Pars Today

Historia është në qendër dhe në thelb të çdo konflikti. Një kuptim korrekt dhe i paanshëm i së kaluarës, e bën të mundur arritjen e paqes. Nga ana tjetër, shtrembërimi apo manipulimi i historisë, vetëm mbjell farën e konflikteve të tmerrshme dhe tragjedive.

Emigrantët hebrenj a ishin "komb" i veçantë?

Përshëndetje miq të nderuar. Në këtë podkast do ta flasim rreth atyre pretendimeve për të cilat shumë njerëz mendojnë se janë të vërteta, mirëpo ato nuk janë të vërteta.

Në episodin e parë të këtij podkasti, kemi folur dhe e kemi shqyrtuar këtë pretendim se Palestina para ardhjes së hebrenjve, ishte vetëm një vend i zbrazur dhe bosh. Në të kishte vetëm erë dhe ferra dhe gjemba të cilat i era i çonte andej e këndej dhe vërtetuam se një pretendim i tillë nuk është aspak i vërtet, por është vetëm një gënjeshtër e madhe. Në këtë episod, do të shqyrtojmë një mit dhe pretendim tjetër të izraelitëve dhe përkrahësve të tyre në bazë të librit "Dhjetë gabimet e njohura në lidhje me Izraelin". Ky pretendim është vazhdimësi e pretendimit të pavërtetë të trajtuar në episodin e parë. Në realitet, pretendimi se Palestina ishte një vend i zbrazët dhe boshë paraqitet kryesisht në shoqërim të pretendimit se hebrenjtë nuk kishin vend dhe shtet të tyre. Mbledhja e këtyre dy pretendimeve, krijon shprehjen e njohur të sionizmit që të jetë një pretekst tjetër për të justifikuar pushtimin dhe uzurpimin e vendit të Palestinës. Shprehja e njohur e sionizmit është kjo "Një vend pa komb për një komb pa vend".  

Por a ishin emigrantët hebrenj një "komb"?

Përgjigja në lidhje me pyetjen nëse emigrantët hebrenj ishin një "komb"?, është përmbledhur më mirë se kudo tjetër në librin me titull “Shpikja e kombit hebre” të autorit Shlomo Sand. Shlomo Sand, është një historian izraelit, i cili në librin e tij pretendon se shumica e hebrenjve në botën e sotme kishin paraardhës familje jo-hebrenj të cilat u konvertuan më vonë në fenë hebraike. Shlomo Sand tregon se bota e krishtere, për të mbrojtur interesat e veta dhe në një moment të veçantë të historisë bashkëkohore, mbështeti idenë se "hebrenjtë ishin një komb" dhe ata një ditë duhet të ktheheshin në "Tokën e Shenjtë". Në këtë pikëpamje, kthimi i hebrenjve në Tokën e Shenjtë, së bashku me ringjalljen e të vdekurve dhe kthimin e Hazreti Isait a.s., ishte pjesë e planit hyjnor për fundin e botës.

Zhvillimet teologjike dhe të shkollave fetare të njohura si reforma fetare nga shekulli i 16-të e këndej në mesin e të krishterëve, veçanërisht protestantëve, kishin krijuar një unifikim të qartë midis teorisë së Milenializmit dhe konvertimit të hebrenjve në fenë krishtere me kthimin e tyre në Palestinë. Teoria e Milenializmit nënkupton kthimin e Hazreti Isait a.s. dhe mbretërimin e tij mijëravjeçar si udhëheqës i botës.

Thomas Brightnan, një prift anglez i shekullit të 16-të, ishte përfaqësues pikërisht i kësaj ideje kur shkroi: "A do të kthehen ata përsëri në Jerusalem? Nuk ka asgjë më të sigurt se kjo. Veprat që kanë bërë profetët kudo janë tregues të kësaj çështjeje dhe e tregojnë atë shumë qartë”.

