افغانستان او پاکستان په تیره اونۍ کې

د افغانستان د ګاونډیو هیوادونو او روسیې د ځانګړو استازو یوه غونډه د ایران په تهران کې د بهرنیو چارو وزارت کې ترسره شوه. دا غونډه د ایران په نوښت د افغانستان د بدلونونو په اړه د نظرونو تبادله او د سیمې د ثبات او امنیت د پیاوړتیا لپاره د حل لارو موندلو په موخه ترسره شوه.

د ایران د بهرنیو چارو وزیر سید عباس عراقچي د افغانستان د ګاونډیو هیوادونو د ځانګړو استازو په غونډه کې وویل: د تیرو څو لسیزو تجربې په څرګنده توګه ښودلې چې په افغانستان کې امنیت، پرمختګ او سوکالي د ټولو ګاونډیو هیوادونو له ګټو سره مستقیم تړاو لري.

عراقچي ټینګار وکړ: د ایران اسلامي جمهوریت، د افغانستان د اوږدمهاله ګاونډي او د دې هیواد د خلکو د نږدې ملګري په توګه، تل په سیمه کې د افغانستان جامع ادغام باندې ټینګار کړی دی. موږ په دې اصل عمل کوو. سیمه ییز پرمختګونه او مسایل یوازې د رغنده خبرو اترو، د ټولو هیوادونو د فعال ګډون، د متقابل درناوي د اصولو بشپړ رعایت، او د سیمه ییزو میکانیزمونو څخه د ګټې اخیستنې او د سیمې د هیوادونو ترمنځ د دوامداره همکارۍ له لارې مدیریت کیدی شي.

د ایران د بهرنیو چارو وزارت په تهران کې د افغانستان د ګاونډیو هیوادونو د ځانګړو استازو د غونډې په اړه په یوه اعلامیه کې اعلان وکړ: په دې غونډه کې ګډون کوونکو هیوادونو، د خپلو ستونزو د حل لپاره د سیمه ییز فعالیت اهمیت په پام کې نیولو سره، په افغانستان کې وروستي بدلونونه وڅیړل او په افغانستان کې د ثبات په پیاوړتیا ټینګار وکړ او د دې په ترلاسه کولو کې د مرستې لپاره یې خپل چمتووالی اعلان کړ که چیرې افغان اړخ اړتیا اعلان کړي.

په اعلامیه کې ویل شوي چې د هغو هیوادونو مسؤلیت چې د افغانستان د اوسني وضعیت مسؤلیت لري، ټینګار شوی چې د دې اقتصادي او هوساینې وضعیت بیا رغونه او ښه کولو کې مرسته وکړي پرته له دې چې دا په سیاسي فشار بدل کړي، او له نړیوالو سازمانونو څخه هم غوښتل شوي چې له  ګاونډیو هیوادونو خپل هیواد ته د افغان ښاریزو د ستنیدو ملاتړ وکړي او د دوی د باعزته ستنیدو لپاره شرایط چمتو کړي.

د ایران د بهرنیو چارو وزارت مرستیال وزیر او د جنوبي اسیا لپاره عمومي رییس، "محمد رضا بهرامي"، په کابل کې د افغانستان د صنعت او سوداګرۍ وزیر "نورالدین عزیزي" سره ولیدل. په دې غونډه کې، د دواړو هېوادونو ترمنځ د اقتصادي او سوداګریزو همکاریو، سرحدي سوداګرۍ، د ترانسپورت سلسلې او لوجستیک په اړه بحث وشو.

بهرامي په کابل کې د طالبانو د بهرنیو چارو له  وزیر "امیر خان متقي" سره هم ولیدل او د دوه اړخیزو اړیکو او سیمه ییزې همکارۍ په اړه یې نظرونه تبادله کړل.

