Pars Today

. د نشه يي توکو قاچاق وړونکو بېلابېلو سيمو ته په ځانګړې توګه د افغانستان او پاکستان پولو ته لومړيتوب ورکړی دی.

د ایران اسلامی جمهوریت په کال کښې د څه دپاسه زر ټنه نشه ایزو موادو په  موندلو او ضبطولو سره په نړۍ کښې د نشه ایزو موادو تر ټولو زیات کشفیات په داسې حال کښې دی چې له بندیزونو سره مخامخ دی ، ځانته بیل کړی .  ایران په نړۍ کښې د نشه ایزو موادو له قاچاق سره د مبارزې د لومړۍ کرښې په توګه تراوسه په دغه لاره کښې څه دپاسه دولس زره شهیدان او جانبازان  ورکړی دی.

په دې لړ کښې به کوشش وکړو چې له نشه ایزو موادو سره د مبارزې په ډګر کښې د ایران د اسلامی جمهوریت ځینې هلې ځلې او د دغه ناوړه پدیدې د تیر کال منفی اغیزې تاسو ګرانو اوریدونکو. ته په ډاګه کړو

ایران په نړۍ کې د نشه یي توکو د تولید له دریو مهمو سیمو  یعنی د سرو زرو  هلال په سیمه کې  چی له  افغانستان او پاکستان تر هند پورې برخې  پکې شاملې دي  په شاوخوا کې موقعیت لري، دوه نورې مهمې سیمې په مرکزی  امریکا او جنوب  ختیځې اسیا کې دي چې د طلایی مثلث په نوم یادیږي، خو د نشه یي توکو د تولید تر ټولو مهم مرکزونه پاکستان او په ځانګړې توګه افغانستان دي. په دې سیمه کې د نشه یي توکو تولید څه باندې څلور زره ټنو ته رسېږي چې یوه برخه یې د ایران له لارې د اروپا او امریکا بازارونو ته ځي، که څه هم ایران له افغانستان سره د ۹۰۰ کیلومتره پولې په اوږدو کې د دیوال جوړولو په څېر اقدامات کړي دي. د قاچاقبرانو سره د مبارزې او د نشه يي توکو د لېږد د مخنيوي په موخه يې په ختيځو پولو کې سرحدي پوستې جوړې کړې، کیمرې يې نصب کړې، اغزن تارونه او کانالونه يې جوړ کړي دي، خو د لازمو مالي سرچينو په برابرولو کې د ټولو هېوادونو او نړيوالو بنسټونو د ونډې او ملاتړ غوښتنه کوي. د تولید، قاچاق او د نشه یي توکو د روږدي کیدو د نړیوالې ستونزې د بریالي کولو په هدف سره. د ایران د پولیسو د قومندان سردار احمدرضا رادان په وینا په تیر کال کښې له  نشه ایزو موادو سره د مبارزې خاصو قطعاتو څه د پاسه زر ټنه مختلف ډوله نشه ایز مواد کشف او په مختلفو سیمو کښې د نشه ایزو موادو د قاچاق اصلی عناصرو څه باندې ۲۳۰ ټنه له منځه وړی دی. د نشه يي توکو قاچاق وړونکو بېلابېلو سيمو ته په ځانګړې توګه د افغانستان او پاکستان پولو ته لومړيتوب ورکړی دی.

له څو کلونو راهیسې له نشه ایزو موادو سره د مبارزې په لومړۍ کرښه کښې د ترټولو اغیزمن هیواد په توګه په نړۍ کښې د ایران د اسلامی جمهوریت رول او مقام په نړیوالو ټولنوکښې تصویب او ستایلی دی. د ملګرو ملتو د شمېرو له مخې په نړۍ کښې د تریاکو، مورفین او هیروینو د کلنۍ کشف ۷۵ فیصده د ایران د اسلامی جمهوریت له ترسره کیږی . د ملګروملتونو د نشه ایزو موادو او جرمونو په وړاندې د ملګرو ملتو د دفتر د علمی او لابراتواری خدمتونو او د تقاضا د کمولو د څانګې مشر "جاستیس ټیډی" په دې وروستیو کښې د ایران له نشه ایزو موادو سره د مبارزې د مرکزی دفتر له مرستیال علیرضا کاظمی سره په کتنه کښې د ایران د پراخو پروګرامونو قدرونه  وکړه. او  له نشه ایزو موادو سره د مبارزې په لړ کښې د تهران له ګټورو  تجروبود زده کړې غوښتونکی شو. په دې غونډه کې اعلان وشو چې د نړۍ په سلو کې ۳۰  فیصده د هیروینو کشف د ایران له خوا ترسره کیږی . خو د ایران د مخدره موادو پر ضد د مبارزې د ادارې عمومي منشي اسکندر مومني وايي: «له ایران سره په دې برخه کې د نړیوالو سازمانونو مرستې په تېره یوه یا دوو کلونو کې صفر شوې دي. د مومني په وینا، که څه هم  له نشه ایزو موادو سره د مبارزې په زمینه کی  له ایران مننه او قدرونه ډیره ده  خو لویدیځو هیوادونو د بندیزونو په پلمه له تهران سره هر ډول مرستې بندې کړی دی په داسې حال کښې چې د ایران اسلامی جمهوریت هر کال د نشه يي توکو له قاچاق سره د مبارزې لپاره په سلګونو ملیون ډالره لګوی .