Charles Joseph, një shkrimtar belg, në gjysmën e dytë të shekullit të 18-të tha: "Unë besoj se një individ hebre nuk është i pajtueshëm me pjesën tjetër të evropianëve dhe nuk përputhet me të tjerët, prandaj kudo që të jetë, ai gjithmonë do të formojë një komb brenda një kombi tjetër. Nga këndvështrimi im, gjëja më e lehtë dhe më e thjeshtë që mund të bëhet në këtë drejtim, është t'u kthejmë atyre atdheun e vet, nga i cili ata u dëbuan, në mënyrë që të gjithë të kthehen në të".

Ashtu siç shihet qartë nga fundi i tekstit, ekzistonte një lidhje të qartë midis ideve që përbëjnë sionizmin dhe një antisemitizmi më të vjetër.

Shkrimtari dhe politikani i famshëm francez François-René de Chateaubriand gjithashtu në atë kohë shkroi librin me titull "Të zotët legjitimë të hebraizmit" dhe idetë e tij që paraqiti në këtë libër ndikuan në masë të madhe mbi Napoleon Bonaparte, i cili shpresonte që gjatë përpjekjeve të tij për pushtimin e Lindjes së Mesme në fillim të shekullit 19, do të marrë ndihmën të komunitetit hebre të Palestinës, së bashku me ndihmën e banorëve të tjerë të atij vendi. Ai u premtoi atyre (hebrenjve) se do të "kthehen në Palestinë" dhe të formojnë një shtet.

Sipas Ilan Pape, sionizmi, në bazë të dokumenteve të ngjashme si këto libra dhe shkrime, ishte një projekt kolonialist i krishterë që më vonë u bë një projekt kolonialist hebre. Sionizmi gradualisht u shndërrua në shenja ogurzezë dhe të frikshme për këtë se si besimet në dukje fetare-mitike u shndërruan në një program të vërtetë për të kolonizuar dhe shpronësuar një vend tjetër nga banorët e tij autoktonë. Ky program djallëzor u shfaq për herë të parë dhe shumë shpejtë në Britaninë e epokës së Viktorias në vitet 1820-ta. Një lëvizje e fortë teologjike dhe mbretërore u shfaq në atë kohë që donte të vendoste kthimin e hebrenjve në Palestinë në qendër të planit strategjik të Britanisë për të marrë kontrollin e plotë mbi Palestinën dhe për ta kthyer atë në të ashtuquajturën botë e krishterë.

Në vazhdim, gjatë shekullit të 19-të, kjo qasje u bë më e popullarizuar në Britani dhe ushtroi ndikim të gjerë mbi politikën zyrtare të mbretërisë atje. Një qasje kjo që thoshte: “Territori i Palestinës vetëm po pret kthimin e fëmijëve të tij të mbetur larg dhe zhvillimin e industrisë, në përshtatshmëri me kapacitetet bujqësore atje. Në mënyrë që ajo të hyjë edhe një herë në hapësirën e prosperitetit, lavdisë dhe madhështisë botërore; dhe të bëhet përsëri ajo që dikur ishte gjatë kohës së sundimit të Hazretit Sulejman". Këto fjalë që dëgjuat, në realitet ishin fjalët e një prej komandantëve ushtarakë të Britanisë. Por ky proces nuk ishte i suksesshëm derisa u mbështet plotësisht nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Një gjurmim i thjeshtë i historisë, si dhe i ideve të caktuara, na çon neve nga baballarët predikues të kësaj lëvizjeje, drejtpërdrejt te ata që në praktik posedonin fuqinë e mjaftueshme për të ndryshuar fatin e Palestinës. Sipas Ilan Pepe, një nga këta njerëz ishte një person i quajtur Shaftesbury.

