Pars Today

АҚШ Давлат департаменти Хитой расмийларининг Россия билан чегарасиз дўстлик ҳақидаги баёнотлари Қўшма Штатларда хавотир уйғотганини эълон қилди. АҚШ Давлат котиби ўринбосари Венди Шерман юқоридаги баёнотларга қўшимча равишда Вашингтон яна "Эрон ва Россия ўртасидаги муносабатларнинг кучайиб бораётганидан" хавотирда эканини айтди.

Америка ҳукумати Пекин Хитой ва Россия раҳбарларининг икки давлат ўртасидаги чегарасиз дўстлик ҳақидаги қўшма баёнотини амалга ошириш ниятида, деб ҳисоблайди ва бу Қўшма Штатларни ташвишга солмоқда. Шерман чоршанба куни Вашингтондаги Бруклин  таҳлил марказида бўлиб ўтган конференцияда иштирок этди ва деди:“Улар Россия билан чегарасиз ҳамкорликка содиқдирлар ва биз, албатта, бундан хавотирдамиз. "Биз бу ҳамкорлик ва Хитойнинг (Россиянинг Украинага) ҳужумини қўллаб-қувватлашидан хавотирдамиз."

Россия президенти Владимир Путин ва Хитой раҳбари Си Зинпин 2022-йил феврал ойида қўшма баёнот бериб, икки давлат ўртасидаги дўстлик “ҳеч қандай чегара йўқ”. Ушбу баёнотда ҳозир дунёда кенг кўламли ўзгаришлар рўй бераётгани ва инсоният ҳам кўп қутблилик, иқтисодиётнинг глобаллашуви, ахборот жамияти қурилиши, маданий хилма-хиллик, глобал бошқарув тизими ва дунё тартибидаги ўзгаришлар каби жараёнлар ва ҳодисаларни ўз ичига олган жадал ривожланиш ва кенг кўламли ўзгаришлар даврига қадам қўяётгани таькидланган.

Россия ва Хитой икки муҳим халқаро куч сифатида сўнгги йилларда ҳамкорликни кенгайтириш ва Америка Қўшма Штатларининг бир томонлама сиёсати ва ҳаракатларига қарши ягона позицияни эгаллаш бўйича муҳим қадамлар қўйди ва янги халқаро муносабатларнинг асоси сифатида кўп томонлама ёндашувни қабул қилмоқчи.  Москва ва Пекин халқаро ўзгаришлар ва жаҳон тизимидаги воқеликларни кўп қутбли тизим учун қулай деб ҳисоблайди. Қўшма Штатлар, айниқса, Доналд Трамп президентлиги даврида бир қутбли тизимни сақлаб қолишни талаб қилиб, глобал полиция ролини ўйнашга уриниб, бир томонламалик орқали ўз мақсад ва талабларини амалга оширган. Буни таъкидлар экан, икки давлатнинг юқори мартабали мулозимлари имкон қадар икки томонлама муносабатларни ривожлантириш, дунёда пайдо бўлаётган кучлар ўртасидаги ҳамкорликни ошириш истагида. Албатта, унинг рамзларидан бири Россия, Хитой, Ҳиндистон, Бразилия ва Жанубий Африкадан иборат БРИКС гуруҳидир. Ҳозирда Россия ва Хитой турли иқтисодий, савдо, ҳарбий ва хавфсизлик, қурол-яроғ, сиёсий ва дипломатик соҳаларда кенг кўламли алоқаларни ўрнатган. Шу билан бирга, икки давлатнинг Шанхай ҳамкорлик ташкилоти ва БРИКС гуруҳи каби минтақавий ва халқаро ташкилот ва институтлардаги иштироки муаммоларни ҳал қилиш учун минтақавий ва глобал ҳамкорликни кучайтириш зарурлигига ва Ғарб гегемонлиги ва Американинг турли майдонлардаги тажовузкор ҳаракатларига қарши туриш учун бир хил ёндашувларидан далолат беради. Атлантика кенгаши таҳлил маркази аъзоси Метю Кроениг дейди:Москва ва Пекин стратегик масалалар бўйича ўз позицияларини тобора кўпроқ мослаштирмоқда.

АҚШ Давлат котиби муовини Венди Шерман хавотир билдирган яна бир масала Эроннинг Россия билан алоқаларини кучайтираётганидир. Вашингтон, айниқса, ўтган йили Теҳрон ва Москва ўртасидаги ҳарбий ва қурол-яроғ алоқалари, хусусан, учувчисиз самолётлар соҳасида кенгайгани, шунингдек, икки давлат ўртасидаги муносабатларнинг яқинлиги ҳақида кўп даъволар билдирган. Аввалроқ Вашингтон Эрон ва Хитой ўртасидаги муносабатлар кенгайиб бораётганидан хавотирда эканини даъво қилган эди. Бу масала Американинг бу икки дунё қудратли давлатига муносабатини 21-асрнинг энг муҳим таҳдиди ва Россия ва Хитой билан муомала қилиш зарурати, шунингдек, Эронни Вашингтоннинг Ғарбий Осиё минтақасидаги сиёсати ва иттифоқчиларига қарши кураш сифатида кўрсатиши билан маьно касб этади

Дарҳақиқат, Теҳрон, Москва ва Пекин АҚШ етакчилигидаги Ғарбнинг гегемонлиги ва глобал ҳукмронлигига қарши туриш ҳамда халқаро тизимни ўзгартириш, кўп қутбли тартибни шакллантириш зарурияти соҳасида умумий ёндашувга эга. Унда кўп томонламалик қоида бўлиб, бир томонламалик ва ғарб қадриятлари ва меъёрларини бошқа мамлакатларга, айниқса Америка томонидан татбиқ этиш ҳаракатларидан воз кечиш керак. Шуни эсдан чиқармаслик керакки, Вашингтоннинг Хитой ва Россияга қаратилган энг муҳим танқидларидан бири бу икки Осиё ва Евроосиё давлатларининг либерал халқаро тартибни ўзгартиришга қаратилган ҳаракатларидир. Бу омилларнинг барчаси Американинг Россия, Хитой ва Эрон билан душманлиги кучайишига сабаб бўлди.