908-ə hissə- Şura surə -48-53 şərifə ayəon

908-ə hissə

فَإِنْ أَعْرَضُوا فَمَا أَرْسَلْنَاکَ عَلَیْهِمْ حَفِیظًا إِنْ عَلَیْکَ إِلا الْبَلاغُ وَإِنَّا إِذَا أَذَقْنَا الإنْسَانَ مِنَّا رَحْمَةً فَرِحَ بِهَا وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ فَإِنَّ الإنْسَانَ کَفُورٌ ﴿٤٨﴾ 

Çən,(Ha Pəyğombər ha!) ehanə dim bıqordınon,(bızın ki) əmə tınımon boəvon hıvoskə vığandəmon ni(ta əvoni məcburi hidoyətkoş). bəştı ehdə ğərəz xəbə rosney co qıləy ehdəmon ni və həlbəttə havaxti əmə ıştə tərəfiku qıləy rəhmət bə insoni baxşkəmon, əv bəy şo iyən məst beydə və bəçəvon bə dast vardə çiyon səbəbi xoto bəvon qıləy zərəl bırəso, beşək inson vey nunkure.

İlahi peyğombəron xıslətonku qıləyni bo milləti hidoyəti xoto bıə dıləsutəti bıə və bəçəvon i dastə imon nıvardey iyən bə rostə roy hidoyət nıbey xoto əvon dayima ğəmqin bin. əvon hejo səy kardedən ta çanədə mumkine milləti bə rostə roy səmt hidoyətkon.

In ayə bə Xıdo-Rəsuli(s) xitobən hamyedə: ha pəyğombər ha! tı çanədə həm cəhdkoş, ha holədə millətiku idastə dim qordıneydən və ıştı dəvəti ğəbul kardedənin və bə rostə roy səmt hidoyət beydənin. tı həni bəvon nisbətədə co qıləy məsuliyyətı ni. zira tı Xıdo xəbon komilə surətədə bəvon rosne. Xıdovəndi piyəşni ki, çəy bandəon məcburi surətədə və de ikrahi imon biyon və tı bo həxı ğəbul kardero əvoni vodor kardey məmur niş. Xıdovəndi piyəşe ki, millət deştə irodə iyən ixtiyori imon biyon. zira jıqo qıləy imoni erj iyən ğeymətış heste.

Ayə dəvomədə bə Xıdo-Rəsuli(s) dılvandi doydə ki, əgər millətiku i dastə eroz kardedən və peşt qordıneydən, bə Xıdovəndi nisbətədə həm jıqoye. Xıdovəndi bə insoni əto kardə qırd neməton jıqo əy məğrur kardedə ki, həni Xıdovəndi çı viro bekardedə və çəy neməton şukri bə vırə rosneydəni. hətto bə insoni qınoon xoto əy dəqətə mısibət və saxtiyon həm bəçəy oğoəti boyis beydəni və əv ijən ğəfləti hanədə baği mandedə.

Çın ayəku omutedəmon:

1-dini rəhbər iyən mıbəlliğon məsuliyyət İlahi dəvəti ibloğ iyən rosneye, nəyin ki, milləti boəy ğəbul kardero məcbur kardey.

2-umum insonon kamə zərfiyyəti soybin. xoşə rujonədə məğrur və sərməst beydən və İlahi neməton şukri bə vırə rosneydənin.

3-bəşəri jimoni muşkilot iyən saxtiyon çəy ıştən əməl və rəftori əkse və Xıdovənd boəy qıləy saxtiş pıyəşni.

لِلَّهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ یَخْلُقُ مَا یَشَاءُ یَهَبُ لِمَنْ یَشَاءُ إِنَاثًا وَیَهَبُ لِمَنْ یَشَاءُ الذُّکُورَ ﴿٤٩﴾

Osmonon iyən zəmini hukmronəti fəğət bəy məxsuse. harçi bıpyişe xəlğ kardedə, bə hakəsi bıpyişe kinə doydə və bə hakəsi bıpyişe zoə bəbaxşe.

 أَوْ یُزَوِّجُهُمْ ذُکْرَانًا وَإِنَاثًا وَیَجْعَلُ مَنْ یَشَاءُ عَقِیمًا إِنَّهُ عَلِیمٌ قَدِیرٌ ﴿٥٠﴾ 

Ya zoon iyən kinon bahəm doydə və harki bıpyişe beson kardedə. bərosti Əv əzın iyən ğadire.