Shkrimtari dhe politikani anglez i quajtur Anthony Ashley ose Konti i 7-të i Shaftesbury, sipas bindjes së Ilan Pappe, ishte ai i cili e ka kthyer një përzierje të rrezikshme të entuziazmit fetar dhe reformist, në Deklaratën e Balfourit të vitit 1917. Shaftesbury ishte një prej përkrahësve dhe mbështetësve të mëdhenj të kthimit të hebrenjve në "Tokën e Shenjtë" dhe që nga viti 1848 deri në vdekjen e tij në vitin 1885, ai ishte president i Shoqatës Hebreje të Londrës. Ai kishte arritur në këtë përfundimin se nuk mjafton të mbështetet kthimi i hebrenjve në Palestinë, por Britania në fillim duhet t'i ndihmojë hebrenjtë në mënyrë aktive në pushtimin, plaçkitjen dhe uzurpimin e territoreve të Palestinës. Shaftesbury e bindi Qendrën Kishtare të Britani dhe Kishën e Komunitetit të Jerusalemit për të siguruar financimin fillestar për zbatimin e këtij projekti. Sigurisht që të qenit dhëndër i ministrit të punëve të jashtme të Britanisë, i cili më vonë u bë kryeministër i këtij vendi, nuk ishte pa ndikim në suksesin e Shaftesbury. Kjo është për arsye se Shaftesbury e kishte marrë për grua vajzën e Palmerston, ministrit të punëve të jashtme të Britanisë në atë kohë, i cili më vonë u bë kryeministër i Britanisë.

Shaftesbury në një artikull të titulluar "Shteti dhe restaurimi hebraizmit" botuar në revistën "Quarterly Review" në janar të vitit 1839, parashikoi një epokë të re për "popullin e zgjedhur". Në këtë artikull u prezantua propozimi i parë i një politikani të madh anglez për rivendosjen e hebrenjve në Palestinë. Në këtë artikull, ai me insistim të madh ka shkruar: "Hebrenjtë duhet të vazhdojnë të inkurajohen për t'u kthyer në Palestinë në një numër edhe më të madh se sa që po kthehen aktualisht dhe të bëhen përsëri të zotët e Judesë dhe Galilesë... edhe pse aktualisht ata janë një popull kokëfortë, me zemra të errësuar dhe të zhytur në degradim moral, kokëfortësi dhe mospranim të ungjillit. Megjithatë, ata jo vetëm që janë të denjë për çlirim dhe shpëtim, por duke u kthyer në Palestinë dhe duke krijuar kushtet dhe rrethanat për rishfaqjen e Isait a.s., ata luajnë një rol jetik për shpresën e krishterimit për çlirim dhe shpëtim".

Lobimi i butë i Shaftesbury me kryeministrin e atëhershëm britanik Lord Palmerson, për të cilin u tha më lartë se ishte vjehërri i Shaftesbury, doli të ishte i suksesshëm. Pas një kohe, pikërisht ky kryeministër i Britanisë, Palmerson, u bë një nga mbështetësit e kthimit dhe shpërnguljes së hebrenjve drejt Palestinës, edhe pse për arsye politike dhe jo fetare. Njëra prej pikëpamjeve ishte se hebrenjtë mund të ndihmonin në përmbysjen e Perandorisë Osmane. Prandaj, kjo çështje u vendos në agjendën e politikës së jashtme të Britanisë. Në këtë mënyrë, në gusht të vitit 1840, kryeministri i Britanisë i shkroi në një letër ambasadorit britanik në Stamboll se lejimi i kthimit të hebrenjve në Palestinë është reciprokisht i dobishëm si për Perandorinë Osmane ashtu edhe për Britaninë.

Nga ironia dhe kontradikta e ngjarjes në këtë letër, kthimi i hebrenjve cilësohet edhe si një nga mjetet e rëndësishme të ruajtjes së status quo-së dhe një nga mjetet e rëndësishme për parandalimin e shpërbërjes së Perandorisë Osmane.

Kryeministri britanik në letër shkruante se duke i inkurajuar hebrenjtë të kthehen dhe të qëndrojnë në Palestinë, ata do të sjellin me vete pasuri, e cila do të rrisë burimet territoriale të Sulltanit, pra Perandorisë Osmane.

