902-ə hissə- Şura surə -19-23 şərifə ayəon

902-ə hissə

اللَّهُ لَطِیفٌ بِعِبَادِهِ یَرْزُقُ مَنْ یَشَاءُ وَهُوَ الْقَوِیُّ الْعَزِیزُ ﴿١٩﴾ 

Xıdovənd bəştə bandəon nisbətədə de mehr və lutfi rəftor kardedə. harki bıpyişe,(və məsləhət bızıno) ruzi bədoe və əve zumand, məğlub nıbənin.

مَنْ کَانَ یُرِیدُ حَرْثَ الآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِی حَرْثِهِ وَمَنْ کَانَ یُرِیدُ حَرْثَ الدُّنْیَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَا لَهُ فِی الآخِرَةِ مِنْ نَصِیبٍ ﴿٢٠﴾ 

İkəs ki, axırəti ziroət(məzəş) bıpyo, boəy çəy məzədə ziyod bəkardemon və ikəs ki, dınyo ziroətış bıpyo,(kamışi) bəy bədomon və axırətədə çəy hiç qıləy bəhrə və nəsibış nibəbe.

Vəynə bərnomədə bə ğıyoməti ruji inkorəkəyon nisbətədə İlahi ğəhriku sıxan votey be. ın ayə hamyedə: Xıdovənd bəştə həmmə bandəon nisbətədə qıləy lutf və məhəbbətış heste və bəçəvon həmmə ruzi doydə. hətto əvon kofir həm bıbon iyən bəy imon həm nıvardon. həlbəttə, İlahi rızğo-ruzi bəçəy hikməti tabeye və dınyo iyən axırətədə bəştə təyin kardə adət və ğanunon əsos əməl bəkarde.

Xıdovəndi sınnət və adət ki, hakəs bo axırəti ko bıko, ıştə bəhrə çı dınyoku bəbarde və axırətədə həm İlahi fəzliku qıləy səmərəş bəbe. əmmo ikəs ki, ğıyoməti ruji ğəbul nıko və çəy qırd hədəf dınyo jimone,ıştə dınyo kırt və məhdudə umrədə bəştə həmmə hədəfon nibərəse və axırətədə həm çəy hiç qıləy bəhrə və səmərəş nibəbe.

Kərimə-Ğıron bın lətif iyən reçinə təşbihədə, dınyo  milləti bə kaştevonon təşbih kardedə ki, i dastə bo axırətiro məzədə kaşteydən və coqlə qrup həm bo dınyo xoto. ikəs ki, çı axırəti ziroət və məzə dumoe, bəy bərəkət bədomon və çəy məhsuli vey bəkardemon. əmmo, ikəs ki, fəğət bo dınyo xoto, de kaşt-devi koy məşğule və çə həmonə foni iyən rə dəvardə dınyo məto iyən məhsuli dumoe, çəyku tələb kardə çi kamışi bəy bədomon. əmmo, axırətədə çəy hiç qıləy bəhrə və nəsibış nibəbe.

Çən, votey bəbe ki, ım dınyo çəmə məzə və kaştemonəti sahəy və çəmə kardə koon həm çəy donə və tum. həlbəttə, tum və donəon tafutine. çəvon kali qıləyni məhsul noməhdud, dayimi iyən səmərənine. əmmo, bəzi qıləyniyon məhsul vey kam beydə və çəvon vardə miyvəon həm tel və betəme.

Çın ayəonku omutedəmon:

1-Xıdovəndi lutf bəçəy həmmə bandəon holi şomil beydə və mumin iyən kofir çəy nemətonku bəhrə bardedən.

2-mığoyisəkəmon və səçınkəmon. axırəti tələbəkəyon çı dınyoku həm bəhrə bardedən, harçənd çəvon bəhrə kam və məhdud həm bıbu. əmmo, dınyo tələbon axırətiku hiç qıləy bəhrəşon nibəbe.

3-niyyət və hədəf muhimme. nəyinki, fəğət çı koy formə. vey mumkine koon zohirədə bənə iyande bıbon, əmmo de tafutinə hədəfon bə vırə rosney bıbu. həlbəttə, əgər niyyət Xıdo rizo bıbu, həmonə ko ruşd pəydu bəkarde və inkişof bəkay.

