Муборак мужодала сурасининг 1-6-ояти карималарининг шархи.

Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳ номи билан

Раҳмат пайғамбари Ҳазрати Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламнинг руҳи покларига саломлар ва салавотлар бўлсин. Сиз азиз тингловчиларга салом билан, “Нур томон йўл” дастурининг навбатдаги сонида Қурони Каримдаги оятларнинг содда ва равон тафсири билан сизнинг хизматингиздамиз.

Олдинги дастурда муборак Ҳадид сураси тугаши билан ушбу дастурда Мужодала сураси оятларини осон ва равон тафсир қилишни бошлаймиз. Бу сура Мадинада ҳам нозил қилинган бўлиб, 22 оятдан иборат бўлиб, асосан оила ва ижтимоий муносабатларга бағишланган. Суранинг номи биринчи оятдан олинган бўлиб, бу бир аёлнинг пайғамбар билан суҳбати ҳақидадир.

Аввал муборак Мужодала сурасининг 1 ва 2-оятлари қироатига қулоқ тутамиз:

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـنِ الرَّحِیمِ

قَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّتِی تُجَادِلُکَ فِی زَوْجِهَا وَتَشْتَکِی إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ یَسْمَعُ تَحَاوُرَکُمَا إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ بَصِیرٌ، الَّذِینَ یُظَاهِرُونَ مِنْکُمْ مِنْ نِسَائِهِمْ مَا هُنَّ أُمَّهَاتِهِمْ إِنْ أُمَّهَاتُهُمْ إِلَّا اللَّائِی وَلَدْنَهُمْ وَإِنَّهُمْ لَیَقُولُونَ مُنْکَرًا مِنَ الْقَوْلِ وَزُورًا وَإِنَّ اللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ

Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:

1 - Албатта, Аллоҳ Сен билан ўз эри ҳақида тортишаётган ва Аллоҳга шикоят қилаётган (аёл)нинг сўзини эшитди. Ҳа, Аллоҳ икковингизнинг гаплашувингизни эшитмоқда. Албатта, Аллоҳ эшитувчи ва кўрувчидир. 2 - Сизлардан ўз хотинларидан зиҳор қиладиганлар (билиб қўйсинларки), у(хотин)лар оналари эмас. Туққан оналаридан ўзга ҳеч ким уларга она эмаслар. Ва, албатта, улар инкор қилинган ва ғирт ёлғон сўзларни айтарлар. Ва, албатта, Аллоҳ кечирувчи ва мағфират қилувчидир.

Арабларнинг Исломдан олдинги одатларидан бири шу эдики, қачонки эркак ўз хотинидан қаттиқ ғазабланса, унга:Сиз мен учун онамдексиз, дерди. Буни айтиб, номақбул тарзда ажрашарди; Бунда аёл бошқа эркакка турмушга чиқа олмасди ва аввалги эри билан яшашни давом эттира олмасди. Бундай ажралиш Зиҳор номи билан машҳур эди.

Ислом динининг бошида Мадиналик эркаклардан бири жаҳли чиққанида хотинига шундай гаплар айтди ва бироз вақт ўтгач, бу гапидан пушаймон бўлди. Хотини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига муаммони ҳал қилиш учун келди ва у зот билан гаплашиб, баҳслаша бошлади, лекин Расулуллоҳ айтдилар: То Аллоҳдан ҳукм келмагунча, сиз эрингизга ҳаромсиз.

У муаммони ҳал қилиш учун Аллоҳдан паноҳ сўради ва Аллоҳни улуғлади. Бу оятлар нозил бўлгунига қадар кўп вақт ўтмади ва бу оятда айтилди:Хотинни онага қиёслаш ёлғон мақсадда айтилган ёлғон ўхшатишдир, Аллоҳ таоло бундай нарсани қабул қилмайди. Шундай қилиб, Ислом бу турдаги талоқни ман қилган ва уни талоқ турларидан бири сифатида тан олмайди.

Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз:

1. Расулуллоҳ одамлар орасида эдилар ва улар учун очиқ эдилар; Шунинг учун эркаклар ва аёллар ҳаётий муаммоларини ҳал қилиш учун унга мурожаат қилишарди.

2. Жоҳилият даврида жамиятнинг баъзи урф-одат ва анъаналари аёлларга зулмкор бўлиб, уларни ҳал қилиш учун Ислом дини тегишли ечимларни тақдим этган.

3. Аллоҳ одамларнинг оилавий ва ижтимоий муносабатларидан хабардор ва шу асосда адолатли қонунлар ўрнатган.

4. Эркак ва аёл бир-бирига туҳмат қилиб, беҳаё ва ноўрин сўзларни гапириб, оилавий муносабатларни бузмаслиги керак.

Энди муборак Мужодала сурасининг 3 ва 4-оятлари қироатига қулоқ тутамиз:

وَالَّذِینَ یُظَاهِرُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ ثُمَّ یَعُودُونَ لِمَا قَالُوا فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَتَمَاسَّا ذَلِکُمْ تُوعَظُونَ بِهِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ، فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیَامُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَتَمَاسَّا فَمَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَإِطْعَامُ سِتِّینَ مِسْکِینًا ذَلِکَ لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ وَلِلْکَافِرِینَ عَذَابٌ أَلِیمٌ

Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:

3 - Хотинларидан зиҳор қилганлар ўз айтганларидан қайтсалар, (қайта) қўшилмасларидан аввал бир қул озод қилсинлар. Бу (ҳукм) ваъзланишингиз учундир. Аллоҳ қилаётган ишларингиздан хабардордир. 4 - Ким (қул) топмаса, бас (қайта) қўшилмасдан аввал икки ой кетма-кет рўза тутсин. Ким (рўзага) қодир бўлмаса, олтмиш мискинни тўйғазсин. Бу (ҳукм) Аллоҳга ва Унинг Расулига иймон келтиришингиз учун. Ва бу(ҳукм)лар Аллоҳнинг чегараларидир. Ва (ундан чиққан) кофирларга аламли азоб бор.