Kjo ide ishte thjeshtë vetëm mashtrim. Mashtrimi ky që sipas të cilit pasuria e hebrenjve, nëse do të importohej në Palestinë, do të forconte pozitën e Perandorisë Osmane kundër armiqve të mundshëm të brendshëm dhe të jashtëm. Por në thelbin e kësaj ideje qëndronte e fshehu kjo çështje se si sionizmi lidhet me imperializmin e Britanisë dhe me debatet e fesë së krishtere që ishin struktura themelore e krijimit të kushteve dhe rrethanave për rishfaqjen e Hazretit Isa a.s..

Për këtë arsye, Konti i Shaftesbury-t mbahet mend si "teoricieni kryesor i krishterimit sionist në shekullin e 19-të dhe politikani i parë i madh britanik që u përpoq t'u përgatiste rrugën hebrenjve për të krijuar një atdhe në Palestinë".

Sigurisht, Ilan Pappe duket disi i kujdesshëm në konsiderimin të barabartë të sionizmit bashkëkohor me atë që ndodhi me hebrenjtë në shekullin e 19-të, dhe ai beson se ne duhet të jemi të kujdesshëm në lidhje me rileximin e një ideologjie bashkëkohore, pra të sionizmit të sotëm, përmes dritares së këtij fenomeni të shekullit të 19-të. Megjithatë, ky fenomen përmbante në vete të gjithë komponentët që më vonë i shndërruan këto mendime në një justifikim për dëbimin e popullatës vendase dhe origjinale të Palestinës dhe mohimin e të drejtave të tyre themelore.

Prandaj, duke marrë parasysh masat e ndërmarra për të cilat u fol më lartë, konsullata e parë e Britanisë në Kuds u hap në vitin 1838. Axhenda jozyrtare e konsullatës së Britanisë ishte kjo që të inkurajonte hebrenjtë të shkonin në Palestinë. Në këtë drejtim, konsullata e Britanisë u premtoi mbrojtje hebrenjve. Konsullata e Britanisë madje në disa raste, u përpoq t'i konvertonte hebrenjtë në fenë krishtere.

Personaliteti më i famshëm ndër konsujt e parë britanikë në Kuds, është një person i quajtur James Finn. Personaliteti dhe përfshirja e drejtpërdrejtë e Finn në këtë çështje, e bënë të pamundur fshehjen e planit të tij nga popullata vendase e Palestinës. James Finn shkroi hapur për lidhjen midis kthimit të hebrenjve në Palestinë dhe zhvendosjes së mundshme të palestinezëve si rezultat i këtij kthimi. Ai ishte ndoshta personi i parë që e bëri këtë sjellje në mënyrë të hapur. Në shekullin e ardhshëm, kjo marrëdhënie ishte në qendër të projektit kolonialist të sionizmit për zgjedhjen e atdheut. Dallimi i kolonializmit për zgjedhjen e atdheut, i cili gjithashtu quhet kolonializëm me vendosjen e kolonëve sionist në tokat e palestinezëve, ishte i ndryshëm nga llojet e tjera të kolonializmit dhe ky dallim qëndron në atë që, në këtë lloj kolonializmi, kolonizatorët nuk kufizohen në kontrollin e pushtetit politik dhe kontrollin e pasurisë materiale të kolonisë, por duke i dëbuar me dhunë banorët autoktonë dhe vendas të kolonisë, aty vendosen vetë ata si uzurpatorë.

Finn ishte i vendosur në Kuds nga viti 1845 deri në vitin 1863. Më vonë, historianët sionistë e lavdëruan atë për ndihmën dhe kontributin që kishte dhënë për vendosjen e hebrenjve në Palestinë. Finn më shumë se çdo evropian tjetër, punoi në mënyrë aktive për praninë e përhershme të perëndimorëve në Kudsin e shenjtë. Në këtë mënyrë, duke blerë toka dhe e prona për veprimtaritë predikuese të misionarëve të krishterë, organizoi dhe sistemoi interesat tregtare dhe të institucioneve shtetërore.

