Pars Today

Инқилоб муаззам раҳбари 1401 йил шиорини "ишлаб чиқариш, билимга асосланиш, иш ўринлари ташкил этиш" деб номлади. Шу муносабат билан йил шиорига асосланган дастурлар тайёрланиб, сизларга тақдим этилмоқда. Олдинги дастурда, биринчи қисмда, муаззам раҳбар назарида ишлаб чиқаришнинг аҳамияти кўриб чиқилди ва бу дастурда нима учун инқилоб раҳбари томонид

“Ишлаб чиқариш” сўзи сўнгги бир неча йил давомида муаззам раҳбар томонидан йил шиори сифатида қўлланиб келинмоқда, бу эса ишлаб чиқаришнинг мамлакат иқтисодиётини ҳар томонлама ривожлантиришдаги аҳамиятини кўрсатмоқда. Ишлаб чиқариш шунчаки шиор эмас, балки стратегик мақсад бўлиб, барча саъй-ҳаракатлар уни рўёбга чиқаришга қаратилиши ва бу масала у амалга ошгунча давом этиши керак. Ишлаб чиқариш қаршилик иқтисодиёти стратегиясининг асосий қисмидир. Мамлакат иқтисодиётини мустаҳкамлашда ички ишлаб чиқариш асосий рол ва мавқега эга бўлиб, у эндоген бўлиши керак. Чунки бу иқтисодий мустақилликка олиб келади, хорижий давлатларга қарамликни камайтиради, шунингдек, Эрон Ислом Жумҳурияти душманларининг тазйиқлари ва душманлик сиёсати самарасини камайтиради. Вақт ўтиши ва Ислом инқилобининг кучайиши билан ҳар йили ортиб бораётган душманлик ҳаракатлари таъсирини йўққа чиқаради.

Шу асосда Ислом Инқилоби муаззам раҳбари қаршилик иқтисодиёти стратегиясини илгари сурдилар ва ҳар йили қўллаб-қувватлаш, фаровонлик, иқтисодий сакраш, илмга асосланган, иш ўринлари яратиш каби турли форматларда ишлаб чиқариш шиорини илгари сурдилар. Мамлакатни тараққиёт ва адолат ўн йиллигига қадам қўйиш, душманларнинг иқтисодий, сиёсий ва маданий санкцияларга бўлган душманлигининг кучайиши билан курашиш зарурати, бешинчи режа мақсадларига эришиш ва 20 йиллик режанинг қарашлари, нефт даромадларига боғлиқликни камайтириш, экспортнинг кўпайтириш ва импортнинг камайтириш ва иқтисодий қарамликнинг камайиши, ўзига ишонч ва маҳаллий ишлаб чиқаришни қўллаб-қувватлаш зарурати ва ҳоказолар иқтисодий кўрсаткичларни оширишнинг энг муҳим омили сифатида ишлаб чиқаришни кучайтиришга боғлиқ.

Иқтисодиёт; Мамлакат олдида турган асосий муаммо

Муаззам раҳбарнинг маҳаллий ишлаб чиқаришга урғу беришларининг сабаблари кўп, улардан бири мамлакатда иқтисодий муаммолар мавжудлигидир. Гап шундаки, иқтисодиёт Эрон Ислом Жумҳуриятининг ҳозирги кундаги энг муҳим муаммосидир. Теҳрон университети иқтисод профессори Муҳаммад Хошчеҳра шундай дейди:Эрон иқтисодиёти инфляция, ишсизлик, миллий ишлаб чиқаришнинг қисқариши, иқтисодий ўсиш суръатларининг қисқариши каби муаммоларга дуч келмоқда ва уни даволаш учун аввало бу муаммоларнинг илдизи ва сабабларини билиш керак. Мамлакат иқтисодиётидаги қийинчиликларнинг барча аломатлари миллий ишлаб чиқариш йўлида мавжуд бўлган узилишлар билан боғлиқ. Миллий ишлаб чиқариш ўзликни беради ва миллий иқтисодиётнинг моҳиятидир; Яъни, Эрон иқтисодининг касаллиги миллий ишлаб чиқаришнинг самарасизлиги ва издан чиқиши билан боғлиқ. Миллий ишлаб чиқариш яхши ҳолатда бўлса, қонни тўғри ҳайдаб, беморнинг чўкиши, эгилиши, ҳолсизланишининг олдини оладиган юрак каби ишлайди.

