Фатҳ муборак сураси 17-21 - ояти карималарининг шарҳи

Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳ номи билан

Раҳмат пайғамбари Ҳазрати Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламнинг руҳи покларига саломлар ва салавотлар бўлсин. Сиз азиз тингловчиларга салом билан, “Нур томон йўл” дастурининг навбатдаги сонида Қурони Каримдаги оятларнинг содда ва равон тафсири билан сизнинг хизматингиздамиз.

Аввал Фатҳ сурасининг 17-ояти каримаси қироатига қулоқ тутамиз:

«لَیْسَ عَلَى الْأَعْمى‏ حَرَجٌ وَ لا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَ لا عَلَى الْمَرِیضِ حَرَجٌ وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ یُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ وَ مَنْ یَتَوَلَّ یُعَذِّبْهُ عَذاباً أَلِیما» 

Ояти карима қуйидагича таржима қилинган:

Кўрга танглик йўқ, чўлоққа ҳам тангликлик йўқ. Ҳаста кишига ҳам танглик йўқ. Ким Аллоҳга ва Унинг Расулига итоат қилса, уни остидан сувлар оқиб турган жаннатларга киритилур. Ким юз ўгирса, аламли азоб ила азоблар.

Олдинги дастурда Аллоҳ таоло урушга бормаганларг танбеҳ берди ва уларни жазолади. Уларнинг орасида бошқа мусулмонларга ҳамроҳлик қила олмайдиган ногирон ёки касалликка чалинганлар ҳам бўлиши табиий. Улардан баъзилари Расулуллоҳнинг хизматига келиб, ҳол-аҳвол сўрадилар. Бу оят нозил бўлиб, уларнинг ҳисобини Расулуллоҳнинг амрларига бўйсунмаган соғлом одамлардан ажратди.

Барча диний амр ва бурчларни белгилаб берувчи исломнинг умумий тамойилларидан бири Қуръони каримнинг ушбу ояти каримасидир:«لا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها»: -  (بقره 286)   Аллоҳ таоло ҳеч кимни ташқарида бўлган нарсага буюрмайди

Агарчи намознинг шартларидан бири тик туриш бўлса-да, касал ёки ногирон кишилар ўтириб, ҳатто ётиб ҳам ўқишлари мумкин. Рўза нафақат касал одамлардан олиб ташланади, балки соғлом одамлар ҳам рўза тутиш натижасида касал бўлиб қолишларини билсалар, рўза тутишлари шарт эмас. Ҳажнинг шахсларга фарз бўлиши учун жисмоний қобилият ҳам талаб қилинади ва Маккага боришга ёки ҳаж амалларини бажаришга қодир бўлмаганлар бундан озоддир.

Муҳокама қилинаётган оятда Қуръони каримда ҳам шундай дейилган: “Душманлар билан жиҳод қилиш, жанг қилиш ва ўзини ҳимоя қилишга қодир бўлган соғлом кишиларга фарз, жисмоний нуқсони ёки касаллиги бўлган кишилар эса жанг майдони ва жиҳодда қатнашишдан озоддирлар.

Бу ояти каримадан қуйидагиларни ӯрганамиз: 

1. Аллоҳ таоло касал ва ногиронларга алоҳида эътибор бериб, уларни муайян ишларни бажаришдан озод қилган. Ижтимоий қонун-қоидаларни ишлаб чиқишда мансабдор шахслар ва қонун чиқарувчилар ҳам шу жиҳатга эътибор қаратишлари керак.

2. Аллоҳ таолонинг амрларига итоат қилиш ва уларга бўйсуниш муҳим; Бироқ, одамларнинг вазифалари уларнинг шароитлари ва қобилиятларига қараб фарқланади.

Энди Фатҳ сурасининг 18 ва 19-ояти карималари қироатига қулоқ тутамиз:

«لَقَدْ رَضِیَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ إِذْ یُبایِعُونَکَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ ما فِی قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّکِینَةَ عَلَیْهِمْ وَ أَثابَهُمْ فَتْحاً قَرِیباً»، «وَ مَغانِمَ کَثِیرَةً یَأْخُذُونَها وَ کانَ اللَّهُ عَزِیزاً حَکِیماً»

Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:

Батаҳқиқ, Аллоҳ мўминлардан дарахт остида сенга байъат қилаётганларида рози бўлди. Бас, уларнинг қалбларидагини билди, уларга сокинликни туширди ва яқин фатҳ ила мукофатлади. Ва кўпгина ўлжаларни ҳам олурлар. Ва Аллоҳ азиз ва ҳаким зотдир.