Në atë periudhë kohore, një linjë e rëndësishme komunikimi që lidhi këto celula të hershme të krishterimit sionist, i cili në përgjithësi ishte britanik, me rrjedhën e mëvonshme të sionizmit ishte Lëvizja e Tempullit. Pjesëtarët e Lëvizjes së Tempullit ishin aktivë në Palestinë që nga vitet 1860-ta e deri në fillimin e Luftës së Dytë Botërore. Kjo lëvizje asketike doli nga brendësia e një lëvizje në Gjermani e cila u përhap në të gjithë botën, duke përfshirë Amerikën e Veriut. Një vend ku ndikimi i tij në kolonializmin fillestar të tokave palestineze ndjehet edhe sot.

Interesat e këtij grupi sionist në Palestinë u rritën dhe u zhvilluan gjatë viteve 1860-ta. Pjesëtarët e kësaj lëvizje më vonë themeluan "Shoqërinë e Tempullit". Nga këndvështrimi i tyre, rindërtimi i Tempullit ose i tempullit të hebrenjve në Kudsin e shenjtë, u konsiderua një hap themelor në rrugën e realizimit të planit hyjnor për shpëtimin dhe faljen e mëkateve të tyre. Më e rëndësishmja është kjo teori se ata besonin në këtë ide se nëse ata vetë vendoseshin në Palestinë, ata mund të shpejtonin kthimin e Hazreti Isait a.s..

Ata krijuan koloninë e tyre të parë rezidenciale në vitin 1866 në malin Karmel në Haifa dhe gradualisht u zgjeruan në pjesë të tjera të Palestinës. Marrëdhëniet e ngushta midis perandorit gjerman dhe sulltanit osman në fund të shekullit të 19-të, i dhanë shtysë të mëtejshme projektit të tyre kolonial për krijimin e atdheut duke uzurpuar tokat e palestinezëve.

Kolonitë rezidenciale të këtij grupi dhe metodat e tyre për krijimin e atdheut duke uzurpuar tokat palestineze, u imituan nga sionistët e parë që shkuan në Palestinë. Historianët gjermanë i kanë përshkruar përpjekjet kolonialiste të Lëvizjes së Tempullit si një "kryqëzatë të heshtur".

Në këtë periudhë kohore, sionizmi ishte një lëvizje që pretendonte se problemet e hebrenjve evropianë do të zgjidheshin duke kolonizuar e pushtuar Palestinën dhe duke krijuar një shtet hebre atje. Prandaj, me vazhdimin e kolonizimit dhe pushtimit të Palestinës, disa liderë hebrenj madje nuk u ndalën të presin që sionizmi të njihej nivel botëror. Ata filluan të vendosen në mënyrë të përhershme në Palestinë që nga viti 1882. Në terminologjinë e veçantë të sionizmit, kjo valë emigracioni quhet "Eretz Yisrael" që do të thotë të ngriturit e parë". Domethënë, vala e parë e emigrimit sionist në Palestinë, e cila vazhdoi deri në vitin 1904.

Vala e dytë ishte e ndryshme nga vala e parë. Vala e dytë përbëhej nga komunistë dhe socialistë të zhgënjyer, të cilët tani jo vetëm që e shihnin sionizmin si një zgjidhje për problemin hebre, por gjithashtu besonin se sionizmi do të ishte maja e shigjetës së komunistëve dhe socializmit përmes një atdheu të krijuar nga kolonizimi socialist në Palestinë.

