Илмий янгиликлар сари
Яқинда эронлик мутахассислар томонидан нафас йӯллари касалликларига гирифтор бӯлган беморлар учун автоматик оксигенлаш аппарати ихтиро этилди. Бу аппарат исми “фоллометр диджитал” бӯлиб, у ӯпка-нафас йӯллари касалликларига чалинганларга автоматик ҳолда ёрдам этади.
Яқинда эронлик мутахассислар томонидан нафас йӯллари касалликларига гирифтор бӯлган беморлар учун автоматик оксигенлаш аппарати ихтиро этилди. Бу аппарат исми “фоллометр диджитал” бӯлиб, у ӯпка-нафас йӯллари касалликларига чалинганларга автоматик ҳолда ёрдам этади.
Соғлом одам учун кунига 10-15 дақиқали тўлиқ нафас олиш етарли. Тўлиқ нафас олиш организмга ҳар-ҳил таъсир ўтказади: ҳамма нафас аъзолари мустахкамланади ва соғаяди, ўпканинг хаётий хажми кенгаяди, юрак тузими фаолияти яхшиланади, қон босими нормаллашади. У асаб тизимига ҳам ижобий таъсир кўрсатади: кайфиятни кўтаради, ховотирланишдан озод қилади, ўзингизга ишончли холатни келтириб чиқаради.
Тозаловчи нафас секинлик билан тўлиқ нафас олиб, қисқа вақтга ҳавони ушлаб қолиш, сўнг қисқа ва кучли тарзда лаб орқали чиқариш. Тил учун қисиб бериш керак. Биринчи даврда тозалаш нафасининг уч актини амалга ошириш мумкин. Бу холат ўпкада қолиб кетган ҳавони чиқариб юборади. У чарчаган пайтда жуда қулай.
Қувват берувчи нафас –“шағам ўчириш” Чуқур нафас олиб ёққанича ушлаб туриш. Лабларни трубка шаклига келтириш ва учта тез-тез нафас чиқаришда бутун ҳавони, худди шағам учираётгандай, чиқариб юбориш. Биринчи нафас чиқаришда ҳаво қориндан чиқариб юбориш. Иккинчисида- кўкракдан, учунчисида –ўпканинг юқори қисмидан. Бош ва тана тўғри туриши керак, машқ куч билан бажарилади.
Нафас олиш машқларининг жисмоний машғулотларнинг тайёрлов ва тугатиш қисмларига киритиш қулай.
Кўпроқ фойдани машғулотларнинг давомийлиги, кўплигининг макбул бошлиқлиги кўрсатилган дастурлар беради. Кутилган натижаларни кўп хафталик машғулотлардан кейин кўриш мумки;. 8-10 ҳафта давомийлигидаги дастурлар фақатгина организмдаги аҳамиятсиз ўзгаришларга олиб келади.
Шундай қилиб, соғлом турмуш тарзининг пропагандаси, соғломлаштириш ва спорт ишларини тўғри йўлга қўйиш соғлиқни мустахкамлаш муаммоларининг ечими эканлигини, албатта ҳисобга олиш керак.
Нафас олиш организмнинг муҳим функцияларидан ҳисобланиб, у нафас тўқмаларнинг ҳамда тўқмалардаги ачитиш –тиклаш жараёнининг макбул даражасини таъминлайди. Нафас олиш жараёнида ўпка вентилияциясида организмнинг тўқмалар билан атмасфера ўртасида газ алмашуви келиб чиқади, бу тоқмаларга атмасфера кислародни етказилиши, тўқмаларга моддалар алмашинуви реакцияси учун вужудга келади. Бу жараён натижасида карбанат ангдрид ҳосил бўлиб, у қисман бизнинг тўқималаримиз учун хизмат қилса, қисман қонга ажралиб, ўпка орқали чиқиб кетади.
Қадрли тингловчилар! Сиз муқаддас Машҳад шаҳридан эфирга узатилаётган Эрон ислом Жумҳуриятининг ӯзбек тилидаги халқаро радиосидан “Илмий янгиликлар сари” туркум эшиттириши навбатдаги сонини тинглаяпсиз. Радиомизнинг интернет сайти Pars Today.com/uz орқали хоҳлаган пайтда эшиттиришнинг матнини ӯқиш ва садосини тинглаш имконига эгасиз. Радиомизнинг электрон манзили uzbek@Pars Today .om
Нафас жараёнини таъминлашда маҳсус аъзолар иштирок этади (бурун, ўпка, диофрагма, юрак) ва тўқмалар (эритроцитлар-қоннинг қизил таначалари улар таркибида гемоглабин, кисларод ташувчилари махсус оқсил, асаб тўқмалари, қон томирлари ва нафас маркази ташкиллаштирувчи бош мия нерв толалари).
Шартли равишда нафас олиш жараёнини уч босқичга ажратса бўлади: ташқи нафас, газлар транспорти (кисларод ва карбанат ангдрид) ва тўқмалар нафаси.
Ташқи нафас- бу организм ва унинг атрофидаги атмасфера ҳавоси ўртасидаги газлар алмашиниши.
Кислародни асосан гемоглабин, эритроцитлар таркибидаги оқсил етказиб беради. Гемоглабин ёрдамида карбанат ангдриднинг 20 %ҳам чиқиб кетади. Тўқмаларда ёки ички нафас бу шартли равишда 2 га бўлинади: қон ва тўқмалараро газлар алмашинуви кислародни тўқмаларни синтез ва карбанат ангдридни ажратш (тўқмалар ичида ташқи нафас). Нафас функциясини, кисларод ва карбанад ангдриднинг таркибида борлиги, ўпканинг вентилияцион кўрсаткичлари билан тўғридан-тўғри боғлиқ ўлчамлари хисоби билан таърифлаш мумкин (нафас ритми ва сони, нафаснинг дақиқавий ҳажми).
Шу нарса аниқки, саломатлик ҳолати нафас олиш функцияси ҳолати бўйича аниқланади, саломатлик ва организмнинг захира имқониятлари нафас олиш тизимининг резерф имқониятларига боғлиқ.
