Эрон бўйлаб саёҳат (132)
Теҳрон вилоятига саёҳатимиз давомида биз Фирузкуҳ шаҳрининг диққатга сазовор жойлари билан таништирамиз.
Ассалому алайкум азиз тингловчилар! Эрон бўйлаб саёҳат туркумидаги навбатдаги дастуримиз билан хизматдамиз. Теҳрон вилоятига саёҳатимиз давомида биз Фирузкуҳ шаҳрининг манзарали диққатга сазовор жойлари билан танишамиз ва ушбу минтақадаги иккита гўзал қишлоқ, яъни "Ҳеранда" ва "Хомеда" қишлоқларига борамиз ва уларнинг табиий ва тарихий гўзалликлари билан танишамиз. Биз билан бўлинг.
Тарих давомида турли қабила ва гуруҳлар Фирузкуҳ шаҳрига эътибор қаратган. Фирузкуҳ минг йиллар давомида инсонлар маскани бўлиб келган ва шу сабабдан ҳам бу ҳудудда кўплаб тарихий обидалар мавжуд. Фирузкуҳ шаҳрида қадимий ва исломий даврларга бориб тақаладиган 18 та тарихий обида мавжуд. Бу шаҳарда, шунингдек, 8 карвонсарой, 28 қалъа ва 1 тарихий уй мавжуд бўлиб, бу ҳар йили кўплаб сайёҳларни уларни кўриш учун бу шаҳарга боришга мажбур қилади. Фирузкуҳ кўплаб диний масканларга эга, жумладан Саййид Али ва унинг оиласи бақияси Имом Зода Исмоил, Имом Мусо Козим (а.с.) ўғли (Имом Мусо ал-Козим) ва Имомзодалар Масум ва Сулаймон ва Сулаймон” тарихий мажмуаси. Бу диний масканлар кўплаб зиёратчиларни ўзига жалб этишдан ташқари ўзининг гўзал меъморчилиги билан ҳар бир сайёҳнинг эътиборини тортади.
Олдинги дастурда айтганимиздек, Фирузкуҳ ҳудуди Алборз тоғ тизмасининг ўртасида жойлашган бўлиб, ундан кўплаб дарёлар оқиб ўтади. Бу уни минг йиллар аввал одамлар яшаши учун қулай жойга айлантирган. Фирузкуҳ вилоятида қишлоқлар кўп ва биз ушбу дастурда Фирузкуҳдан 15 км узоқликда жойлашган ушбу шаҳарнинг гўзал қишлоқларидан бирига бормоқчимиз. Бу қишлоқ Ҳеранда деб аталади ва Ҳеранда водийсида жойлашган. Ҳаранда қишлоғи олма боғлари, мевали дарахтларга тўла, баланд кўтарилган арчалар бу қишлоқнинг кўркига кўрк қўшмоқда. Бу қишлоқ ўзининг баланд тоғлари туфайли гўзал манзарага эга ва Алборз тоғ тизмаси ўртасида жойлашган сеҳрли қишлоққа ўхшайди.
Ҳаранда қишлоғининг уйлари тош, лой ва сомондан қурилган ва анъанавий тузилишга эга. Бу қишлоқдан Фирузкуҳнинг муҳим дарёлари бўлган Қазқанчай ва Намруд дарёлари ўтади. Бу икки дарё Ҳабларуд дарёсининг асосий тармоқларидан бири бўлиб, бу ҳудудни ям-яшил қилган.
Қишлоқлар гўзал табиати билан бирга халқи, маданияти, турмуш тарзи билан ҳам унутилмас. Ҳаранда халқи жуда самимий ва меҳмондўст ва гилаки тилида гаплашади. Улар деҳқончилик ва боғдорчилик билан кун кечиради, бундан ташқари, турли хил гул ва қизил икра етиштириш билан шуғулланади. Албатта, бу қишлоқда ишлаб чиқарилган асосий маҳсулот картошка бўлиб, у жуда машҳур.
Ҳаранда қишлоғи атрофида жуда қадимги ғор бор. Бу ғор Бурник ғори номи билан машҳур. Ушбу тарихий ғорга бориш учун сиз қишлоқдан ўтишингиз ва тахминан бир ярим соат давом этадиган 6 километр пиёда юришингиз керак. Боник ғори денгиз сатҳидан 2000 метр баландликда жойлашган бўлиб, унинг узунлиги тахминан 3473 метрни ташкил қилади. Бу ғор узунлиги бўйича Эрондаги тўртинчи энг узун ғордир. Ғор оғзининг ўлчамлари тахминан 15 х 10 метр ва баландлиги тахминан 6 метр бўлиб, унинг деворлари оҳактош ва тошдан ясалган. Ғорга кириш учун вертикал равишда 148 зинапоядан пастга тушиш керак. Ғор ичига кирганингизда унинг табиат мўжизаларини кўриш завқига тўла бўласиз ва бу гўзалликлар ёнида бир вақтлар ғор одамлари учун хавфсиз жой бўлган, бугун эса ўз қалбида кўплаб сирларни сақлаган ҳудуд бор. Ҳозирда алпинистлар бу ғордан тоғда бошпана сифатида фойдаланмоқда. Ғор деворидаги эски ўймакорликларнинг мавжудлиги ва унинг атрофидаги бошқа манзаралар Борник ғорининг диққатга сазовор жойларидан биридир. Ушбу ғор ўзининг махсус геологик хусусиятлари туфайли Эрондаги геотуризм йўналишларидан бири ҳисобланади.