Аввалги кўрсатувларимизда Пайғамбаримиз ва мусулмонлар умра амалларини бажариш учун Мадинадан Маккага жўнаб кетишганини айтган эдик. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мусулмонлар жанг қилиш учун эмас, балки Аллоҳнинг уйини зиёрат қилиш учун келганликларини билдириш учун Макка оқсоқоллари ҳузурига саҳобаларидан бирини юбордилар, лекин улар пайғамбарнинг вакилини ҳибсга олдилар.

Бу ҳаракатдан кейин Пайғамбаримиз саҳобаларини Ҳудайбия ҳудудидаги дарахт тагига тўпладилар. Уларга мушриклар билан жанг қилишда сустлик қилмасликка, жанг майдонидан юз ўгирмасликка қасам ичди. Бу байъат хабари мушрикларга етиб боргач, ваҳима тушиб, Пайғамбар алайҳиссаломнинг вакилини қўйиб юбордилар.

Ҳудайбия тинчлик шартномасининг имзоланиши билан кейинги йилларда Умра зиёратига йўл очилди. Шундан сўнг Хайбарнинг фатҳ қилиниши ва кўплаб ўлжалар мусулмонлар қўлига тушди.

Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз: 

1. Эътиқод фақат намоз ва рўза каби бир қатор диний вазифаларни бажариш билан чекланмайди, балки ижтимоий ва сиёсий майдонларда бўлиш ва иштирок этиш, диний раҳбарларга ёрдам бериш ва қўллаб-қувватлаш ҳам диний дастурларнинг бир қисмидир.

2. Зоҳирий ҳатти-ҳаракатлар бизни алдаб қўймасин. Чунки Аллоҳ таоло бизнинг ниятларимиздан тўлиқ хабардор ва бизни шунга яраша мукофотлайди.

3. Аллоҳнинг розилиги маънавий аҳамятга эга бўлиб, урушдан ўлжа олиш ва дунёвий муваффақиятларга зид эмас.

4. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга содиқлик ва душманлар қаршисида ёрдам кўрсатиш дунё ва охиратда илоҳий иноят ва раҳматга эга бўлишнинг калитидир.

Сўнгда Фатҳ сурасининг 20 ва 21 ояти карималарини қироатига қулоқ тутамиз:

«وَعَدَکُمُ اللَّهُ مَغانِمَ کَثِیرَةً تَأْخُذُونَها فَعَجَّلَ لَکُمْ هذِهِ وَ کَفَّ أَیْدِیَ النَّاسِ عَنْکُمْ وَ لِتَکُونَ آیَةً لِلْمُؤْمِنِینَ وَ یَهْدِیَکُمْ صِراطاً مُسْتَقِیما»، «وَ أُخْرَى‏ لَمْ تَقْدِرُوا عَلَیْها قَدْ أَحاطَ اللَّهُ بِها وَ کانَ اللَّهُ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرا»

Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:

Аллоҳ сизларга кўпгина ўлжаларни ваъда қилди. Уларни олсангизлар, бунисини сизга тезлатиб берди, (ўтган воқеа) мўминларга ибрат бўлиши учун ва сизларни сироти мустақиймга бошлаш учун одамларнинг қўлини сиздан тўсди. Ва сизлар қодир бўлмаган бошқасини ҳам (ваъда қилди). Уни Аллоҳ иҳота қилган ва Аллоҳ ҳар бир нарсага қодир зотдир. 

Аввалги оятларни давом эттириб, бу оятлар шундай дейилади: Аллоҳ таолонинг мўминларга бўлган фазли фақат Ҳудайбия сулҳи ва Хайбарнинг фатҳи билан чегараланиб қолмайди, балки келажакда мусулмонлар учун ўзлари ўйламаган, қувват ва салоҳиятга эга бўлмаганингиз ғалабалар келади. Чунки Аллоҳ таоло мўминларнинг қалбига таскин келтириши билан бирга, кофирларнинг қалбларига қўрқув ва даҳшат уйғотади, токи улар ҳужум ва тажовузкорликдан тўхтайдилар.

Кўриниб турибдики, бу илоҳий ёрдамлар мўминларнинг Расулуллоҳнинг солиҳлигига бўлган иймонларини мустаҳкамлайди ва уларни илоҳий ҳидоят йўлида мустаҳкамлайди.

Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз: 

1. Ҳарбий ҳолатга кўра, душман мулкига ўлжа сифатида эгалик қилиш жоиз ва бу қонун Аллоҳ таоло томонидан маъқулланган.

2. Аллоҳ таолонинг динига ёрдам беришга ҳаракат қилсангиз, сизга дунёвий ва моддий неъматларни ҳам беришини ваъда қилган.

3. Душманларнинг қўлларини қисқартириш ва хавфсизликни ўрнатиш Аллоҳ таолонинг мўминларга берган буюк неъматларидандир.

Ушбу дастуримиз якунида сиз азизларни Аллоҳ таолога топширамиз ва фикр ва таклифларингизни кутиб қоламиз. Хайр. Саломат бўлинг.