أَمْ لَهُمْ شُرَکَاءُ شَرَعُوا لَهُمْ مِنَ الدِّینِ مَا لَمْ یَأْذَنْ بِهِ اللَّهُ وَلَوْلا کَلِمَةُ الْفَصْلِ لَقُضِیَ بَیْنَهُمْ وَإِنَّ الظَّالِمِینَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ ﴿٢١﴾

Aya mışrikon qıləy mə`budonışon heste ki, Xıdovəndi icozə nıbə holədə boəvon qıləy ayinışon vardə? Və ehanə(Xıdovəndi bə mınhərifon mehlət doey) ğətiyə fərmon bıə nıəbe, hukmən çəvon miyono(de həlokəti) hukm ədomon və bo sıtəmkoron qıləy dardnokə əzob heste.

 تَرَى الظَّالِمِینَ مُشْفِقِینَ مِمَّا کَسَبُوا وَهُوَ وَاقِعٌ بِهِمْ وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فِی رَوْضَاتِ الْجَنَّاتِ لَهُمْ مَا یَشَاءُونَ عِنْدَ رَبِّهِمْ ذَلِکَ هُوَ الْفَضْلُ الْکَبِیرُ ﴿٢٢﴾ 

(Ğıyoməti ruji)Sıtəmkoron bəvindeyş ki, ıştə bə vırə rosnə koonku tarsışon heste. qıləy holədə ki,(çəy cəzo) bəvon bərəse və əkəson ki, imon vardəşone və loyığə koon bə vırə rosneydən, vəhışti havzə boğonədən. boəvon harçi ki, bıpyişone, çəvon pərvərdıqori nəzdədə hozzıye. ım həmonə yolə fəzle.

In ayəon bə mışrikon işorə kardə holədə hamyedə: aya əvon ğərəz vohidə Xıdo coqlə mə`budonışon heste ki, ıştə tərəfiku kitob iyən şəryətışon vığandə və əvon həm bəçəmə vığandə ayini tabeyin? Qıləy holədə ki, ğanun noey fəğət bo qıləy Xıdo loyığe ki, dınyoş ofəyə, bəy hakime və çəy tədbiri vindedə və sıvoy əv həni hiçkəsi ım ğanun noey həxış ni.

Imrujnə dınyodə həmmilli iyən beynəlxalğə səviyyədə har curnə ğanun noey, ehanə bə İlahi ğanunon mıxolif bıbu, botıl iyən dayimi ni.umumən jıqo qıləy ğanuni noey, bə bəşəriyyəti zılm və sıtəme. zira, bəşəri dastış çı Xıdo dastiku xaricış kardə və çə kəson dastədə ğərolış doə ki, çı bəşəri həyğiyə məsləhət və xeyriku aqah nıbeyku əlovə, ğanun noeyədə ıştə maddi mənfəəton nəzədə qətey zıneydəni.

Həlbəttə, Xıdovənd dınyoədə bə insonon mehlət doydə ta deştə ixtiyori ıştə roy bıvıjnon. demiyən, har qıləy ko ki, fərdon bə vırə rosneydən, axırətədə çəy məhsul zohir bəbe. çı insonon kufr iyən zılm, əvoni bə cəhəndımi səmt bəşıkırne. əmmo, bə imon iyən salehə əməli təsiri xoto, odəmon bə vəhışti həmməysə reçin iyən aliyə boğon ro pəydu bəkardeyn.

Beşək, muminon barədə İlahi fəzilət demiyən bə oxo rəseydəni. əvon jıqo bə İlahi lutfon şomil bəbeyn ki, harçi bıpyişone Xıdovəndi nəzdədə boəvon hozzı bəbe. çəvon mıkofot har nəzəku noməhdude və həlbəttə, həmmə nemətonku bəpe, əvon bə Xıdovəndi ğorbi məğami ro pəydu bəkardeyn.

Çın ayəonku omuteydəmon:

1-bəşəri jimonbə ğanun iyən şəryəti ehtiyociş heste və ım ğanuni ğərəz Xıdo cokəsonku məpiyəmon ki, bın surətədə bəştə iyən bə bəşəriyyəti zılm bəkardemon.

