911-ə hissə- Zuxrufi surə -16-22 şərifə ayəon

911-ə hissə

أَمِ اتَّخَذَ مِمَّا یَخْلُقُ بَنَاتٍ وَأَصْفَاکُمْ بِالْبَنِینَ ﴿١٦﴾

Aya(Xıdovənd) ıştə ofəyə çiyonku(boştə) qıləy kinon vıjniyəşe və şımənış bə zoon(malik bıey) vıjniyəşe?

 وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِمَا ضَرَبَ لِلرَّحْمَنِ مَثَلا ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ کَظِیمٌ ﴿١٧﴾

Və çun bəçəvonku qıləyni bə Rəhmoni nisbət doə həmonə çi(təvəlludi) mıjdəvoni bıdon, çəvon çehrə siyo bəbe. qıləy holədə ki, ıştə ğəzəb iyən ğəmi ebordıneydə.

 أَوَمَنْ یُنَشَّأُ فِی الْحِلْیَةِ وَهُوَ فِی الْخِصَامِ غَیْرُ مُبِینٍ ﴿١٨﴾

Aya ikəs ki, zər-zibo dılədə perəsə de və mıcodilə(zəmonədə) çəy bəyon ruşin ni,(Xıdo fərzənd zıneydon?).

In ayəon bə torıxi dırozi və çı ziyodə ğovmon miyon rayic bıə xorafi bovə və etığodon işorə kardedə ki, bəçəy əsos merdi cinsi bəsə jeni cinsisə tərcih doydəbin və bəpe qəteydəbin və umumən kinə toyfə boştə ar hisob kardedəbin. liza hamyedə: çokonəy ki, şımə zoə toyfə bəsə kinə toyfəsə bəpe zıneydon və havaxti qıləy zoə fərzənd bə dınyo omeydəbe, əvon şo və xoşhol beydəbin. əmmo, çoko ki, kinə fərzənd bə dınyo omeydə, şımə çehrə və sıfəton bəyənde qıneydə və şımə ğəmqin beydon?

Həmməysə yavə çi həm ıme ki, zoə fərzəndi bəştə nisbət doydən və deəy iftixor kardedən, əmmo kinə toyfon bə Xıdo nisbət doydon ki, əy ofəyəşe, əmmo çəmə tələb kardə və piyə çi bıəni. zoon ki, istehsol iyən ticori koonədə şımə bazu və kəşin və canq iyən muharibəonədə şımə canqi ğıvvonin, əvoni ıştəku zıneydon. əmmo şımə kəonədə bıə kinə toyfon zəro-zibo dılədə yol beydən və sıxani canqo-cidolədə zumand nin, bə Xıdo nisbət doydon?.

Ruşine ki, kinə iyən zoə har dıqləyni Xıdo ofəyəşe və çı bəşəri nəsli dəvom pəydu kardey şərt, çı har dıqləyni mevcudiyyəte. Xıdovəndi nəzdədə hiçkəs bəsə coqləynisə bəpe ni, harçənd jenı-merd bəştə jimonədə bıə roli tələbi əsos, çəvon cismi iyən rufi xıslətonədə tafuton heste. çın farğonku qıləyni ıştə sıxan iyən rəftorədə çəvon hisson və emosiyaonin. həyğətədə, bə jenon jimonədə həmonə inəti əsosə roli dəlili xoto, Xıdovəndi ım xıslətonış çəy daxilədə ğərolış doə və bə cəhəto əvonış çı canq iyən muharibə səhnədə iştirokiku ozodış kardə.

Çın ayəonku omutedəmon:

1-kinə de zoə miyono tafut noey, çı xorafi iyən nodırıstə bovəonku bə əməl omeydə ki, Ğıron əy de şiddəti nəfy iyən inkor kardedə.

2-ziynətiku xoş omey və dəroste-peroste bo jen iyən kinon qıləy təbiiyi iyən ğəbul bıəninə məsələy.

3-canqo-cidoli hoziyə səhnəon çı jenon vırə ni. zira deçəvon təbyəti mıtobiğ və mıvofiğ ni.

وَجَعَلُوا الْمَلائِکَةَ الَّذِینَ هُمْ عِبَادُ الرَّحْمَنِ إِنَاثًا أَشَهِدُوا خَلْقَهُمْ سَتُکْتَبُ شَهَادَتُهُمْ وَیُسْأَلُونَ ﴿١٩﴾

Və Rəhmonə(Xıdo) bandəonbıə firiştəon jen toyfə fik kardeşone. aya çəvon xılğəti şoyd bıən? Çəvon şoydəti rəyrə nıvıştey bəbe və(çəyku) sıvol-cəvob bəbe.

 وَقَالُوا لَوْ شَاءَ الرَّحْمَنُ مَا عَبَدْنَاهُمْ مَا لَهُمْ بِذَلِکَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلا یَخْرُصُونَ ﴿٢٠﴾

Və voteşone: ehanə Rəhmonə(Xıdovəndi) piyəşbe, əvoni pərəstış nıəkəmon. əvon bə ın(sıxani) elm iyən aqahətişon ni. əvon fəğət bə qımoni əsos sıxan votedən və du boftedən.

