Pars Today

Жо Байден сешнба куни хитойлик ҳамкасби Си Цзипинни диктаторларга қиёслади.

АҚШнинг Шимолий Каролинадаги кампаниясида маблағ йиғиш маросимида сўзлаган АҚШ президенти Жо Байден  Хитой президентини февралдаги воқеадан ғазабланганини айди. Эслатиб ўтамиз, Вашингтон Хитой томонидан АҚШ осмонига юборилан баллон жосуслик мақсадларга фойдалангани ва АҚШ устидан учиб ўтгани аммо ҳарбий ҳаво кучлари уни  уриб туширлганини иддао қилди.

Байден шунингдек: айғоқчи жиҳозлари билан тўла иккита бўлинмали шарини уриб туширилганимиздан Си Цзинпиннинг бунчалик хафа бўлишидан асл сабаби ҳам шуки у бу балон у ерда эканлигини билмасди. Мен жиддий гапирдим. Диктаторлар нима бўлганини билмаганларида бу жуда шармандалик эди деб айтди.

Хитой ҳам Жо Байденнинг Си Цзинипинни диктаторларга қиёслаш сўзларига ғазаб билан муносабат билдирди.

ХХР ТИВ -и ҳам АҚШ президентининг изоҳларини аҳмоқона ва масъулиятсиз сиёсий провкация сифатида баҳолади бу эса Хитойнинг сиёсий қадр-қиматини поймол қилади.

АҚШ режими  бошчилигидаги Ғарб зўравонликларига қарши туришда муштарак ёндашув ва манфаатларга эга бўлган Россия ҳукумати Хиойнинг яқин шериги ва аҳамкори сифатида Байденнинг хитойлик ҳамкасбига нисбатан ҳақоратли сўзларига қарши позицияни эгаллагани диққатга сазовордир.

Кремл саройи наттоғи Дмитрий Пековс ҳам  бу бир томондан Вашингтоннинг олдиндан айтиб бўлмайдиганлигини кўрсатадиган АҚШ ташқи сиёсатидаги зиддиятнинг яна бир кўринишидир. Бошқа томондан бу кўплаб мамлакатлар учун қабул қилиб бўлмайдиган ваъзгўй ташқи сиёсатни кўрсатади ва бу давлатлар сони ортиб бормоқда деб маълу милди.

АҚШ ТИВ раҳбари Энтони Блинкеннинг Пекинга яқиндаги сафари ва Хитойнинг юқори мартабали расмийлари билан учрашуви натижасида яққол намоён бўлган АҚШнинг Хитой билан алоқлаарни яхшилаш ва Пекин билан кескинлиларни пасайтиришга уриниш ҳақидаги иддаосига қармай, Байденнинг сўнгги сўзлари Вашингтон нафақат Хитой президентига нисбатан душманона муносбатларни ўзгартирмаганини кўрсатди балки Хитой президентини сиёсий ва дипломатик одатларга зид бўлган сўзлар билан уни ҳақорат қилганини намоён этди.

АҚШ президенти баёнотлари кўплаб экспертлар Блинкенинг Пекин ва  Вашингтон ўртасидаги зиддиятни камайтириш учун Хитойга қилган сафарини  муваффақиятсиз  деб баҳолашига сабаб бўлди.

ХХР раҳбари Си Цзинпин Блинкен билалан учрашувида Вашингтон ҳукумати Пекинва унинг қонуний ҳуқуқ ва манфаатларини ҳурмат қилиши кераклиигни таъкидлади.

Энтони Блинкен Пекин шаҳрида Хитой расмийлари, жумладан президенти билан икки кунлик  учрашувлари ортидан, Хитой билан тўғридан-тўғри ҳарбий алоқаларни  тиклаш борасида ҳеч қандай мувафаққиятга эришмади.

АҚШ ТИВ раҳбари Блинкеннинг сафари  бу мамлакат Давлат котибининг Хитойга сўнгги 5 йил ичидаги биринчи сафари бўлиб АҚШ расмийлари ва таҳлилчилари икки давлат ўртасидаги келишмовчиликларни ҳал қилишда кўп нарсага эриша олмаслиги ва уларнинг кескинлашган муносабатларига ижобий таъсир кўрсатмаслигини башорат қилган эди.

Хитой ТИВ раҳбари Тсин Ганг ҳам Блинкен билан учрашувида, Пекин ва Вашингтон ўртасидаги алоқалар энг паст даражада эканлигини айтиб,бу эса икки давлат манфаталарига зид эканлиги Тайван масаласи Хитой ва АҚШ ўртасидаги муносабтлардаги асосий масала ва бу алоқаларидаги энг катта хавф ҳисобланишини маълум қилди.

Энтони Блинкеннинг Хитойга сафари арафасида Хитой ТИВ раҳбари ҳам Вашингтоннни мамлакат ички ишларига аралашиш ҳақида огоҳлантирган эди.

Пекин ҳукумати  АҚШ томонидан Хитойнинг суверенитети, хавфсизлиги ва тараққиёт манфаатларига рақобат баҳонасида путур еказишни тўхтатиш зарурлигига ишора қилиб Вашингтон ҳукумати Пекинни ўзининг асосий рақиби ва энг муҳим геосиёсий  муаммоси сифатида билади ва уларни баҳолашишларида жиддий хато бор деб қўшимча қилди.

ХХР ва АҚШ икки давлат ўртасидаги савдодан, тортиб бошқарув масалалари ва Хитойдаги инсон ҳуқуқлари ҳолатигача бўлган кенг кўламли масалаларда келиша олмайди.

АҚШ эса Хитой ўзиники деб ҳисоблаган Тайванга кўмак ва ҳарбий ёрдам кўрсатиши Пекин ва Вашингтон ўртасидаги қарама-қаршилик орол устида ҳарбий можарога олиб келиши мумкинлигидан хавотир уйғотди.

Хитой ҳукумати бир неча бор АҚШ ҳарбийларининг минтақадаги мавжудлигига билдирган.Пекин ҳам санкциялар бекор қилиниши ва Хитойнинг илмий ривожланишига қўйилган чекловларни тўхтатишини талаб қилганр.

Эслатиб ўтамиз АҚШ ҳукумати Хитой институтлари ва компанияларининг мамлакат армияси билан ҳамкорлиги ёки инсон ҳуқуқларининг бузилиши деган нарса сабаб Хитойга маҳсулот ва технология экспорти мониторингини кучайтирган.

Жо Байден маъмурияти расмийларининг Хитой билан тенг рақобат ва икки мамлакат муносбатларидаги кескинликни камайтириш ва бу соҳадаги ҳаракатлар шу жумладан Блинкеннинг Пекинга яқинда қилгган сафар ҳақидаги иддаоларига қарамай, Жо Байден АҚШда президентлик лавозимига келганидан кейие, АҚШнинг Хитойга нисбатан тутган позицияси ва ҳаракатларидан шуни тушуниш мумкинки Вашингтоннинг саъй- ҳаракатлари Пекинга иқтисодий, савдо, ҳарбий ва хавфсизлик, сиёсий ва кибер майдонларда ҳар томонлама қарши туриш ва унинг денгиз даъволарига қарши туришдан иборат бўлгани назарга ташланмоқда,