Vəynə ayədə bımi işorə kardedəbe ki, bın aləmədə harcurnə nemət iyən rəhmət Xıdovəndi tərəfikuye. ın ayə dəvomədə bımi işorə kardedə ki, osmonon iyən zəmini hukmronəti fəğət bə Xıdovəndi məxsuse və əv harçi bıpyişe ofəyedə. Xıdovənde-Xalığ dayima ofəyə holədəy, nəyinki, hestemoni aləm dəvardə soronədə əncom bıə və bə oxo rəsə. peşo bə İlahi neməton muhimmə qıləyni yəni bə fərzəndi neməti işorə kardedə.

Oşkoə formədə pı-mo fərzəndi ofəyə kəs nin, bəlkəm əvon bo Xıdo xılğətiro qıləy vəsilə və vositəonin və insoni fərzəndon ısət çı kinə bıbu ya zoə, Xıdo xəlğ kardedə.

Bə ın ayəon əsos həm kinon və həmən zoon İlahi hədyəonin və Kərimə-Ğıroni nəzəku  çəvon miyono farğ noey səhih ni. həlbəttə, ikəs ki,besone və hırdən bə dınyo vardey zıneydəni, əv həm de İlahi irodə və tələbiye ki, bəştə hikməti əsos jıqoş mığəddər və təyinış kardəşe. əv həm bə hestemoni aləmi koon iyən insonon qıləy komilə elmış heste və həmən bəştə irodə kardə çiyon ğadire və əy bə vırə bərosne.

Çın ayəonku omutedəmon:

1-fərzənd, ısət çı kinə bıbu ya zoə, ımonbə pı-mo Xıdovəndi tərəfikuye bıə hədiyyəy və bəpe çəvon miyono farğ noey nıbu.

2-Xıdovənd hejo ofəyə holədəy və har qıləy nuyəzand ki, dınyo har qıləy vırədə bə dınyo omeydə, İlahi xılğəti nımunəonkuye.

3-ehanə əmə bə Xıdo elm iyən ğudrəti imon biyəmon, ısət aya fərzəndi soyb bıbəmon ya ne və ya inki, kom nev fərzənd-zoə ya kinə-moəku bə dınyo omeydə,bə Xıdo etımodkəmon.

وَمَا کَانَ لِبَشَرٍ أَنْ یُکَلِّمَهُ اللَّهُ إِلا وَحْیًا أَوْ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ أَوْ یُرْسِلَ رَسُولا فَیُوحِیَ بِإِذْنِهِ مَا یَشَاءُ إِنَّهُ عَلِیٌّ حَکِیمٌ ﴿٥١﴾ 

Və hiç qıləy bəşəri ğudrətış ni ki, Xıdo deəy sıxan bıvoto. illah de vəhyi roy ya de pardə və hicobi roy yaanki,(çı firiştəonku) qıləy vığandə bıə kəsi bıvğando, çən deçəy izni harçi bıpyişe vəhyko, həyğətən, Əv barzə məğami soyb və hikməti soybe.

Şura mıborəkə surə de bə peyğombəron vəhyi mevzu bino beydə və de həmonə mevzu həm bə oxo rəseydə. sıftədə hamyedə: bəşər mıstəğim iyən sərostə formədə İlahi xitobi mə`rəzədə ğərol qətey nibəzıne. zira Xıdo cism ni ta de qəv iyən zıvoni sıxan bıvoto və insonon deştə quşon vositə əy bıməson. bəlkəm, Xıdovənd de seqlə roy vositə deştə pəyğombəron rabitə bərğərol kardedə. çəvonku qıləyni ıme ki, qıləy peyğombəri zınə və milləti bəçəy səmt dəvət kardə çi, bə peyğombəri ğəlbi ilhom kardeydə.

Dıminə ro ıme ki, Xıdovənd sədo ləpəon vositə icod kardedə və peyğombəron ikəsi nıvində holədə həmonə ləpon məseydən. bənə həzrəte Mosə(ə) barədə bıə çiyon. seminə ro ıme ki, vəhyi firiştə bıə Cəbrəyili bə peyğombəri səmt vığandedə və peyğombər deçəy roy vositə İlahi vəhyi ğəbul kardedə.

Ha holədə vəhy jıqo be ki, peyğombər xotırcəməti pəydu kardedə ki, həmonə sıxan Xıdovəndi tərəfikuye. millət həm de peyğombəron mecuzəon roy vositə peştıpur beydəbin ki, vəhyi ğəbul kardey iddio kardə kəsi de Xıdovəndi qıləy rabitəş heste və çı adi bəşəri ehdəku xaricədə bıə çiyon bə vırə rosneydən.