د ایران له  مخدره موادو سره د مبارزې د مرکزي دفتر د راپور له مخې، په افغانستان کې د امریکایانو شل کلن حضور په سیمه کې د نشه یي توکو د تولید د زیاتوالي یو له مهمو عواملو دی، چې په ۲۰۰۰ میلادي کال کې د افغانستان  د اشغال په وخت کې  په افغانستان کې د نشه يي توکو ټول تولید په کال کې شاوخوا ۲۰۰ ټنه و، خو په ۲۰۲۱ کال کې له افغانستان د امریکايي ځواکونو له وتلو سره سم دغه اندازه ۹۵۰۰ ټنو ته ورسېده، چې په دې توګه د نشه يي توکو تولید پنځوس برابره  زیات شو.. اوس چې په افغانستان کې د امریکايي پوځي شتون  له پای ته رسېدو شاوخوا دوه نیم کاله تېر شوي، احصایې ښيي چې په دغه هېواد کې د تریاکو تولید هم کم شوی چې یو څه یې د طالبانو د حکومت په هڅو او تر یوه حده د په سرحدي سیمو کې د نشه يي توکو د قاچاق پر وړاندې د ایران د مبارزې د ګړندیتوب په خاطر دی . په داسې یوه حالت کې د افغان کروندګرو لپاره د نشه یي توکو او جرمونو پر وړاندې د ملګرو ملتونو د دفتر په څیر د نړیوالو بنسټونو مالي او تجهیزاتو مرسته چې د کوکنارو بدیل کښت ته بدل شي او په کابل کې میشت حکومت ته د تجهیزاتو مرسته د حل یوه مناسبه لاره وي. په دې هېواد کې د نشه يي توکو د توليد کمول، له دې هېواد ه  بهر د نشه يي توکو د قاچاق د کمښت په پايله کې، چې وروستۍ پايله به يې د نړۍ په ټولو برخو کې دښاریزوخوندیتوب او  معافيت وي.

 نشه یي توکو د قاچاق ښکارنده له دی زیاته چی د  نړیوال اقتصاد د مافیا په ډګر کې د سوداګریزه  فعالیت برخه وی ، ، دا په پرمختللو هیوادونو باندې د نړۍ د قدرتونو د تسلط د سیسټم د پراخولو وسیله ده. د سياسي او ټولنيزو مسايلو شنونکي په دې اند دي چې په کلتوري يرغل او نفوذ کې د نشه يي توکو پديده د ټولنې د تخريب او اخلاقي انحطاط تر ټولو مهم عامل دی، د دې نظر له مخې د نشه يي توکو ستونزه يوازې په يوه او يا څو کسانو پورې محدوده ټولنيزه ناخوالې نه  ده. بلکی  دا ستونزه له جغرافيايي حدودو بهر شوې او په نړيواله کچه د سازمان شويو جرمونو په يوه پديده بدله شوې ده، په حقيقت کې د اعتياد او نشه يي توکو لومړی هدف ځوانان دي، چې د راتلونکي پرمختګ لپاره توليدي ځواک او ملاتړي دي. ټولنې د دې ټولنیز زیان پایله د علمي، فرهنګي، ورزشي او ټولنیزو په ګډون په ټولو برخو کې اقتصادي ننګونې او وروسته پاتې والی دی، چې په پای کې د هېواد د خپلواکۍ او امنیت د زیانمنېدو لامل کېږي او د نشه یي توکو د قاچاق او مصرف له امله رامنځته کېږي. په داسې حالت کې د سیمې هېوادونه د دغې ناوړه پدیدې د مخنیوي لپاره پرله پسې هڅو او اقداماتو ته اړتیا لري، ځکه په دې برخه کې هر ډول غفلت د نشه یي توکو د خپرېدو لامل کېږي.