Më tej, lëvizja sioniste kishte nevojë për një mbështetje të fortë, sepse populli palestinez gradualisht e kuptoi se kjo formë e veçantë e emigrimit të sionistëve në Palestinë, nuk premton një të ardhme të mirë për tokën dhe vendin e tyre. Udhëheqësit lokalë mendonin se ky emigrim i sionistëve do të kishte një ndikim shumë negativ në shoqërinë e tyre. Myftiu i Kudsit ishte një nga personalitetet që e kuptoi se ekziston një lidhje midis emigrimit të hebrenjve në Kuds dhe përdhosjes së simboleve të shenjta islame të vendit të tij nga evropianët. Prandaj, ai ishte në krye të lëvizjes kundër emigrimit të hebrenjve në Palestinë. Ai u theksoi në mënyrë të veçantë arabëve që jetonin në Palestinë që të përmbaheshin nga shitja e tokës, sepse ai e kuptonte se posedimi i tokës do të justifikonte pretendimin e "pronësisë" dhe të qenit pronar i saj. Ndërsa emigrantët hebrenj, nëse nuk vendosen, nga pikëpamja ligjore mund të konsiderohen pelegrinë fetarë të përkohshëm.

Por tani për ndërmarrjen e këtyre masave ishte bërë shumë vonë dhe me Deklarata e Balfourit që u bë publike më 2 nëntor të vitit 1917, populli i Palestinës dhe opinioni publik i botës u ndërgjegjësuan për aleancën midis Britanisë dhe sionistëve. Deklarata e Balfour ishte një letër nga sekretari i punëve të jashtme të Britanisë drejtuar udhëheqësve të komunitetit hebre të Britanisë, duke premtuar mbështetje të plotë për krijimin e një atdheu hebre në Palestinë. Në sfondin e kësaj deklarate, kishte një kombinim të milenarizmit, ose besimit në kthimin e Hazreti Isait a.s. dhe mbretërimit të tij mijëravjeçar në botë, dhe islamofobisë. David Lloyd George, një i krishterë i rreptë që ishte kryeministër i Britanisë në atë kohë, bazuar në parimet e tij fetare ishte i interesuar për kthimin e hebrenjve në Palestinë. Nga aspekti strategjik, si ai ashtu edhe kolegët e tij, më shumë preferonin një koloni hebreje sesa një koloni myslimane në "Tokën e Shenjtë". Shumë autoritete vendimmarrëse në Britani besonin se ideja e krijimit të një atdheu hebre në Palestinën myslimane ishte në përputhje me interesat strategjike të Britanisë në rajonin e Lindjes së Mesme. Prandaj, kur Britania e pushtoi Palestinën në Luftën e Parë Botërore, kjo aleancë mes britanikëve dhe hebrenjve, u mundësoi hebrenjve të ndërtonin infrastrukturën dhe themelet e shtetit hebre. Një infrastrukturë që po ndërtohej nën hijen e vëmendjes dhe bashkëpunimit të mirë të britanikëve, ndërkohë që kjo infrastrukturë e hebrenjve po mbrohej nga bajonetat e sundimit të mbretit të Britanisë.

Pushtimi ushtarak dhe uzurpimi i Palestinës solli të tre tendencat e veçanta së bashku në Palestinë, d.m.th., ngritjen e sionizmit, milenarizmit protestant dhe imperializmit britanik. Shkrirja intensive e këtyre tre ideologjive së bashku, shkaktoi shkatërrimin e këtij vendi dhe popullit të popullit palestinez gjatë tre dekadave që pasuan.

Disa studiues me mendje të mprehtë pyesin nëse hebrenjtë që u vendosën në Palestinë si sionistë pas vitit 1918, a janë me të vërtetë pasardhës të të njëjtëve hebrenj që u dëbuan nga Palestina gjatë sundimit të Perandorisë Romake 2000 vjet më parë?

Që atëherë, shkencëtarët izraelitë janë përpjekur të provojnë një lidhje gjenetike midis hebrenjve që jetonin në Palestinë gjatë kohës romake dhe emigrantëve hebrenj në Palestinën e sotshme. Sidoqoftë, dyshimet në këtë drejtim vazhdojnë edhe sot e kësaj dite.