2-de dini nomi harcurnə xorafat iyən bidət, inev şırk və zılme.

3-İlahi cəzoku tars, bəpe insoni bın dınyoədə bə yavə koon mırtəkib bıeyku oqəto. ehanə jqıo nıbu,ım tars ğıyoməti ruji bo qınokoron hiç qıləy foydəş nibəbe.

4-bə dini əmron rioyət kardey şərt,bə kali məhrumiyyət və məhdudiyyəton tov vardeye. beşək, çın məhdudiyyəton mığobilədə səbr kardə holədə, axırəti ruji çəy əvəzi beşey bəbe. çoko ki, vəhıştədə muminon harçi bıpyişone, boəvon hozzı bəbe.

ذَلِکَ الَّذِی یُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُلْ لا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَى وَمَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ ﴿٢٣﴾ 

Im həmonə çiye ki, Xıdovənd ıştə imon vardə iyən salehə əməlon əncom doə bandəon(deəy) mıjdəvoni doydə. (ha pəyğombər ha!)vuji: mı bo ım(risoləti) şıməku ğərəz boştə nezə odəmon məhəbbət və dustiyətisə(co) hiç qıləy mızdım piyedəni. və hakəs çokə koko, boəy çəy çokiyədə ziyod bəkardemon. həyğətən,

Xıdovənd əbaxş iyən ğədrdone.

In ayə sıftədə bə ım nuktə təkid kardedə ki, əgər muminon dınyoədə boştə imoni oqəteyro, bə kali saxtiyon iyən muşkilaton təhəmmul kardedən, Xıdovənd həm çımon əvəzi bebəşe və vəhışti de yolə mıkofaton bə ico, bəvon bəşorət doydə.

Ayə dəvomədə Xıdo-Rəsuli(s) məmur kardedə ta bə muminon elonko ki, mı həm bənə vəynə peyğombəron İlahi risoləti bə vırə rosney mığobilədə, şıməku qıləy əcr iyən mıkofot tələb kardedənim. ğərəz ımi ki, şımə çımı nezə odəmon bıpyiənən. həyğətədə, çımı əncom doə çiyon, qıləy məsuliyyəte ki, Xıdo tərəfiku bəçımı duşi noey bıə. əmmo, çımı bədiqə çımı Əhli-Beyt(ə) bəşmə ro nışon bədoe ki, şımə əvoni bıpyiənən. şımə əvoni boştə jimoni qıləy ulqu ğərol bıdənən və həxı de botıli mıəyyən kardeydə bəçəvon sıxanon quş bıdənən.

Çoko ki, coqlə ayədə hamyedə: çımı şıməku ıştə risoləti mığobilıədə tələb kardə mıkofot, komilə surətədə bəşmə xeyriye və qıləy çiye ki, şımə bə Xıdo səmt bıə roy boşımə həmo bəkarde.

Ayə dəvomədə təkid kardedə ki, imoni əhl bəpe çı çokə koon bə vırə rosney dumo bıbu və bə cokəson qıləy xəy bırosnon ta Xıdovənd əvoni bəştə lutf və rəhməti şomil bıko, çəvon çokə əməlon ziyodko və çəvon xətoonku dəvardo.

Çın ayəku omutedəmon:

1-peyğombəron maddi mıkofoton tələb kardedənin. əmmo, bə ilahi əmron tabe bıey və millətiku bəştə salehə canişinon pemandeyışon tələb kardə ki, həyğətədə çəy mənfəət hejo bə milləti ıştəni bərəse, nəyinki, bə Xıdo iyən bəçəy rəsuli.

2-imon bə zəmon komil beydə ki, de bə Xıdo-Rəsuli(s) Əhli-Beyti(s) məhəbbəti bə ico bıbu. həlbəttə, ım məvəddət və məhəbbət bəpe de dıqlə şərti bıbu. qıləyni Əhli-Beyti(s) zıneye. zira, çanədə ki, qıləy insoni nızınoş, bəy eşğ nışon doey hiç qıləy mənoş ni və coqləyni həm bəvon pemandeye.

3-İlahi rəhmət və məğfırət, bə Xıdo bandəon çoki kardey iyən bə xoş omə koon bə vırə rosney girovədəy.