د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزیر،  د ایران د اسلامي جمهوریت د بهرنیو چارو وزارت د مرستیال وزیر او د جنوبي اسیا لپاره عمومي رییس سره په غونډه کې، ټینګار وکړ چې افغانستان له یوې سختې دورې څخه تیریږي، اعلان وکړ چې د کابل بهرنۍ پالیسي له  سیمه ییزو هیوادونو سره په فعال تعامل او همکارۍ پراخولو تمرکز کوي.

د طالبانو د حکومت د مالیې وزارت د ګمرکونو او عوایدو مرستیال وزیر"عبدالمتین سعید"د هندي پانګوالو له یوې ډلې سره ولیدل او په افغانستان کې  یی د پانګونې لپاره د موجوده برخو په اړه یې نظرونه تبادله کړل.

د طالبانو د حکومت د مالیې وزارت د یوې اعلامیې له مخې، سعید په دې غونډه کې وویل چې افغان حکومت د کورنیو او بهرنیو صنعتکارانو او سوداګرو لپاره د پام وړ اسانتیاوې برابرې کړې دي، او د پانګونې په برخه کې د لا زیاتو اسانتیاوو د برابرولو هڅې روانې دي.

د طالبانو د حکومت د مالیې وزارت د ګمرکونو او عوایدو مرستیال وزیر همداراز  زیاته کړه چې د افغانستان او هند ترمنځ اړیکې پراخېږي، په ځانګړې توګه د سوداګرۍ او پانګونې په برخو کې.

هندي پانګوالو هم  په دې غونډه کې اعلان وکړ چې دوی د درملو تولید، د کرنې او کانونو په برخه کې دماډرنې ټیکنالوژۍ کارولو او د افغان کادرونو لپاره د ظرفیت لوړولو پروګرامونو پلي کولو په برخو کې د پانګونې اراده لري.

هند د افغانستان اقتصادي او پرمختیایي ملګری ګڼل کېده، او اوس مهال د دواړو هېوادونو ترمنځ د اقتصادي او سوداګریزو همکاریو د بیا راژوندي کولو لپاره خبرې اترې روانې دي.

د قرغزستان د سوداګرۍ خونه په رسمي ډول په کابل کې د افغانستان د اقتصادي پلاوي د سفر په جریان کې پرانیستل شوه. په کابل کې د قرغزستان د سوداګرۍ خونې د پرانیستې مراسمو کې د طالبانو د حکومت د صنعت او سوداګرۍ وزیر نورالدین عزیزي او د قرغزستان د اقتصاد او سوداګرۍ وزیر بیکیت صدیقوف ګډون کړی و. د دواړو هیوادونو د خصوصي سکتورونو یو شمیر استازو هم په دې مراسمو کې برخه اخیستې وه.

د افغانستان د صنعت او سوداګرۍ وزیر د دې سوداګریزې خونې اهمیت ته په اشارې سره وویل چې د دې تاسیس به د همکارۍ پراختیا، د سوداګرۍ تبادلې زیاتولو او ګډې پانګونې هڅولو ته لاره هواره کړي. له بلې خوا، د قرغزستان اقتصادي پلاوی به په افغانستان کې د طالبانو له چارواکو سره وګوري او په دوه اړخیزو غونډو او د سوداګرۍ شبکې کنفرانسونو کې به برخه واخلي.

دا سوداګریزه خونه د دواړو هیوادونو د سوداګرو ترمنځ د اړیکو د اسانتیا، د پانګونې لپاره د نوي فرصتونو رامینځته کولو او د اقتصادي همکارۍ د بنسټیز کولو په هدف جوړه شوې وه. کابل ته د قرغزستان د اقتصادي پلاوي سفر د طالبانو د پلاوي د سفر او د قرغزستان په اقتصادي فورم کې د ګډون وروسته ترسره کیږي.

