Нур томон йўл (978)
Муборак Раҳмон сурасининг 19-30-ояти карималарининг шархи.
Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳ номи билан
Раҳмат пайғамбари Ҳазрати Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламнинг руҳи покларига саломлар ва салавотлар бўлсин. Сиз азиз тингловчиларга салом билан, “Нур томон йўл” дастурининг навбатдаги сонида Қурони Каримдаги оятларнинг содда ва равон тафсири билан сизнинг хизматингиздамиз.
Аввал муборак Раҳмон сурасининг 19-21-ояти карималари қироатига қулоқ тутамиз:
مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیَانِ، بَیْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَا یَبْغِیَانِ، فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ
Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:
19 - Дарё-денгизларни бир-бири билан учрашадиган қилиб қўйди. 20 - Ўрталаридаги тўсиқдан ошиб ўтолмаслар. 21 - Бас, Роббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дея олурсиз?
Илоҳий неъматлар ҳақидаги олдинги оятлардан кейин бу оятлар денгизлар неъматларига ишора қилади. Ер юзасининг 3/4 қисмини денгиз ва океанлар эгаллайди. Денгизлар одамлар учун зарур бўлган озиқ-овқатнинг улкан манбаи бўлиб, барча турдаги сув ҳайвонлари ва балиқлари бор ва одамлар ва юкларни ташиш учун муҳим магистрал ҳисобланади. Шунингдек, ер юзида ёмғир ёғиши, кондиционерлик ва ҳаттоки баъзи шамолларнинг эсиши ҳам денгизлар неъматларидандир.
Бу мисралар баъзи океанлардаги қизиқарли ҳодисалардан бирига ишора қилиб, шундай дейилади:Чучук ва шўр сувлар ёнма-ён оқиб ўтади, лекин улар бир-бирига аралашмайди, гўё улар ўртасида девор ва тўсиқ борки, бирининг тўлиб-тошиб, иккинчисига бостириб киришига тўсқинлик қилади. Бу ҳодисанинг яққол мисоли Атлантика океанидаги улкан Гулфстримдир. Ушбу денгиз оқимида экваторга яқин ҳудудлардан ҳаракатланадиган сувлар иссиқ бўлиб, Атлантика океани бўйлаб ҳаракатланиб, Шимолий Европа қирғоқларига этиб боради. Бу оқимнинг сув ҳарорати яқин атрофдаги сувлардан 10 дан 15 даража фарқ қилади. Бу улкан денгиз дарёлари атрофдаги сувлар билан камроқ аралашади ва бир хил тарзда минглаб километрларни босиб ўтади.
Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз:
1. Табиат Яратганнинг қудрати ва марҳаматининг намоёнидир, денгиз ва уммонлар эса унинг қудрати ва раҳматининг энг муҳим кўринишларидан биридир.
2. Табиат қонунлари Аллоҳ таолонинг иродасига бўйсунади, унинг иродаси ҳукмдори эмас. Денгизларнинг шўр ва чучук сувлари - табиий равишда аралашиб кетиши керак бўлса-да - бир-бири билан бирга оқади, лекин аралашмайди.
Энди муборак Раҳмон сурасининг 22-25-ояти карималари қироатига қулоқ тутумиз:
یَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَالْمَرْجَانُ، فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ، وَلَهُ الْجَوَارِ الْمُنْشَآتُ فِی الْبَحْرِ کَالْأَعْلَامِ، فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ
Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:
22 - У иккисидан луълуъ ва маржон чиқар. 23 - Бас, Роббингизнинг қайси неъматлрини ёлғон дея олурсиз?! 24 - Денгизларда тоғдек бўлиб сузиб юрувчилар ҳам Уникидир. 25 - Бас, Роббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дея олурсиз?!
Бу мисраларда денгизларнинг инсон ҳаётидаги ўрни ҳақида икки мисол келтирилади ва шундай дейилади:Инсон ҳаётида кўп қўлланадиган марварид ва маржонлар денгиз ва океанлар қаъридан олинади. Марваридлар денгиз чиғаноқлари ичида ўстириладиган энг қимматбаҳо безаклардан бири бўлиб, қадим замонлардан бери соҳил аҳолисининг тижорат ва савдо воситаларидан бири бўлиб келган.
