ԱՄՆ-ում ընթացող անկարգությունները․ Բողոքի ակցիաներից հեղափոխության անցնելու սպառնալիքը

Մայիսի 25-ին ԱՄՆ-ի Մինեսոտա նահանգի Միննեապոլիս քաղաքում սպիտակամորթ ոստիկանի կողմից սևամորթ ամերիկացի Ջորջ Ֆլոյդի դաժան սպանության դեմ սկսված անկարգությունները արագորեն տարածվեցին ամբողջ երկրում:

Բողոքի այս ցույցերը  40 օր է ինչ շարունակվում են  , և այն նվազելու  կամ ավարտվելու  մասին որևէ նշույլ գոյություն չունի:Ներկայումս ընթացող աննախադեպ բողոքի ակցիաները սկզբում ավելի շատ կենտրոնացած էին գունամորթների դեմ ԱՄՆ-ի ոստիկանության անսահման դաժան բռնությունների վրա,որոնք իրականացվում  են   ռասայական խտրականության և ռասիզմի համատեքստում:Այս փուլի կարգախոսն էր ՝ «Սևերի կյանքը արժեք ունի», բայց այն  շարունակվելով ավելի ընդարձակվեց: Ցուցարարները  այժմ պայքարում  են ԱՄՆ-ում կառուցվածքային ռասիզմի դեմ, ըստ որի  սևամորթները ԱՄՆ-ում դարեր շարունակ ենթարկվել  են բոլոր տեսակի ճնշումների ու խտրականության  և պահանջում  են վերջ տալ այս անմարդկային և անոմալ  իրավիճակին ,այն երկրում, որը հանդես  է գալիս մարդու իրավունքների պաշտպանի դերում:Այս փուլում ռասիզմի, ռասայական խտրականության և ստրկատիրության խորհրդանիշների վրա հարձակումը և դրանց ոչնչացումը ցուցարարների  նպատակներից  է եղել: Մի խնդիր,որը զայրացրել է Թրամփին և նույնիսկ նա  հրաման է արձակել, պատժելու նման  արարքներ  կատարողներին:

Հունիսի 27-ին, ԱՄՆ-ի նախագահ Դոնալդ Թրամփը հրամանագիր է ստորագրել, պահանջելով  ձերբակալել այն  ցուցարարներին, ովքեր  այդ երկրում  վնասել են ՝ստրկատիրության կողմնակիցների   արձանները :Հրամանագրի համաձայն, յուրաքանչյուր անհատ ,ով հասարակական վայրերում վնասի   արձանները , պետք է դատական  հետապնդման ենթարկվի:Թրամփի հրամանագրում ասված է«Շատ խռովարարներ , հրկիզողներ և ձախ ծայրահեղականներ, որոնք ձեռնարկել կամ աջակցել են այդ գործողություններին , բացահայտորեն ասոցացվում են այնպիսի գաղափարախոսությունների հետ, ինչպիսիք են՝ Մարքսիզմը, որը ձգտում է ոչնչացնել Միացյալ Նահանգները»:Նա ցուցարարներին մեղադրել է «պատմական տգիտության» մեջ:Հրամանագրում նշվել է,որ անհատներն ու կազմակերպությունները իրավունք ունեն խաղաղ ճանապարհով պահանջել որևէ կառույցի պահպանումը կամ ապամոնտաժումը  , բայց  ոչ ոք կամ ոչ մի  խումբ իրավունք չունի  ուժի դիմելով վնասել կամ ապամոնտաժել արձանը: ԱՄՆ -ի նախագահի հրամանագրում ակնարկվել  է մի օրենքի, որը տասը տարվա ազատազրկում է նախատեսում նրանց համար, ովքեր վնաս կպատճառեն  ֆեդերալ կառավարության  ունեցվածքին :Թրամփը, միաժամանակ   հրահանգեց դադարեցնել ֆեդերալ ֆինանսավորումը այն դատական ​​համակարգի և տեղական ոստիկանության համար, որոնք չեն կանխում նման միջադեպերը:ԱՄՆ-ում ստրկատիրության հովանավորների  մի շարք արձաններ քանդվել կամ ապամոնտաժվել են ,այդ երկրում համաժողովրդական բողոքի ցույցերի ընթացքում :Թրամփը իր վերջին դիրքորոշմամբ ,ի պատասխան ԱՄՆ-ում աննախադեպ բողոքի ցույցերին, (հուլիսի 4-ին)այդ երկրի անկախության օրվա առիթով  ունեցած իր ելույթում  կտրուկ քննադատել է այն, ինչը նա անվանել է դաժան պատերազմ, ԱՄՆ-ի  պատմությունը ոչնչացնելու և իր հերոսներին վարկաբեկելու համար:Իր խոսքերում Թրամփը քննադատել է ԱՄՆ-ի տարբեր քաղաքներում վերջին հակառասիստական ​​ցույցերի ժամանակ արձանների տապալումը, ասելով.«Զայրացած խուլիգանները ձգտում էին պարտադրել ձախակողմյան մշակութային հեղափոխություն»: Նա պնդելով ,որ ցուցարարները ձգտում են տապալել ԱՄՆ-ի հիմնարար արժեքներն ու սկզբունքները ,շեշտել է.«Մենք չենք լռելու»:

