Pars Today

Ҳаж олий ислом жамиятининг кичик намунаси ва замонавий ислом сивилизациясининг кўринишидир

Ҳамроҳлар орасида мен учрашишдан завқланган одамни учратдим. У талаба, аниқ ва латиф фикрга эга. У ҳаяжон билан гапиради ва шундай дейди: Ҳаж олий ислом жамиятининг кичик бир намунаси ва замонавий ислом сивилизациясининг бир кўриниши эканини пайқадингизми?

Айтмоқчиманки, ислом сивилизацияси уни бошқа сивилизациялардан ажратиб турадиган хусусиятларга эга. Бугунги кунда инсониятнинг саволларига жавоб бериши учун Ҳажда бу кўрсаткичларни қандай топсак бўлади?

У табассум қилади, нигоҳини Каьбага қаратади ва бироз сукутдан сўнг айтади:Иймон ва ахлоқ ислом сивилизациясининг энг муҳим хусусиятларидан биридир. Ахлоқ ва маьнавият бир пайтлар исломни чекланган ва ғариб бир жамоадан улкан глобал сивилизацияга айлантирган муҳим омиллардир. Бу цивилизация Гибралтар, Андалусия ва Сицилия оролидан ўтиб, 500 йил давомида Эски Андалусия ва Янги Испанияда ҳукмронлик қила оладиган ва Осиё, Африка ва Европанинг бир қисмига тарқаладиган босқичга етди. Дунё ислом сивилизациясига қарздор. Инсоният моддий тамаддунни бошдан кечириб, ундан юз ўгириб бораётган бугунги кунда ҳам энг кам муаммоли илғор сивилизация қуришнинг асосий шарти Ислом таьлимотига асосланган иймон ва маьнавиятдир. Ҳаж буюк илоҳий бурч сифатида бу борада юксак салоҳиятга эга. Ҳаж ва унинг таълимотлари одамларни ҳидоят қилиш учун жуда кўп таъсир кўрсатади. Шу кунларда биз Ҳажнинг тафаккур ишлаб чиқариш ва инсон камолоти учун энг муҳим марказ эканлигини жуда яхши англадик.

У давом этади:Саьй-ҳаракат ва кураш ислом сивилизацияси шаклланишининг устунларидан биридир. Янги ислом сивилизациясига эришиш учун курашиш ва мужоҳидат қилиш керак. Сиёсий жиҳод, иқтисодий жиҳод ва илмий жиҳод. Дарҳақиқат, сивилизацияларнинг вужудга келиши, ривожланиши ва кенгайиши инсониятнинг узлуксиз саьй-ҳаракатлари асосидагина мумкин. Ҳожи бу ҳаракат ва курашни ҳаж амаллари ва маросимлари ўрнида, Сафо ва Марва саьй-ҳаракатларида ўрганади.

Унга айтаман: жаҳолат, мутаассиблик ва қолоқлик ҳар қандай сивилизацияда янгилик ва фаровонликка жиддий мониь ва тўсиқдир. Ҳажда ундан қандай сақланиш мумкин?

Бунга жавобан у ислом сивилизациясини бинога қиёслайди ва шундай дейди:Агар кучли ва чиройли бино қурилса, у муҳандислар ва қурилиш мутахассисларининг мувофиқлаштириши ва консенсусини талаб қилади. Бинобарин, янги ислом сивилизациясининг шаклланиши ислом олами мутафаккирлари ва мусулмонларининг бирлиги ва ҳамжиҳатлигини тақозо этади, токи бу сивилизация ўз тараққиётини давом эттиради. Бугунги дунёда биз ҳар куни ҳаётнинг турли соҳаларида ўзгаришларни кўрамиз. Ҳаж маросимлари бизга инсон эҳтиёжлари билан боғлиқ ҳар бир янги муаммонинг эчимига эга бўлиши кераклигини ўргатади. Ҳажда диний билимга эга, фалсафа ва илоҳиётда диний мантиқ ва тафаккурни яхши биладиган юзлаб инсонлар борки, улар маьлумот алмашиш, шубҳаларга жавоб бериш ва тошбўрончиларга қарши туриш орқали исломий жамиятларда улкан воқеа ярата оладилар. Мутаассиблик ўсиш ва динамизм ва кучни ошириш учун энг катта тўсиқдир. Ислом тарихида мутаассиблик ва абсолютизмдан азият чеккан биринчи гуруҳ хаворижлардир. Амир Мўминон Али (р.а.) улар ҳақида қаттиқ сўзлар билан айтдилар:"Мен сиз билан оғриқларни даволашга ҳаракат қиламан, сиз эса даволаб бўлмайдиган дардларга айлангансиз. Мен оёғида тикан бўлган ва уни бошқа тикан ёрдамида суғуриб олишга мажбур бўлган одамга ўхшайман, агарчи у инсон биладики, бу тикан биринчи тикан ўрнида синади” (Наҳжул-балога, 120-хутба).

Энди ўйлаб қарасам, бу ҳамжиҳатлик ва ҳамфикрлик учун ҳаждан кўра яхшироқ жой йўқлигини кўраман. Ҳақни қидирувчи инсонлар уммонида агар зиёратчилар жоҳил омманинг бирдамликка қарши ҳаракатларидан эҳтиёт бўлиб, қолоқлик ва бўлинишнинг энг муҳим сабаби бўлган банбинлик ва нотўғри қарашлар пардасини четга суриб қўйсалар, улкан моддий захираларини ўзлаштириб, миллий бойликларини кўпайтириш ва ислом давлатларидан четланишни олиб ташлашйўлларини топишади. Чунки халқ фаровонлиги сивилизациялар шаклланишининг воситалари ва асосларидан биридир. Халқ орасидаги иқтисодий бўшлиқни тўлдириш, халқ табақалари ўртасида турли миллий бойликлардан фойдаланишда тенгсизликларга барҳам бериш энг муҳим ҳаракатдир.