Зиҳор талоқига оид олдинги оятларнинг давоми сифатида ушбу оятлар шундай дейилади: Бу жумлани айтиш билан эр-хотинлар ўртасида талоқ ва ажралиш энди бўлмайди, талоқнинг усули эса Исломда айтилганидекдир. Лекин бу гапни хотинига айтган ва ростдан ҳам шундай ният қилган эркак бу гапни бошқа такрорламаслиги ва бошқаларга сабоқ бўлиши учун жазоланиши ва жаримага тортилиши керак.

Бундай кишининг жазоси, қул сотиб олиб, уни Аллоҳ йўлида озод қилиш, агар бунга имкони бўлмаса, 60 кун рўза тутиши, жисмонан рўза тутишга қодир бўлмаса, камида 60 кунлик рўза  муҳтож одамларга озиқ-овқат бериши керак. Булардан бирини қилгандан сўнг, у хотинига қайтиши мумкин ва эр-хотин оддий ҳаётларини давом эттириши мумкин.

Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз:

1. Ислом аёлларга нисбатан зулмга сабаб бўлган сохта урф-одатларга қарши курашган ва ўз хотинига нисбатан бундай зулм қилган эркакларга жазо ёки жарима белгилаган. Шубҳасиз, бу жарималар оила пойдеворини мустаҳкамлашдир.

2. Гапириш масъулиятдир ва сиз хотинингизга ҳеч қандай нотўғри сўз айтолмайсиз.

3. Ислом бу қулдорликни аста-секин йўқ қилиш учун қулларни озод қилишда барча имкониятлардан фойдаланган.

4. Жарималар хилма-хил ва даражали бўлиши керак, шунингдек, ҳуқуқбузарларнинг жисмоний ва молиявий шароитларига мос келиши керак.

Сўнгда муборак Мужодала сурасининг 5 ва 6-оятлари қироатига қулоқ тутамиз:

إِنَّ الَّذِینَ یُحَادُّونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ کُبِتُوا کَمَا کُبِتَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَقَدْ أَنْزَلْنَا آیَاتٍ بَیِّنَاتٍ وَلِلْکَافِرِینَ عَذَابٌ مُهِینٌ، یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمِیعًا فَیُنَبِّئُهُمْ بِمَا عَمِلُوا أَحْصَاهُ اللَّهُ وَنَسُوهُ وَاللَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ

Ояти карималар қуйидагича таржима қилинган:

5 - Албатта, Аллоҳга ва Унинг Пайғамбарига душманлик қиладиганлар, улардан аввалгилар хор бўлганидек, хор бўлурлар. Ҳолбуки батаҳқиқ Биз очиқ-ойдин оятларни тушириб қўйганмиз. Ва кофирларга хорловчи азоб бор. 6 - Аллоҳ барчаларини қайта тирилтирадиган кунда, уларга қилган ишларининг хабарини берур. Аллоҳ ҳисоблаб турган, улар эса унутганлар. Ҳолбуки Аллоҳ ҳар бир нарсага шоҳиддир.

Жоҳилийлик сохта урф-одатларига амал қилиш ва илоҳий амрларга бўйсунмасликнинг дунё жазоси баён қилинган аввалги оятларнинг давоми сифатида бу оятларда илоҳий чегарадан чиқишнинг охират жазоси ҳақида сўз боради:Илоҳий амр ва тариқатларга қарши туриш ва уларга қарши чиқиш куфрга олиб келади ва дунёда ёмон оқибатларга олиб келади, чунки бу Аллоҳ таолонинг аниқ оятларини менсимасликдир.

Лекин асосий жазо қиёмат куни билан боғлиқ бўлиб, Аллоҳ таоло уларга унутган ёмон амалларини эслатади. Бу уларнинг хор ва залил бўлишларига сабаб бўлади ва бундан кейин Аллоҳ томонидан қаттиқ азобланади.

Бу ояти карималардан қуйидагиларни ӯрганамиз:

1. Аллоҳ таолонинг таълимоти ва амрларининг исботи ва аниқлиги тугаллангач, унга қарши ҳар қандай тўқнашув ва тўсиқ инсон учун дунё ва охиратда ёмон оқибатларга олиб келади.

2. Пайғамбарлар билан жанг қилиш Аллоҳ билан жанг қилиш демакдир ва Аллоҳ унинг учун қаттиқ ва хорловчи азобни белгилаб қўйган.

3. Қиёмат кунида айбланувчига биринчи навбатда айбланувчига тушунтирилади, токи у нима қилган жинояти ва жазоси нима эканлигини билсин. Шунда у ёмон ишларининг жазосини олади.

Ушбу дастурни якунлаш билан сиз азизларни улуғ Тангрига ҳавола қиламиз ва фикр ва таклифларингизни кутиб қоламиз. Хайр.

• Нур томон йўл (991)