Аммо шуни айтиш мумкинки, денгизларнинг энг муҳим роли шундаки, улар юкларни ва барча турдаги энергия ташувчиларни ташиш учун катта платформани таъминлайди, шунинг учун улкан кемалар миллионлаб тонна юкларни дунёнинг энг шарқий нуқтасидан ғарбий қисмига олиб боради. Таъкидлаш жоизки, қуруқлик ва темир йўлларни қуриш ва таъмирлашга миллиардлаб доллар сарфланади. Аммо денгиз йўллари пул талаб қилмайди ва инсониятга бепул тақдим этилган.
Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз:
1. Инсон қуруқликда яшаса-да, денгиз ва океанлар ҳам инсонга хизмат қилади ва унинг турли эҳтиёжларини қондиради. Денгизлар юк ва йўловчиларни ташишда муҳим рол ўйнайди ва кенг ва эркин ўтиш жойи сифатида узоқ вақтдан бери инсониятни қизиқтиради.
2. Аллоҳ таолонинг борлигини инкор этувчилар, у зотнинг инсониятга қуруқликда ва денгизда ато этган буюк неъматларига қандай қилиб менсимай, ношукурлик қиладилар?
Сўнгда муборак Раҳмон сурасининг 26-30-ояти карималари қироатига тутумиз:
کُلُّ مَنْ عَلَیْهَا فَانٍ، وَیَبْقَى وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِکْرَامِ، فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ، یَسْأَلُهُ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ کُلَّ یَوْمٍ هُوَ فِی شَأْنٍ، فَبِأَیِّ آلَاءِ رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ
Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:
26 - (Ер) юзидаги барча жонзот фонийдир. 27 - Улуғлик ва икром эгаси Роббингнинг Ўзигина боқийдир. 28 - Бас, Роббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дея олурсиз? 29 - Ундан еру осмондаги жонзотлар сўрарлар. У ҳар куни ишдадир. 30 - Бас, Роббингизнинг қайси неъматларини ёлғон дея олурсиз?!
Аввалги оятлардан кейин бу оят инсоннинг ердаги қисқа умрига ишора қилиб, шундай дейилади:Қандай қилиб оламдан ўтиб, дунёдан узилиб қолган, ўлимдан ўзини ҳимоя қилишга қодир бўлмаган одам улуғворлик ва гўзаллик соҳиби Аллоҳга исён қилади, неъматларини инкор этади?
Дунё ва унда яшовчи барча мавжудотлар ҳамиша ўзгариб, ҳалокат ва нобудликга учрайди, ҳар доим бўлган ва қолаверадиган нарса эса Оллоҳнинг зоти покидир; Барча комилликларнинг тимсоли ва коинотнинг яратувчиси бўлган ўша Оллоҳ таоло.
Оғиздаги тилда ҳеч нарса демасалар ҳам, борлигини ҳам инкор этсалар-да, барча мавжудотлар доимо унга муҳтож бўлиб, қалб тилдан ўз эҳтиёжларини ундан сўрайдилар.
Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз:
1. Ўлим - бу Аллоҳдан бошқа барча мавжудотларни қамраб олувчи умумий қонун.
2. Аллоҳдан бошқага таянмайликки, ҳаммаси фоний.
3. Борлиқ, бир томондан, Аллоҳ таолонинг улуғворлиги ва буюклигининг намоёни бўлса, иккинчи томондан, Аллоҳ таолонинг махлуқотларга бўлган раҳм-шафқати ва мурувватининг намоёнидир.
4. Дунёни яратган Аллоҳ таоло уни тинч қўйиб қўймаган, балки дунё ишларини ҳамиша ўз илми ва ҳикмати асосида тартибга солиб туради.
Ушбу дастурни якунлаш билан сиз азизларни буюк Аллоҳга ҳавола қиламиз ва сизларнинг фикр ва таклифларингизни кутиб қоламиз. Хайр. Саломат бўлинг.
