Толибон ҳукумати ташқи ишлар вазирининг Ўзбекистонга ташрифи

Афғонистон ташқи ишлар вазири Афғонистон бўйича халқаро саммитда иштирок этиш учун Тошкентга делегация бошчилигида Ўзбекистон пойтахтига ташриф буюрди.

Бу учрашув кўпчилик экспертларнинг фикрича, ўтган тажриба шуни кўрсатдики, Афғонистонни инқироздан қутқариш учун бундай учрашувлар унчалик катта фойда келтирмаган.

“Толибон” ҳукумати ташқи ишлар вазирининг Ўзбекистонга сафари Афғонистон масаласи бўйича халқаро йиғилишда иштирок этиш мақсади амалга оширилмоқдаки, бу мамлакат бўйича олдинги минтақавий ва халқаро учрашувлар толибон ҳамкорлик ва қўллаб-қувватланмаган ва Толибон Афғонистонда кенг қамровли ҳукумат тузиш ва демократия тамойилини эътиборсиз қолдиргани туфайли муваффақияцизликка учраган.

Ўтган ёзда Толибон Афғонистонда ҳокимиятни қайта қўлга киритган дастлабки ойларда минтақадаги айрим давлатлар ушбу учрашувларда кўтарилган талабларга эътибор бермагани учун бу мамлакатда барқарорлик ва тинчлик ўрнатишга кўмаклашиш мақсадида олти томонлама учрашувларнинг бир неча раундини ўтказдилар. Шундай бўлса-да, Толибон томонидан барча этник гуруҳлар иштирокида инклюзив ҳукумат тузилмаслиги туфайли, бу учрашув ҳеч қандай натижа бермади ва амалда бу учрашувлар тўхтатилди.

Толибон ҳукумати халқаро ҳамжамиятнинг инклюзив ҳукуматни шакллантириш, шахс ва ижтимоий эркинликларни ҳурмат қилиш, аёллар ҳуқуқларини ҳурмат қилиш бўйича талабларини бажаришга тайёр бўлмаган бир вазиятда Афғонистон бўйича минтақавий ва халқаро учрашувлар, албатта, ҳеч қандай фойда келтирмайди ва  Толибоннинг ҳукумат бошқарувидаги автократик сиёсатидан келиб чиқадиган харажатлар бу мамлакат халқи тўлайди.

Толибон ҳукуматининг амалиёти минтақа давлатларининг ёрдамини жалб қилиш ва уларни Афғонистондаги ушбу гуруҳ ҳукмронлигини расман қабул қилишга кўндириш мақсадида минтақавий ва халқаро учрашувларда қатнашишдан иборат.

Толибон ўтган бир йил ичида ва Афғонистонда ҳокимиятни қўлга киритганидан сўнг ўз сиёсатида ҳеч қандай тузатувчи чора кўрмаганини, жумладан, давлат қурилиши жараёнида барча этник гуруҳларнинг иштироки, конституцияни амалга ошириш ва асосий ҳуқуқлари ҳурмат қилиниши каби талабларни ҳисобга олиб, халқ, халқаро ҳамжамият иродаси Афғонистонда Толибон ҳукмронлигини тан олмаслик мустаҳкамланди.

Яқинда Европа Иттифоқининг Афғонистондаги элчиси Ван Брент Европарламент йиғилишида халқаро ҳамжамиятнинг фикрича, Толибон тан олинмаслиги керакгини аниқ таъкидлади. Унинг Европарламент аъзолари йиғилишида Европа Иттифоқи элчисининг Афғонистондаги вазият ҳақидаги ҳисоботини тинглаш мақсадида айтилган сўзлари Европанинг келажакда бу гуруҳга нисбатан сиёсатининг ўзаги бўлиши мумкин.

Жаҳон ҳамжамиятининг Толибон ҳукуматига бошқарувдаги мослашувчанлиги ва халқнинг бошқарувдаги ролига эътибор қаратаётганига ишончсизлиги ва шубҳаси кундан-кунга ортиб бораётган бир шароитда Афғонистон бўйича минтақавий ва халқаро учрашувлар бу давлатга ҳозирги инқирозли вазиятдан чиқишга ёрдам бера олмайди.

Шу боис Ўзбекистоннинг Афғонистон бўйича “Толибон” ҳаракати ташқи ишлар вазири иштирок этган халқаро йиғилишга мезбонлик қилиши унинг натижалари бўйича оптимистик прогнозларга қарамасдан, Афғонистон бўйича аввалги учрашувлардан фарқли натижаларга олиб келиши мумкин эмас.

Агар Толибон минтақавий ва халқаро учрашувлар бу гуруҳ бошқарувини бошқа давлатлар томонидан расмий қўллаб-қувватлаш ва қабул қилиш учун замин бўлишини истаса, ўз сиёсатини жиддий равишда қайта кўриб чиқиши керак.