Аслида миллий ишлаб чиқаришни қўллаб-қувватлаш Эроннинг иқтисодий кўрсаткичларини, ишсизлик, инфляция ва қашшоқлик каби кўрсаткичларни яхшилаш демакдир, бу ҳам халқнинг иқтисодий норозилигига сабаб бўлмоқда. Ислом инқилоби муаззам раҳбари бу борада шундай дейдилар: “Ҳар бир инсон миллий ишлаб чиқаришга интилиб, унга ҳаракат қилаётган бўлса, кўплаб иқтисодий муаммолар, одамларнинг турмуш тарзи – бандлик муаммоси ҳам, сармоя муаммоси ҳам, бошқа масалалар ҳам ҳал бўлади. Ижтимоий зарарлар сезиларли даражада камаяди".

Шунинг учун улар таъкидлайдилар: “Мен бу ҳаракатга чин дилдан ишонаман. Мамлакат муаммоларининг ечими, мамлакат муаммоларини ҳал этишнинг калити турли соҳаларда маҳаллий ишлаб чиқаришни ривожлантиришдан иборат, деб биламан... Юрт ичкарига ҳаёт, ёруғлик, куч-қудрат етказувчи эшик ўша ишлаб чиқаришнинг масъулиятли ва масъулиятли элементлари томонидан очилган эшикдир.  Бошқа йўл йўқ”.

Ислом инқилоби муаззам раҳбари 1401 йилги Наврўз мусобоқасида сўнгги йилларда ишлаб чиқариш масаласига эътибор қаратиш сабабини шундай таъкидладилар: “Ишлаб чиқариш – иқтисодий муаммоларни ҳал этишнинг асосий омили ва иқтисодий қийинчиликларни енгишнинг асосий йўли, шу билан бирга, иқтисодий ўсиш, аҳоли бандлигини ошириш, инфляция даражасини пасайтириш, аҳоли жон бошига тўғри келадиган даромадларни ошириш, аҳоли фаровонлигини ошириш, шунингдек, ўзига бўлган ишонч ва миллий ғурур эликсирнинг гуллаб-яшнаши ва кенг тарқалишига боғлиқ Бу миллий ишлаб чиқаришнинг номи бўлиб, бу йилларда яхши самаралар берди.

Ишлаб чиқаришни қўллаб-қувватлаш; Кучли бўлиш усули

Муаззам раҳбар турли баёнотларида иқтисод қудратни ошириш воситаси эканлигини таъкидладилар: “Мамлакат кучли бўлиши керак; Мамлакатни мустаҳкамлаш – мақсадларимиздан бири... Энди бу куч биринчи навбатда ҳарбий кучдек туюлиши мумкин. Аммо, кўриниб турибдики, у ҳарбий кучлар доирасидан анча кенгроқ. Қувватнинг ўлчамлари кенг ўлчамлардир; Унинг иқтисодий жиҳатлари бор...”

Шунинг учун иқтисодиёт мамлакатларнинг мақсадларини илгари суриш воситасига айланган ва мамлакатларнинг қудратини ошириш, мамлакатларнинг иқтисодий таркибий қисмларини мустаҳкамлаш йўлида ҳаракат қилаётган бир шароитда макро ва стратегик даража иқтисодий жиҳатдан энг муҳим чора-тадбирлардан бири ҳисобланади. Иқтисодий компонентни мустаҳкамлаш ва шу орқали мамлакатнинг миллий қудратини мустаҳкамлашга олиб келиши мумкин бўлган чора-тадбирлар ва стратегиялар қаторида мамлакат ишлаб чиқаришини мустаҳкамлаш ҳам бор. Чунки мамлакат ишлаб чиқаришини кучайтириш орқали мамлакатнинг кўплаб иқтисодий муаммолари ҳал бўлади.

