Ինչպե՞ս է ԱՄՆ-ն ֆունկցիոնալությունից զրկում գլոբալ ինստիտուտները
Pars Today – Վերջին տարիներին ԱՄՆ-ի գործողությունները միջազգային ինստիտուտների, մասնավորապես ՄԱԿ-ի և դրա հետ կապված ինստիտուտների նկատմամբ հանգեցրել են այդ ինստիտուտների ճգնաժամի և ֆունկցիոնալության նվազման, միտում, որը հայտնի է որպես «գլոբալ ինստիտուտների ֆունկցիոնալությունից զրկում»։
Այս միտումը միջազգային ինստիտուտներին վերածել է մեծ տերությունների, մասնավորապես ԱՄՆ-ի շահերը սպասարկող գործիքների, և դրանց անկախությունն ու անաչառությունը կասկածի տակ են դրվել։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ՄԱԿ-ը և դրա հետ կապված ինստիտուտները, ինչպիսին է Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալությունը, ստեղծվել են համաշխարհային խաղաղությունն ու անվտանգությունն ապահովելու համար, սակայն այսօր այս ինստիտուտները բախվում են լուրջ մարտահրավերների։ Ֆունկցիոնալությունից զրկելու հստակ օրինակ է ԱՄՆ-ի կողմից ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում վետոյի իրավունքի բազմակի կիրառումը, ինչը կանխել է Իսրայելի ռեժիմի դատապարտումը և այս ինստիտուտին անգործության է մատնել Գազայի ճգնաժամի վերաբերյալ։ ԱՄՆ-ն նաև ընտրողական մոտեցում ունի գլոբալ խնդիրների նկատմամբ. օրինակ՝ Իրանի դեմ հարձակումները մնացել են առանց ՄԱԿ-ի արդյունավետ արձագանքի։
Ամերիկյան ազդեցությունը մասնագիտացված հաստատություններում, ինչպիսին է Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալությունը, նույնպես ակնհայտ է, որտեղ ԱԷՄԳ-ի գլխավոր տնօրենը մեղադրվում է Իսրայելի հետ համագործակցելու և գործակալության զեկույցները քաղաքականապես խեղաթյուրելու մեջ։ Այս զարգացումները նվազեցրել են այդ հաստատությունների նկատմամբ համաշխարհային վստահությունը։
Վերջապես, ինստիտուցիոնալիզմի սկզբնական փիլիսոփայությունը, որը հիմնված էր պետությունների հավասարության, ուժի չկիրառման և երկրների ինքնիշխանության նկատմամբ հարգանքի վրա, տեղը զիջել է Արևմուտքի գերիշխանության տենչանքին և քաղաքական շահերին։ Այս միտումը ոչ միայն թուլացրել է համաշխարհային մարմինների լեգիտիմությունը, այլև մեծացրել է անկայունությունն ու անվստահությունը միջազգային համակարգի նկատմամբ, ինչը հղի է համաշխարհային կարգի փլուզման վտանգով։