Январ 29, 2017 13:45 Asia/Tashkent

  Маълумки, табиатда сув ўз-ўзини тозалаш хусусиятига эга. Аммо асримизга келиб сувнинг ифлосланиш даражаси меъёридан ошиб кетди. Оқибатда сув ўз таркибида мавжуд бўлган ифлословчи бирикмаларни тўлиқ бартараф этолмай қолди. Бу эса ўз-ўзидан сувни тозалаш муаммосини ҳал этишни тақозо қилмоқда.

Сув бебаҳо бойлик, ҳаёт манбаи бўлиб, табиат ва жамият тизимида пайдо бўладиган биоэкологик ва ижтимоий жараёнларда муҳим ўрин тутади. Шу боис сув билан боғлиқ ижтимоий муносабатларни тартибга солиш, ундан оқилона фойдаланиш масаласи алоҳида аҳамият касб этади.

Жаҳон бӯйлаб сувнинг нитрат мезонининг юқори даражасини соғломлаштириш бӯйича нанотехнологиясини қӯллаган давлатлардан бири бӯлиб, бу орада учинчи ӯринда туради. 2016 йили ноябр ойида Эронда электродиализ йӯли билан сувни тиниқлаштирадиган асбоб ихтиро этилиб, намойишга қӯйилди. Бундан аввал бу технология Америка ва исроилда қӯлланилган. Тоза ичимлик сувни таъминлаш бугунги замон талаботларидан бӯлиб, Ер кураси 72 фоизини сув ташкил этиб, курраи заминимиздаги барча сув захираларининг 97 фоиздан ортиғи истеъмол учун яроқсиз ҳисобланади.

  Маълумки, табиатда сув ўз-ўзини тозалаш хусусиятига эга. Аммо асримизга келиб сувнинг ифлосланиш даражаси меъёридан ошиб кетди. Оқибатда сув ўз таркибида мавжуд бўлган ифлословчи бирикмаларни тўлиқ бартараф этолмай қолди. Бу эса ўз-ўзидан сувни тозалаш муаммосини ҳал этишни тақозо қилмоқда.

Сув танқислиги сабабларидан бири ишлатилган сувнинг қайта тозаланмаслигидир. Ҳисоб-китобларга қараганда, бутун дунёдаги корхоналардан чиқадиган оқова сувнинг миқдори Амазонка дарёсидаги сув миқдорига тенг экан.Шу сабабли мутахассислар сувни тозалаш йӯллари ҳақида ӯйлашмоқда.

Сувнинг сифатини бошқаришни турли усуллари мавжуд бӯлиб улардан қуйидагиларни санаб ӯтиш мумкин: сувни таркибидаги эриган тузлар микдорини камайтириш ёки сувни чучуклаштириш, сувни қаттиқлигини камайтириш, таркибидаги темир микдорини камайтириш, сувда муаллақ сузиб юрувчу моддаларни миқдорини камайтириш ва ҳоказо.

Электродиализ йули билан сувни тузсизлантириш, энг куп таркалган усул. Жараён асосига шур сувни электродлар орасига урнатилган махсус полимер мембраналардан сизилиши даврида ундаги айрим катион ва анионларни ушланиб колиш хусусияти ётади. Бундай курилмаларнинг сувни тузсизлантириш куввати бирламчи сувнинг шурланиш даражасидан боглик: сув канча паст даражада шурланган булса, вакт бирлиги ичида шунча куп сув тузсизлантирилади. 

Ҳурматли тингловчилар! Сиз "Илмий янгиликлар сари" туркум эшиттириши навбатдаги  сонини Эрон Ислом Жумҳурияти ӯзбек тилидаги радиосидан тинглаяпсиз. Дастуримиз матн таржимаси ва садосини parstoday.com/uz сайтида кӯра оласиз. Эшиттиришимиз давомида ҳам биз билан бирга бӯлинг.

 Шунинг учун хам бу усулда шуррок ер ости сув манбаларидан фойдаланилади ва кишлоклар, фермалар ва шунга ухшиш корхоналар ичимлик суви муаммолари ечилди. Тузсизлантириш даражаси сувнинг таркибига хам боглик. Магний катионли сувни бу усул учун нокулай эканлиги аникаланган н гипс бирикмалари ажратиб олиниши кифоя. Бунинг учун сувдан факат шу тузларни ажратиб оладиган усул ва технология лозим.

Туб маънода сув ресурсларини бошкариш манба-сувидан туларок фойдаланишни амалга ошириш максадида уни эксплуатацион (ишлатилиш) имкониятларини ошириш демакдир. Шунинг учун хам жамиятнинг жумладан сув ресурсларини бошкариш имкониятига эга булиши уни илмий-техника тараккиётига эга булганлиги курсатгичидир. Кайд килингандек, сув ресурслари хавода, ер устида ва ер остида учрайдиган сувлардан ташкил топади. Фан-техника тараккиётига эришган жамият сув ресурсларининг хамма таркибий кисмини бошкариш усул ва технологиясига эга булиши лозим.

Шундай килиб, шур сувларни тузсизлантириш усул ва технологиялари асосан ичимлик сув муаммосини хал килишга йуналтирилган.

Бугун бутун дунёда сув танқислиги муаммоси мавжудлиги боис, ундан унумли ва тежамкорлик билан фойдаланиш долзарб вазифага айланган.

 

Ёрлиқ