Çın ayəku omutedəmon:

1-Xıdovənd de mıxtəlifə roon vositə deştə peyğombəron irtibot bərğərol kardedə və ıştə sıxani bəvon mıntəğil kardedə tayinki, əvon Xıdovəndi xəbon bə milləti bırosnon və əvoni bə həxə roy səmt hidoyətkon.

2- İlahi xitobi mə`rəzədə kom fərdon bəbeyn, Xıdo ixtiyorədəy və Əv bəştə elm iyən hikməti əsos jıqo qıləy fərdi vıjniyedə və bəy vəhy kardedə.

وَکَذَلِکَ أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ رُوحًا مِنْ أَمْرِنَا مَا کُنْتَ تَدْرِی مَا الْکِتَابُ وَلا الإیمَانُ وَلَکِنْ جَعَلْنَاهُ نُورًا نَهْدِی بِهِ مَنْ نَشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا وَإِنَّکَ لَتَهْدِی إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ ﴿٥٢﴾ 

Və jıləvoni çəmə əmriku bıə ruhımon bətı vəhy kardemone. tı(çımi bənav) zıneydə nıbiş kitob iyən imon çiçe? əmmo əmə əvımon qıləy nur ğərol domone ki, hakəs çəmə bandəonku bıpyimone deəy hidoyət bəkardemon və bərosti tı bə rostə roy hidoyət kardedəş.

صِرَاطِ اللَّهِ الَّذِی لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأرْضِ أَلا إِلَى اللَّهِ تَصِیرُ الأمُورُ ﴿٥٣﴾  

Qıləy Xıdo roy ki, osmonon iyən zəminədə bıə çiyon bəy məxsuse. aqah bıbənən ki, həmmə koon bə Xıdo səmt obəqarde.

In ayəon ki, çı Şura mıborəkə surə oxonə baxşe, navnə ayə dəvomədə ki, çı vəhyi mıxtəlifə roonku bəhs kardedəbe, bə İslomi peyğombəri xitob kardə holədə hamyedə: çoko ki,bə vəynə peyğombəron vəhy kardemone, ım Ğıronımon həm bətı vəhy kardemone ki, bə bəşəri jimoni boyis beydə və bə bəşəri camiyə qıləy ruf doydə. havaxti Xıdo iyən çəy rəsul şıməni bə qıləy xəyri səmt vanq jeydə ta bəşmə jimon baxşko, şımə həm əy icobət iyən ğəbulkənən.

Ayə dəvomədə hamyedə: vəhyi nozil kardey qıləy İlahi lutfbe ki, sıftədə bə Xıdo-Rəsuli(s) holi şomil be və kitobi ayəon bəy nozil be. əv bəçəy mehtəvo iyən məzmuni qıləy komilə imonış hestebe. peşo ım lutf bə milləti holi şomil be ki, de peyğombəri roy iyən de Kərimə-Ğıroni nuroni ayəon şua vositə de imoni həyğəton oşno beydən əvon.

De ın ko əloğədor ayəon bə peyğombəri(s) xitobən hamyedə: Ğıron nəyinki, botı, bəlkəm bo həmməkəson qıləy nure və bə siratəl mustəğimi səmt hidoyətiro bo aləmon qıləy hidoyəti vositəy və tı milləti bə rostə roy hidoyət kardedəş. siratəl mustəğimi izohədə həm omə: Xıdovəndi roy ki, osmononədə və zəminədə bıə qırd çiyon bəy məxsuse. bəle, çın roy məğsəd iyən hədəf Xıdovənde. siratəl mustəğim qıləy roye ki, bə Xıdo səmt hərəkət kardedə və kom roy çı hikməti soyb iyən hestemoni tədbiri vində Xalığə Xıdo nışon doə roysə vey ruşin iyən roste?

Çın ayəonku omuteydəmon:

1-peyğombəron həm bə İlahi hidoyəti ehtiyociş heste ta əvon bo bəşəri qıləy mellim iyən ro nışon doə kəson bıbon və çəvon ıştəku qıləy hidoyətışon ni.

2-Kərimə-Ğıroni təlimon bə milləti hidoyət iyən camiyə jimoni boyis beydə. həlbəttə de ın şərti ki, bəçəy əmron əməl kardey bıbu. nəyinki, əməl nıbə holədə fəğət ayəon zohir handey bıbu.

3-Ğıron coyli kifoyət kardedəni. bəlkəm bə qıləy mellim iyən rahnuma həm ehtiyoci heste ta çəy jimon baxş kardə təlimon camiyədə hakim bıbu və ıştən həm bo siratəl mustəğimi qıləy ulqu bıbu.