Экскурсиямизнинг давоми сифатида Ҳаранда қишлоғи билан таништиргандан сўнг Хомеда қишлоғига етиб келдик. Бу қишлоқ Фирузкуҳнинг Ваши дарасидан кейин иккинчи муҳим сайёҳлик жойи ҳисобланади.
Фирузкуҳдан ўн километр кейин Заррин Дашт қишлоғи бор, Хомеда қишлоғига етиб бориш учун ундан ўтиш керак. Қишлоққа борадиган йўл жуда бурилишли ва у Теҳрон-Мозандарон темир йўли бўйлаб жойлашган. Поезд Маҳобод бекатида Хомеда қишлоғига кетмоқчи бўлган йўловчиларни тушиши учун кутиб туради. Маршрут бўйлаб ва Хабаларуд дарёси бўйида 9 поғонали эски кўприк ва Бешик арчаси мавжуд бўлиб, бу йўлга чирой қўшмоқда. Хомедага боришнинг яна бир йўли - биз дастурнинг биринчи қисмида гаплашган Харанда қишлоғи орқали. Бу икки қишлоқнинг йўлидан юрса бўлади.
Қишлоққа етиб борсак, олма, нок, шафтоли каби кўплаб мевали боғларни кўрамиз. Бу боғларнинг мавжудлиги об-ҳавонинг қулайлиги ва Ҳабаларуд дарёсининг ушбу ҳудуддан ўтиши билан боғлиқ. Катта даражадаги бу дарё Хомеда ва Теҳрон вилоятининг бошқа шимоли-шарқий туманларидан ўтиб, охир-оқибат қўшни Семнон вилоятига қуйилади.
Қулай иқлим Хомеда ҳудудининг ўсимликларини жуда қалин қилиб қўйган ва у барча турдаги қушлар ва ҳайвонларнинг яшаши учун қулай жойдир. Бу қишлоқда типратикан, тулки, бўри, қуён, калхат ва кўплаб майда қушлар каби ҳайвонлар яшайди.
Хомеда қишлоғи ва унинг атрофидаги ҳудудлар минг йиллик тарихга эга. Қишлоқнинг шарқий тоғлари ёнидаги жуда эски уйлар деворидан қолган из ва қолдиқлар бу масалага далилдир. Хомеда қишлоғи аҳолиси, Фирузкуҳнинг бошқа қишлоқлари каби Мозандароний лаҳжасида сўзлашади, чунки Теҳрон вилояти Мозандарон билан чегарадош ва мозандароний қабилалари минг йиллар давомида Фирузкуҳнинг турли ҳудудларида истиқомат қилиб келган.
Аммо гўзал Хомеда қишлоғининг асосий диққатга сазовор жойи бу қишлоқ яқинида жойлашган минерал сув булоғи ва унинг ноёб ҳовузидир. "Хомбо" ёки "Би Хомбо" деб ҳам аталадиган салқин ва шифобахш сувга тўла ҳовуз. Булоқ ёнида табиий ҳовуз бор, унинг суви булоқнинг ўзидан олинади ва унда кўплаб сув ҳайвонлари яшайди. Эгри ҳовузни қуришда ғайритабиий материаллар ишлатилмаган ва унинг барча таркибий элементлари маҳаллий ва табиийдир. Чиройли Ҳамеда ҳовузининг суви ёзнинг жазирама кунларида ҳам салқин бўлиб, ёз кунларининг жазирамасидан чарчаган кўплаб одамлар учун бошпана бўлди.
Ҳомеда чашмаси жуда қадимий бўлиб, унинг ёнида кўплаб одамлар яшаб, йиллар давомида ундан баҳраманд бўлган. Бу булоқнинг минерал суви кўплаб шифобахш хусусиятларга эга. Баъзилар Ҳамеда булоғидаги тана суви суяк оғриғи, бўғим касалликлари ва сивилcе, яра ва сариқлик каби тери касалликларини даволайди, деб ҳисоблашади.
Ҳурматли тингловчилар, дастурнинг ушбу қисмини шу тариқа якунига етдик. Умид қиламизки, тинглаганингиз сизга ёқди. Келгуси дастурда Теҳрон вилоятининг яна бир шаҳри Дамавандга борамиз. Яна бир дастургача барчангизни Аллоҳ паноҳида асрасин азизлар!