Талабанинг дўсти Ислом инқилоби етакчиси Оятуллоҳ Хоманаийнинг ҳаж ишлари билан шуғулланувчилар билан учрашганида, бу борада имкониятларни бирлаштириш ва бир қатор саьй-ҳаракатларни ташкил этиш зарур деб ҳисоблаган ва янги ислом сивилизациясининг яратилиш ҳақидаги доимо таькидлаб келган эслатмага ишора қилади. У киши зиёратчилардан янги ислом цивилизацияси ғоясига ишонган одамлар орасида элита нутқини очишни сўрайдилар.“Мен ҳажнинг ҳурматли мутасаддилари шу соҳаларда маданият яратишини талаб қиламан. Бугун ёшларимиз хаёлига буюк Каьба, ҳаж номи келганида қуйидаги тушунчалар келишига ишонч ҳосил қилинг:Сивилизация тушунчаси, глобал бирлашма тушунчаси, трансчегаравий ва халқаро дунёқараш тушунчаси, табақаланишни йўқ қилиш тушунчаси ва шунга ўхшашлар ёдга тушади. »

Оятуллоҳ Хоманаий Ислом инқилоби ғалабасини Қурьон умматининг тикланиши ва ислом тамаддунининг шаклланишининг бошланиши белгиси деб биладилар ва улуғ Ҳаж йиғинига йўллаган мурожаатида шундай дейдилар:“Узоқ бўлмаган ўтмишда умидсизлик оятини ўқиб, Ғарб сивилизацияси ҳужуми остида нафақат ислом ва мусулмонлар, балки маьнавият ва диндорлик асоси ҳам йўқолган, деб ўйлаганлар. Бугун улар ислом динининг юксалиб, Қурьон ва Исломнинг қайта тикланаётганини, ўша босқинчиларнинг заифлиги ва аста-секин таназзулга юз тутаётганини кўриб, тил ва дил билан тан оладилар. Мен тўлиқ ишонч билан айтаман:Бу ҳали ишнинг бошланиши бўлиб, ҳақиқатнинг ботил устидан ғалаба қозониши, Қурьон уммати ва янги ислом сивилизациясининг тикланиши маьносини англатувчи Аллоҳнинг ваьдасининг тўлиқ амалга ошиши йўлда.

Шу муносабат билан Ислом инқилоб раҳбарининг ҳаж ва зиёрат масалалари бўйича собиқ вакили, ҳожжат-ул-ислом Сайид Али Ғози Асғар Ҳаж машғулотларида зиёратчиларга алоҳида таькидлади:“Агар мусулмонлар Аллоҳнинг уйи ёнида ҳақиқий Ислом ва Иброҳимий ҳаж билан танишлар, янги ислом сивилизациясини барпо этишлари ва уни амалга ошириш учун қадам ташлашлари мумкин. Қуръоннинг илғор қонунлари, иймон-еътиқод, илм-фан ва ислом ахлоқини мустаҳкамлаш, зулм ва фасодга қарши курашиш ҳамда диний ва халқ ҳукуматлари барпо этиш, жамоавий доноликка, бирлик ва ҳамжиҳатликка эътибор бериш, ақл ва доноликка эътибор бериш, илм-фан тараққиёти, иқтисодий фаровонлик, мустаҳкам халқаро алоқаларга эга бўлиш замонавий ислом сивилизациясининг ўзига хос хусусиятларидан бири бўлиб, Муқаддас Ҳарамга ташриф буюрган зиёратчи Қурьон ва Ислом билан яқиндан танишиши, ахлоқи ва эьтиқоди асосларини мустаҳкамлаши, мушриклар ва золимларнинг мағфирати, илм-фан тараққиёти, иқтисодий фаровонлик, мусулмонларнинг шаьни ва улуғворлиги, бир сўз билан айтганда, янги ислом сивилизациясини яратиш учун Ҳаж тўпламидан юк олиб, самарали қадамлар қўяди.

Шу тариқа, Ҳаж мавсумида дунёнинг турли бурчакларидан турли миллат, тил ва маданиятга мансуб инсонлар бир йўналишда тўпланиб, ёлғиз Аллоҳга бандаликларини эьлон қиладилар, аслида бу бутун дунё бўйлаб шаклланиш машқларидир. Улар ҳазрати Маҳди Мувад (а.с.) раҳбарлигидадирлар. Маьнавиятнинг ўзининг юксак кўринишида намоён бўлиши, ҳажнинг ўлчовлари ва моддий неьматлари билан бирга, уни идеал маҳдавий жамиятни ифодаловчи идеал ислом жамияти намунасига айлантирди. Ривоятларда Ҳазрати Маҳдий (а.с.) ҳукмронлигида одамларнинг ихтилофлар, урушлар, гизолар барҳам топадиган, бир-бирлари билан ниҳоятда меҳр-оқибатда яшашлари, раҳм-шафқат, кечиримлилик ва биродарлик, ақлий тушунча ва ахлоқий камолот даражасига етишлари айтилади. Улкан Ҳаж йиғинида турли мамлакатлардан келган, ҳатто бир тилда гаплашмайдиган зиёратчилар ўртасида ҳам шундай ҳамдардлик, ҳамроҳлик манзараларини кўриш мумкин. Кичкина ва тўлиқ бўлмаса-да, муносиб инсон ҳаёти ва инсоният бугун бошдан кечираётган азобли ҳаёт ўртасидаги фарқни кўрсатадиган мисоллар.

• Ҳаж, бандаликнинг соф имконияти (4)