Çı mışrikon nodırıstə etığodonku qıləyni ım be ki, əvon firiştə və məlayikon çı Xıdo kinə hisob kardedəbin və əvon jıqo bəştə xorafi bovəon təkid kardedəbin ki, quya çəvon xılğəti zəmonədə əyo iştirokışon kardə və əvon deştə çəşi vindəşone ki, Xıdovəndi boştə kinəş zandə.

Çımonsə vey yavə çi, əvon firiştəon pərəstış kardedən və əvon çı məlayikon dınyo koon tədbirədə bıə iştiroki ğəbul kardedən. qıləy holədə ki, jıqo bovəon bə zənn iyən qımoni əsos bə əməl omə və hiç qıləy elm əy təsdığ kardedəni. liza Kərimə-Ğıron hamyedə: bəçəvon ım nodırıstə bovəon xoto əvon ğıyoməti ruji  bə sıvol-cəvobi məruz bəmandeyn və çəvon bəruji hiç qıləy cəvobışon nibəbe.

Çın ayəonku omutedəmon:

1-məlayikon Xıdo məxloğin, nəyinki, çəy fərzəndon. əvon bə insoni əks, jenı-merdışon ni.

2-Xıdovəndi har qıləy məxloği pərəstış kardey, ısət çı firiştə bıbu və ya bənə həzrəte İsa(ə) bıə inson bıbu, ğıyoməti ruji çəyku sıvol-cəvob bəbe.

3-qımon məkəmon ki, çəmə qəviku xaric bıə har qıləy sıxan məhv beydə, şeydə. bəlkəm, çəmə votə çiyon hestemoni sistemədə ğeyd beydə və bəpe bəştə votə sıxan və iddion cəvob bıdəmon.

4-ıştə xilofə koon bə Xıdo nisbət bədəmon. zira Xıdovəndi bo bəşəri hidoyətiro kitob iyın peyğombəronış vığandəşe və hiçvaxti çəməku tələbış kardəni ki, xilofə ro bıqəton.

أَمْ آتَیْنَاهُمْ کِتَابًا مِنْ قَبْلِهِ فَهُمْ بِهِ مُسْتَمْسِکُونَ ﴿٢١﴾

Aya çımi bənav qıləy kitob bəvon doəmone ki, bəy təməssık(çanq) jeydən?

بَلْ قَالُوا إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءَنَا عَلَى أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَى آثَارِهِمْ مُهْتَدُونَ ﴿٢٢﴾

Bəlkəm əvon voteydən: əmə ıştə pıon qıləy ayinədə pəydu kardemone və de bəvon pemandey hidoyət pəydu kardemone.

Vəynə ayəon dəvomədə ki, çı mışrikon xorafi bovəon barədə sıxan votedəbe, ın ayəon bəçəy rəğ-rişəon işorə kardedə və hamyedə: jıqo ni ki,əvon boştə xorafi sıxanon bə osminiyə kitob iyən peyğombəron təlimon istinod kardedən. zira hiç qıləy peyğombəri jıqo xorafi etığodon bə milləti təlim doəşni. bəlkəm əvon bəştə əbo-əjdodon təğlıd kardə holədə jıqo bovəon ğəbul kardəşone. ə dədə-bobon ki, ıştən əvon bə cəhl iyən nodonəti giriftor bıən və çı qıləy elmiku bəhrəşon bardəni iyən əvon bəştə botılə qımoni əsos bə Xıdo jıqo nisbəton doəşone.

De qıləy co iborəti ım xorafi bovəon nə bə qıləy elmi əsose və nə bə navnə peyğombəron nəğli əsos. fəğət ıştə əbo-əjdodon kur-kuroonə formədə təğlıd kardeye ki, bəçəvon milləti miyono ğəbul bıey boyis bıə. qıləy holədə ki, hiç qıləy famə iyən ağılmandə inson ıştə əğedə iyən fiki bə təğlıdi əsos bino kardedəni. əv həm cohili çı cohiliku təğlıd kardey.

Çın ayəonku omutedəmon:

1-fik və əğedə bəpe bə ağl iyən vəhyi əsos bıbu. de ağl iyən vəhyi mıtobiğ nıbə çi, şırk iyən xorafate. harçənd camiyə miyono bənə qıləy adət və ənənə həm bıbu.

2-mığət bıbəmon ki, deştə navkonəyon əsəron oqətey, camiyədə rayic bıə səhvə adəton tərvci iyən təblığ məkəmon.

3-harcurnə etnik, milli, irği iyən zıvoni təəssıbon ki, bə beməntığ iyən kur-kuronə təğlıdi boyis beydə, Ğıroni nəzəku ğəbul bıənin ni.