د طالبانو د حکومت د وسله والو ځواکونو مشر "محمد فصیح الدین فطرت" د رسنیو استازو، سیاسي شنونکو او یو شمیر حکومتي چارواکو سره په یوه غونډه کې وویل: د افغانستان پوځي ځواکونو په تیرو څلورو کلونو کې بې له شکه له افغانستان څخه دفاع کړې ده، او اوس په دې هیواد کې یو داسې پوځ جوړ شوی چې "په خپلو پښو ولاړ دی". فطرت ټینګار وکړ: چې د امنیتي ځواکونو اصلي تمرکز دښاریزو امنیت ډاډمن کول او د افغانستان د ځمکنۍ بشپړتیا ساتنه ده.

د طالبانو د لوی درستیز څرګندونې په داسې وخت کې کیږي چې په وروستیو میاشتو کې د افغانستان او پاکستان ترمنځ تاوتریخوالی بې ساري کچې ته لوړ شوی دی. پاکستان پر طالبانو تور لګوي چې د تحریک طالبان پاکستان (TTP) غړي ساتي او ملاتړ یې کوي او وايي چې دا ډله د افغانستان له خاورې څخه د هیواد پر وړاندې بریدونه کوي؛ هغه تور چې طالب چارواکو تل رد کړی دی.

د ایران د اسلامي جمهوریت د پولیسو د سرحدي ساتونکو قوماندان "سردار احمد علي ګودرزي" د پاکستان د سمندري امنیت ادارې (PMSA) د عمومي رییس "مرزا فواد امین بیګ" په رسمي بلنه د کراچۍ بندر ښار ته سفر وکړ او د "باراکودا نړیوال سمندري تمرین" په ۱۳مه غونډه کې یې ګډون وکړ. دا دوه ورځنی تمرین، چې د هند سمندر په شمالي اوبو کې ترسره شو، د سمندري امنیت د پیاوړتیا، په سمندر کې د ګواښونو او تنظیم شویو جرمونو سره د مقابلې او د هیوادونو ترمنځ د عملیاتي همغږۍ د ودې په هدف پلان شوی و.

"سردار ګودرزي"، د ځانګړي څارونکي په توګه، په دې تمرین کې د سمندري تمرینونو او تمرینونو د پلي کولو څارنه وکړه او د ګډون کوونکو ځواکونو عملیاتي وړتیاوې او سمندري تجهیزات یې له نږدې وڅېړل.

د تمرین اصلي محورونه د توکو او سونګ توکو له قاچاق سره مبارزه، د سمندري ترهګرۍ ضد عملیات، د بار وړلو لارو او خوندي نیویګیشن امنیت ډاډمن کولو لپاره همغږي شامله وه. سربیره پردې، د ګډونوالو ترمنځ د تجربو او عملیاتي روزنې تبادله د پیښې یوه بله مهمه برخه وه.

سردار ګودرزي د سمندري امنیت په اړه په یوه ځانګړي سیمینار او د سمندري وړتیاوو په نندارتون کې هم ګډون وکړ، او د سمندري امنیت په برخه کې یې د نویو بهیرونو، د ایران او پاکستان ترمنځ د همکارۍ او همغږۍ د پیاوړتیا لپاره د برخو بیاکتنه وکړه.

د دې تمرین په څنډه کې، سردار ګودرزي د پاکستان د سمندري امنیت ادارې له عمومي رییس سره رسمي لیدنه وکړه، چې په ترڅ کې یې دوی د عملیاتي همکارۍ پراخولو، د معلوماتو تبادلې او د دواړو ګاونډیو هیوادونو د سمندري ځواکونو او اډمیرلانو ترمنځ د ګډو روزنې په اړه ټینګار وکړ.

په دې غونډه کې، دواړو خواوو د ګډو ګواښونو لکه د انسانانو او توکو قاچاق، سمندري تروریزم، او په سیمه ایزو اوبو کې تنظیم شوي جرمونو سره د مقابلې لپاره ستراتیژیو بیاکتنه وکړه، او د دواړو هیوادونو ترمنځ د عملیاتي همغږۍ د پیاوړتیا او د جنګي چمتووالي د زیاتوالي په اړه یې بحث وکړ.