Sipas Ilan Pappe, baza e analizave më serioze është bërë nga studiues të Biblës, të cilët janë të unifikuar kundër konsiderimit të Biblës si një raport të vërtetë. Disa prej këtyre studiuesve madje kanë vënë në dyshim edhe ekzistencën e diçkaje si një "komb" në epokën e rrëfyer në Bibël. Ata janë shkencërisht kritikë ndaj asaj që ata e quajnë "shpikja e Izraelit modern". Ata madje e konsiderojnë atë si punë të teologëve të krishterë pro-sionistë. Rishikimi më i fundit dhe më i përditësuar kritik që përpiqet të identifikojë dhe kritikojë presupozimet ekzistuese për "kombin hebre" është paraqitur në dy librat e Shlomo Sand. Dy libra të cilat janë me titull "Shpikja e kombit hebre" dhe "Si u shpik toka e Izraelit".

Ilan Pappe vazhdon duke thënë se mund të mos jetë problem për një komb të shpikë veten, por problemi bëhet i nxehtë nëse narrativa e origjinës së kombit çon në pasoja çnjerëzore si masakra e një kombi tjetër, spastrim etnik dhe shtypje e dhunë barbare.

Ilan Pappe thotë se ajo që është e rëndësishme sot, është këmbëngulja e regjimit izraelit që të konsiderohet përfaqësuesi i të gjithë hebrenjve në botë dhe gjithçka që bën ky regjim është për hebrenjtë dhe në emër të tyre.

Deri në vitin 1967, ky pretendim ishte i dobishëm për qeverinë izraelite. Sa herë që politikat e Izraelit viheshin në dyshim, hebrenjtë, veçanërisht hebrenjtë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, bëheshin mbështetësit kryesorë të Izraelit. Por sot ky unitet dhe kjo lidhje po sfidohet gjithnjë e më tepër.

Sionizmi fillimisht ishte një bindje e një pakice midis hebrenjve. Sionistët duhej të mbështeteshin në mbështetjen e autoriteteve britanike dhe më vonë në fuqinë e tyre ushtarake për të provuar se hebrenjtë ishin një komb dhe i përkisnin Palestinës dhe për këtë arsye ata duheshin ndihmuar që të ktheheshin atje.

Por sot bota nuk është e bindur për kategorinë se “hebrenjtë janë një komb pa tokë”. Shaftesbury, Finn, Balfourd dhe Lloyd George e pëlqyen këtë kategori sepse e ndihmoi Britaninë të fitonte një terren në Palestinë. Por kur kjo ide e humbi gradualisht rëndësinë e saj, ata vendosën të braktisin tokën e Palestinës në mënyrë që pas 30 vjetësh sundimi zhgënjyes të periudhës së "protektoratit", në mënyrë që hebrenjtë emigrantë dhe vetë palestinezët autoktonë dhe vendas ta zgjidhnin problemin!

Prandaj, hebrenjtë nuk ishin një komb pa tokë, as Palestina nuk ishte një tokë bosh për të akomoduar hebrenjtë endacakë. Po! Palestina u pushtua dhe u uzurpua në një proces historik të djallëzuar.

Ju mund të na ndiqni neve dhe të dëgjoni podkastin tonë në kanalin e radios, ndërsa pas disa ditësh, teksti i podcast-it do të postohet në faqen e radios në adresën https://parstoday.ir/sq Gjithashtu, të dashur miq, pyetjet, sugjerimet dhe kritikat tuaja mund të na dërgoni përmes adresës https://www.facebook.com/mahdi.dehrooye.3/  në Facebook.

Ne i mirëpresim mendimet dhe sugjerimet tuaja në lidhje me programet tona. Nëse iu pëlqen përmbajtja e këtij podkasti, iu lutemi shpërndajeni atë me miqtë tuaj.