Бугунги дунёда ҳокимиятнинг таркибий қисмлари ҳарбий мунозараларда умумлаштирилади, дейишнинг иложи йўқ. Балки, куч ва хавфсизлик нуқтаи назари тор нуқтаи назардан кенг кўринишга, яъни тор кўринишдан кенг кўринишга ўзгарди. Бундан келиб чиқиб, мамлакат қудратини оширувчи ҳар қандай омил электр асбоби сифатида қаралади. Кўпгина мутафаккирларнинг фикрича, ҳозирги шароитда иқтисодиёт каби янги воситалар ҳам жуда муҳим ва жамият даражасида юқори куч ва таъсирга эга. Мамлакатларнинг бошқа давлатларга қарши ҳаракатлари ва стратегияларини ўрганиш ҳам иқтисодиётнинг мамлакатлар мақсадларига эришиш учун куч воситасига айланганлигини кўрсатади.

ишлаб чиқаришни қўллаб-қувватлаш; Санкцияларни четлаб ўтиш учун ечим

Эрон иқтисодиёти олдида турган энг муҳим муаммолардан бири шафқациз санкциялар ва хорижий босимдир. Нефт даромадлари беқарор ва ўзгарувчан даромад бўлиб, Эрон ҳукумати унинг экспорти нархини ва ҳатто миқдорини белгилашда рол ўйнамайди. Чунки экспорт миқдорини экспорт қилувчи мамлакатлар гуруҳи ва унинг нархи эса талаб ва таклифдан келиб чиқиб белгиланади. Шунинг учун Эроннинг нархини белгилашда ҳеч қандай роли бўлмаган даромадлари бор. Бунга қўшимча равишда, тарихий тажриба шуни кўрсатадики, нефт нархининг ўзгариши ниҳоятда юқори бўлиб, масалан, ҳар бир баррел нефт нархи қисқа вақт ичида 100% га пасайган ёки ошган. Шунинг учун нефт даромадларига қарамликни Эрон иқтисодиётининг Ахиллес товонини кўриш мумкин. Душман бу заифликдан фойдаланиб, охирги йилларда Эрон иқтисодига кўп муаммоларни келтириб чиқарган масала.

Эрон 40 йилдан бери АҚШ санкциялари остида. Украинадаги уруш ва Россияга қарши санкциялардан олдин Эрон 3616 та санкцияланган муассаса ва шахслар билан дунёда биринчи ўринни эгаллаган. Санкцияларнинг Эрон иқтисодига таъсири ва натижалари шуни кўрсатадики, бир давлатга нисбатан санкцияларнинг оғирлиги ва турига қараб қўлланилиши иқтисодий ўсишни кескин камайтириши, инфляция даражасини кескин ошириши ва миллий валюта қийматини кескин пасайтириши мумкин. Санкцияларнинг Эрон иқтисодига таъсирининг сабабларидан бири иқтисодиётнинг ягона маҳсулот бўлиши ва нефт даромадларига боғлиқлигидир. Иқтисодиётни диверсификация қилиш ва маҳаллий ишлаб чиқаришни қўллаб-қувватлаш эътиборга олинса, санкциялар ва хорижий босимларнинг Эрон иқтисодиётига таъсири камаяди. Шунга кўра, Ислом инқилоби муаззам раҳбари, айниқса, охирги ўн йилликда, Эрон иқтисодиётига қарши санкциялар ва хорижий босимлар кескин кучайган. Ҳатто америкалик душман ҳам ундан халқ ва ҳукумат ўртасида тафовут яратиш ва ижтимоий капитални камайтириш учун фойдаланади.

Бу дастур якуни билан барчангизни азизлар кейинги дастургача Аллоҳ таолонинг ихтиёрига қолдираман. Хайр.

Эроннинг ички ишлаб чиқариш салоҳиятлари - 2-фасл (еттинчи дастур: муаззам раҳбар ишлаб чиқариш масаласига алоҳида урғу беришининг сабаблари)