د "باراکودا تمرین" د څو هیوادونو د څارونکو او د متحده عربي اماراتو، چین، سعودي عربستان، انګلستان او کاناډا د عملیاتي ټیمونو په شتون کې ترسره شو.

په تهران کې د پاکستان سفیر د افغانستان لپاره د خپل ځانګړي استازي د ایران د بهرنیو چارو وزیر سید عباس عراقچي سره د لیدنې په اړه په یوه متن کې هیله څرګنده کړه چې دا غونډه به په سیمه کې د سولې او پرمختګ په وده کې اغیزمن رول ولوبوي.

په متن کې راغلي چې ځانګړي استازي  محمد صادق لهد  ایران څخه د افغانستان د ګاونډیو هیوادونو او روسیې د غونډې د کوربه توب له امله هم مننه وکړه او هیله یې څرګنده کړه چې دا غونډه به په سیمه کې د سولې او پرمختګ په وده کې اغیزمن رول ولوبوي.

د افغانستان د ګاونډیو هیوادونو او روسیې د ځانګړو استازو غونډه د تهران په کوربه توب وشوه او د پاکستان، تاجکستان، ازبکستان، ترکمنستان، چین او روسیې د افغانستان لپاره د ځانګړو استازو په ګډون وشوه.

په اسلام آباد کې د المصطفی پوهنتون لخوا د پاکستان په المصطفی پوهنتون کې د علمي، څیړنیزو او کلتوري لاسته راوړنو په اړه یو نندارتون جوړ شو، چې د مدرسو استادانو، څیړونکو او زده کونکو پکې ګډون کړی و. دا نندارتون، چې د مدرسو له علمي فیستیوال سره یوځای ترسره شو، د دریو ورځو لپاره د مختلفو مدرسو د ساینس او ​​څیړنیزو مینه والو کوربه توب وکړ.

دا علمي پیښه د څیړنې وړتیاو او لاسته راوړنو معرفي کولو، د څیړونکو ترمنځ د تعامل رامینځته کولو او د علمي فضا د پیاوړتیا په هدف ترسره شوه او مختلفې برخې پکې شاملې وې.

په دې نندارتون کې، د علمي  او څیړنیزو مرکزونو لخوا څو غرفې جوړې شوې وې، چې هر یو یې د خپلو علمي فعالیتونو او لاسته راوړنو یوه برخه ښودله. د لیدونکو لوی شتون، له زده کونکو او زده کونکو څخه تر څیړونکو پورې، نندارتون ډیر متحرک او ژوندی کړ.

د پاکستان حکومت په هیواد کې د افغانستان شارژدافیر احضار کړ او د افغانستان له خاورې څخه په پاکستان کې د ترسره کیدونکو ترهګریزو کړنو په وړاندې یې په کلکه اعتراض وکړ. د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت ویاند طاهر اندرابي د احضاراتو په تایید سره وویل: اسلام آباد په رسمي ډول د دې هیواد چارواکو ته د ترهګرو عناصرو لخوا د افغانستان له خاورې څخه د ترهګرو عناصرو د کارولو په اړه خپل سخت اعتراض وړاندې کړی دی.

طاهر اندرابي زیاته کړه: موږ د پاکستان په شمالي وزیرستان کې د یوې پوځي اډې په وړاندې د تحریک طالبان پاکستان (TTP) سره تړلو عناصرو لخوا د ترهګریز برید په کلکه غندنه کوو. په برید کې د پاکستان د پوځ څلور پرسونل ووژل شول.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت د افغان طالبانو حکومت لخوا د ترهګرو ډلو لپاره د دوامداره ملاتړ او اسانتیا په اړه اندیښنه څرګنده کړه، په شمول د تحریک طالبان پاکستان (TTP)، چې د پاکستان پولې او ګاونډیو سیمو کې د پوځي ځواکونو او ملکي وګړو په نښه کولو لامل شوی دی.