نن سبا په نړۍ کې لږ هیوادونه شتون لري چیرې چې د مخدره توکو او اعتیاد پدیده ترټولو مهمه اندیښنه یا ترټولو مهمې ټولنیزې ستونزې ندي. هر کال په نړۍ کې د اعتياد او د نشه يي توکو د قاچاق له ستونزې سره د مبارزې لپاره ډېرې پيسې لګول کېږي، خو بيا هم د نشه يي توکو د قاچاق شبکې او د روږدو کسانو شمېر مخ په زياتېدو دی، په ټوله نړۍ کې شاوخوا ۳۵ ميليونه وګړي د نشه يي توکو له استعمال رنځ وړي. طبي خدمات: روږديتوب، د ټولنیز زیان په توګه، ډیری فزیکي او رواني پیچلتیاوې لري او یو له مهمو ټولنیزو، اقتصادي او روغتیا ستونزو څخه ګڼل کیږي. د روږدي کیدو له امله رامینځته شوي پیچلتیاوې په بیلابیلو برخو کې د ټولنیز ی ځوړتیا  لامل کیږي او د ټولنې روغتیا ته جدي ګواښ دی. که په نشه یي توکو د خلکو د روږدي کیدو لاملونه وڅیړل شي او حل نشي، فزیکي او رواني درملنه به اغیزمنه نه وي، په مخدره توکو د روږدي کیدو له امله د رواني او شخصیتی ګډوډیو  په شمول  د ارادې کمزورتیا ، له  شخصي او  احساساتي مسؤلیتونو غفلت  ،  د ارادې کمزورتیا ، ، ګډوډ ذهني توازن، غیر متوازن شخصیت او ګډوډي، کمزوری ځان باور  او داسی نور ډیر .

د سياسي او ټولنيزو مسايلو شنونکي په دې باور دي چې د کلتوري يرغل او نفوذ په بهير کې د نشه يي توکو پديده د ټولنې د تخريب او اخلاقي ّځوړتیا  تر ټولو مهم عامل ګڼل کېږي او له دې نظره د نشه يي توکو ستونزه يوازې يوه ټولنيزه ګډوډي  نده چی   په یو یا څو هیوادونو یا سیمو پورې محدوده وی ، د اعتیاد او مخدره توکو لومړنی هدف ځوانان دي، چې د ټولنې د راتلونکي پرمختګ لپاره تولیدي ځواک او ملاتړ کوي. د دې ټولنیز زیان پایله د علمي، فرهنګي، ورزشي او ټولنیزو برخو په ګډون په ټولو برخو کې اقتصادي ننګونې او وروسته پاتې والی دی چې بالاخره د هېواد د خپلواکۍ او امنیت د له لاسه ورکولو لامل کېږي.

د نشه يي توکو او جرمونو په اړه د ملګرو ملتونو د دفتر د نړیوال راپور له مخې، په ۲۰۲۰ کال کې څه باندې ۲۷۵ میلیونه کسانو نشه يي توکي کارولي او تر ۳۶ میلیونو ډېر کسان د نشه يي توکو د استعمال په ناروغۍ اخته شوي دي. دا هم اټکل شوی چې په نړۍ کې له 11 ملیون ډیر خلک مخدره توکي کاروي، چې نیمایي یې د هیپاتیت سی لري. د نشه يي توکو د استعمال سره د تړلو ناروغيو تر ټولو عام عامل اوس هم د اپيايډ په شان مادې دي.د دې په ټينګار چې د اعتياد په ګډون له ټولو زيانونو سره د مبارزې په برخه کې د خلکو د پوهاوي او معلوماتو  زياتول خورا مهم او اغېزمن دي، بايد په ټولنه کې د خلکو د پوهاوي او معلوماتو کچه لوړه شي. د نشه یي توکو کرکیله باید زیاته شي تر څو د روږدي کیدو او د هر ډول نشه یي توکو د استعمال د تمایل فیصدي په بې ساري ډول کمه شي. ډیر روږدي کسان د غفلت او ناپوهۍ او د رواني لاملونو لکه اضطراب، فشار، ذهني خرابوالي، له ټولنیزو ستونزو او ذهني فشارونو څخه د تیښتې او تفریح ​​​​ ​​​​له امله په اعتیاد باندې اخته شوي دي. ځکه چې له  روږدي کیدو سره مقابلی  په برخه کې اصلي پانګه باید د مخنیوي مسلو پراساس وي.

پایله او وروستۍ خبره دا ده چې اعتیاد د یو ټولنیز زیان په توګه هیڅکله په بشپړه توګه له منځه نه ځي، خوپه  پلان، فکر او صادقانه هڅو سره، لږ تر لږه د کنټرول لاندې راوستل کیدی شي. په دې برخه کې هڅه کېږي چې د روږدو کسانو د درملنې په برخه کې د روږدو کسانو د درملنې په برخه کې د ټولنې د بېلابېلوپرګنو د پوهاوي د کچې په لوړولو سره د اعتياد د مخنيوي هڅې وشي.