бу водий бўйлаб сабр-тоқат билан юришингиз керак. Бу водийда ҳар лаҳзада янги қиёфага дуч келасиз; Кал Женни кашфиётининг эсда қоларли хотираларини сақлайдиган расмлар. Женни Табас водийсида сиз Туя тоғ тизмаси ва юра даврининг оҳактош шакллари билан танишасиз, сиз икки паллали қолдиқларни, ёриқлар ва бурмаларни кўришингиз мумкин. Чуқур водийда сайр қилиш ва дарё ўзанини, сув тошқини ва эрозияни томоша қилиш Кал Женнидаги машҳур ўйин-кулгилардан биридир. Кал Женни Табасдан ташқарида сиз чўлнинг қоқ марказида табиий равишда ўсадиган боғга дуч келасиз. Бу ям-яшил боғни томоша қилиб, саҳронинг ўзгача ва гўзал қиёфаси кўз олдингизга келади.
Кўпчилик сайёҳлар учун Кал Женни Табасга ташриф буюриш учун энг яхши вақт - куз; Йилнинг бу фаслида табиатнинг кўриниши бу ҳудудда гўзал бўлса-да, лекин куз - чўл туризми учун йилнинг энг яхши вақти; Қуёшнинг майин иссиқлигини ҳис қилганингизда ва диққатга сазовор жойларни осонгина боришингиз мумкин. Қиш ҳам Кал Женни билан танишиш учун яхши вақ саналади.
Агар сиз ушбу водийнинг номидан ва маҳаллий аҳолининг эски ҳикояларидан қатъи назар, ушбу водийда танишни истасангиз, денгизга бориб, лагерда қолишингиз керак, лекин агар сиз тунни тунашни истамасангиз лагерлар, сиз эко-ложаларга боришингиз мумкин. Бу водийга яқинроқ бориб, у ерда тунашингиз мумкин, аммо лагерлар махсус қурилган ва сизга албатта ёқади.