د پاکستان سمندري ځواکونو په شمالي عربي سمندر کې له ځمکې څخه هوا ته د توغندیو په بریالیتوب سره ازموینه کولو سره خپل عملیاتي وړتیا او جنګي چمتووالی وښود.

د پاکستان د سمندري ځواکونو د عامه اړیکو څانګې په یوه بیان کې وویل: "په دې ازموینه کې، سمندري کښتیو په ډیر دقت سره مصنوعي هوایی اهداف په نښه کړل او له هوایی ګواښونو سره د مقابلې لپاره له ځمکې هوا ته د توغندیو پرمختللي وړتیاوې ارزول شوې."

د پاکستان سمندري ځواک وویل: "دې ازموینې د سمندري ځواکونو جنګي وړتیا او عملیاتي مهارتونه ثابت کړل او په سیمه کې د احتمالي ننګونو په وړاندې د ځواب ویلو لپاره د دې ځواک چمتووالی ښیې."

له تمرین څخه د لیدنې په بهیرکې، د پاکستان د سمندري ځواکونو یو قوماندان "سردار عبدالمنیب" د سمندري پولو او سیمه ایز امنیت ساتنې لپاره د سمندري ځواکونو ژمنې باندې ټینګار وکړ.

په ۲۰۲۵ کال کې د پاکستان په خیبر پښتونخوا ایالت کې ۱۵۸۸ ترهګریزې پېښې وشوې، چې په کې د ملکي وګړو او امنیتي ځواکونو په ګډون له ۵۰۰ څخه زیاتو کسانو خپل ژوند له لاسه ورکړ او سلګونه نور ټپیان شول. دا شمېره یوازې د خیبر پښتونخوا لپاره ده، او امنیتي شنونکي دا په سیمه کې د امنیتي ګواښونو په اړه یو جدي خبرداری ګڼي.

د پاکستان د ترهګرۍ ضد پولیسو په یوه راپور کې اعلان وکړ: په ۲۰۲۵ کال کې، د پاکستان د پوځ ۱۳۷ او  ۱۲۴سرحدي ساتونکي  په ترهګریزو بریدونو کې خپل ژوند له لاسه ورکړ، او په ټولیزه توګه له ۴۷۰ څخه ډیر امنیتي ځواکونه په ترهګریزو پیښو کې ټپیان شول. همدارنګه، په دې صوبه کې د ترهګرۍ ضد عملیاتو کې ۳۴۸ ترهګر هلاک شول.

پاکستاني کارپوهان او امنیتي ادارې په دې باور دي چې په افغانستان کې د دواړو هیوادونو په سرحدي سیمو کې د تحریک طالبان پاکستان (TTP) ترهګریزې ډلې آزاد شتون په خیبر پښتونخوا کې د بریدونو د زیاتوالي ترټولو مهم عامل دی.

په پاکستان کې د فساد ضد محکمې په وروستۍ پریکړه کې چې د هیواد د لرې شوي لومړي وزیر "عمران خان" او د هغه د میرمنې د فساددوسیې  پورې اړه لري، هر یو ته د ۱۷ کلونو بند او ۱۶ میلیون روپیو ورکولو سزا ورکړل شوه.

د دوسیې  وروستۍ اوریدنه د راولپنډۍ په زندان کې ترسره شوه، چیرې چې عمران خان او د هغه میرمن بشری بیګم بندیان دي، او د پاکستان لیرې شوی لومړی وزیر په ۱۰ او ۷ کلونو بند او د هغه میرمن په ۱۷ کلونو بند محکومه شوه.

د عمران خان پلویانو ادعا کړې چې د هغه په ​​وړاندې د ټولو قضیو ماهیت سیاسي او د حکومت او پوځي واکمنۍ غچ دی. د عمران خان د ملاتړ کونکي ګوند د ځینو لوړ پوړو غړو په وړاندې د محکمې د قضیو وروستۍ پریکړه هم په لاهور ښار کې اعلان شوه، او ډیری یې په څو کلونو بند محکوم شول.