Վերջին բողոքների ակնառու հատկանիշներից մեկը հետևյալն է ,որ ԱՄՆ-ի  ժողովուրդը հետևողականորեն այդ երկրի զանազան տարածքներում տապալում է ստրկատիրության խորհրդանիշը հանդիսացող բոլոր արձաններն ու կառույցները: Վերջին շաբաթների ընթացքում ԱՄՆ-ի  պատմության մեջ ռասիստական ​​գործիչների արձանների վրա հարձակումները դարձել են նոր շարժման հիմնական խորհրդանիշներից մեկը, որը զայրացրել է ԱՄՆ-ի պաշտոնյաներին, հատկապես նախագահին:Այս ընթացքում տասնյակ արձաններ, այդ թվում `Քրիստոֆեր Կոլումբուսի, Ջորջ Վաշինգտոնի, Թոմաս Ջեֆերսոնի և Կոնֆեդերացիայի զինվորների արձանները ,ապամոնտաժվել,, հրկիզվել  ու ոչնչացվել են: Թվում է թե ՝ԱՄՆ-ի հարավային տարածքի  անջատողական նահանգներից ռազմական հրամանատարների և քաղաքական գործիչների շուրջ 1500 արձանների և խորհրդանիշների հավաքելը , որոնք քարոզում էին ռասիզմ ու ստրկատիրություն , ԱՄՆ-ում դարձել  է հասարակական պահանջ:Այս հարցում վերջին շաբաթվա կարևոր իրադարձություններից են՝  քաղաքական և պատմական որոշ գործիչների խորհրդանիշների և արձանների վրա հարձակումը ,այդ էլ  ԱՄՆ-ում ստրկատիրական  համակարգ ստեղծելու և  ռասայական խտրականությունը շարունակելու առումով  ,ինչպիսիք են՝ Ջորջ Վաշինգտոնը և Անդրու Ջակսոնը ,որոնք ԱՄՆ-ի առաջին նախագահները լինելով ,միաժամանակ ստրկատերեր էին:Եվ այսօր ԱՄՆ-ի ոստիկանությունը պարտականություն ունի պահպանելու նաեւ այդ արձանները :

Չնայած Թրամփը բազմիցս է սպառնացել,որ կճնշի  ցուցարարներին։ Սակայն ոչ  միայն ներկայիս բողոքները չեն մեղմացել , այլև դրանք խորացել և տարածվել են  դեպի ավելի հիմնարար պահանջներ:Ինչպես օրինակ, ԱՄՆ-ում, սոցիալական բողոքի ցույցերը շարունակվելով , ցույցերի որոշ առաջատար գործիչներ, աշխարհի կապիտալիստական ամենամեծ համակարգի քաղաքական կարգերին սպառնացել են տապալել և այն փոխարինել այլ համակարգով :«Սևամորթների կյանքը արժեք ունի »բողոքի ակցիայի  ղեկավարներից Հաուք Նյուսամը  Fox News- ին տված հարցազրույցում զգուշացրել է.«Եթե ԱՄՆ-ի կառավարությունը չբավարարի ամերիկացի ցուցարարների պահանջները , ժողովուրդը հրո ճարակ կդարձնի քաղաքական համակարգը ,այն փոխարինելով մեկ այլ համակարգով»: Այսպիսով , սպիտակամորթ  ոստիկանի կողմից  Ջորջ Ֆլոյդի դաժան սպանության  հետևանքով ԱՄՆ-ի ոստիկանության  բռնությունների դեմ ուղղված լայնածավալ բողոքի ցույցերին հաջորդած շաբաթների ընթացքում, սա առաջին անգամ է, որ  ցուցարարների հանրահայտ դեմքերից մեկը բացարձակապես խոսում է ԱՄՆ-ում վարչակարգի փոխվելու և հեղափոխություն անցկացնելու մասին:Սկզբում  թվում էր, որ ցուցարարները միայն ձգտում են  հասարակության մեջ  նվազեցնել ռասիզմը, վերացնել անհավասարությունները և բարեփոխել  ԱՄՆ-ի ոստիկանության կառուցվածքը `կանխելու նրանց դաժան և անմարդկային գործողությունները գունամորթների  դեմ:

Սակայն ,Թրամփի կառավարության կողմից  սպառնալիքի և ճնշման քաղաքականության որդեգրումը ,որը հիշատակվում է,որպես   «Երկաթե բռունցք»-ի քաղաքականություն,և ԱՄՆ-ի որոշ նահանգապետների նմանատիպ գործողությունները ,ԱՄՆ-ի ժողովրդի բողոքի շարժումը մղել է դեպի հիմնական և ռադիկալ պահանջներ:Մարտին Լուտեր Քինգի դուստր Բերնիս Քինգը ,սևամորթ Ռիչարդ Բրուքսի թաղման արարողության ժամանակ ,ով սպանվել էր ԱՄՆ-ի սպիտակամորթ ոստիկանների կողմից ասաց.«ՄՔանի դեռ , մեր ձայնը լսելի չի դարձել  և չի իրականացվել մեր պահանջը՝ ԱՄՆ-ի ոստիկանության ստորաբաժանումներում բարեփոխություններ համար ,շարունակվելու են մեր հանրահավաքները»: Թեև մինչ այժմ սոցիալական բողոքները կատարվում էին սևամորթների նկատմամբ  ոստիկանության դաժան և անմարդկային վերաբերմունքի դեմ   և, շատ դեպքերում, նրանց դաժան սպանությունների և դատարանների կողմից այս գործերով զբաղվելու խտրական վերաբերմունքի հարցով , որոնք հաճախ հանգեցրել են  մարդասպան ոստիկանների  արդարացմանը,հիմնականում ցույցերը կատարվում էին փողոցներում և խաղաղ ու հանդարտ հավաքների ձևով,սակայն ներկա պայմաններում նկատի առնելով անցյալ երկու տասնամյակներին սոցիալական ճգնաժամերի խորացումը  ,ժողովրդական պահանջների անտեսման առումով քաղաքական համակարգի ջանքը ,ոստիկանության կողմից անսահման բռնություն իրականացնելը և հարցերի կարգավորման առումով հանրության հուսահատությունը ,ԱՄՆ-ի հասարակությունը լարված է առավել քան երբևէ: Այդ իսկ պատճառով աստիճանաբար ԱՄՆ-ի ժողովրդի առօրյա քաղաքական բառապաշարում ավելի շատ է օգտագործվում հեղափոխություն տերմինը և միաժամանակ ԱՄՆ-ի քաղաքական ապագա իրավիճակը բնութագրելու համար օգտագործվում է ներքին պատերազմ տերմինը:

Անկախ այն բանից, որ ԱՄՆ-ը , որպես աշխարհի ամենամեծ կապիտալիստական ​​երկիր, ապագայում դեմ հանդիման է կանգնելու «հեղափոխության» կամ «քաղաքացիական պատերազմի»,սակայն անտարակույս   կարելի է ասել, որ ԱՄՆ-ի հասարակության մեջ սևամորթների  կուտակված պահանջներին , հատկապես օրինական և իմասնավորի ճնշված պահանջներին ցուցաբերվող անուշադրությունը ,անտարակույս  բարդ  պայմաններ է ստեղծելու ԱՄՆ-ի համար  21-րդ դարի առաջիկա տարիներին:Կարևորն այն է, որ այդ պահանջները չեն սահմանափակվում միայն ռասայական խնդիրներով, հատկապես `դարեր տևած  ռասայական խտրականությամբ և սևամորթների դեմ բռնություններով :Ներկա պայմաններում ,հարյուր հազարավոր ամերիկացի բողոքարներ  դուրս են եկել փողոց ՝ ի նշան բողոքիվ քաղաքական, տնտեսական և սոցիալական անհավասարության դեմ:Կարևոր հանգամանքը նաեւ հետևյալն է,որ  սա վերջին տարիներին համաժողովրդական և  բողոքի  երկրորդ կարևոր շարժումն է:Ավելի վաղ, «Վալ Սթրիթ»-ի գրավման բողոքի շարժումը սկսվեց 2011-ի սեպտեմբերի 17-ին ՝ ցուցարարների համախմբումով, որը կազմակերպվել էր «Վալ սթրիթ»-ի հարակից փողոցում ,որը համարվում է ԱՄՆ-ի  տնտեսական հաստատությունների և  բորսայի շուկայի կենտրոնը:Քանի որ այս շարժման մասնակիցները համոզված  էին, որ ԱՄՆ-ի ժողովրդի  99% -ի   հարստությունը  միայն մեկ տոկոսի վերահսկողության տակ է ,որոնք ուրիշների կյանքի ղեկը իրենց ձեռքն են վերցրել, ադ շարժումը կոչվում էր նաև 99 տոկոսանոց շարժում: Իրականության մեջ այս շարժումը այս կարգախոսով ,որ մենք 99 տոկոսն ենք, նպատակ էր հետապնդում հասնել սոցիալական արդարության և ոչնչացնել հասարակության մեկ տոկոսանոց բարվոք խավի իշխանությունը: Սակայն  ծավալուն ճնշումների բերումով ,աստիճանաբար մարեց այս սոցիալական շարժման բոցը: 

Ներկայումս լայնատարած բողոքներ են ընթանում ԱՄՆ-ի տարբեր հատվածներում ՝ հազարավոր ամերիկացիների մասնակցությամբ,թեև այս երկրի բնակչության մեծ մասը ,  ովքեր դժգոհ են ստեղծված իրավիճակից, նախընտրում են չմասնակցել փողոցային ցույցերին:Այսպիսով, «սևամորթների կյանքը արժեք ունի» շարժման պահանջը կարելի է համարել ռասայական խտրականության պահանջներից ավելի վեր:Փաստորեն, ԱՄՆ-ում ժողովրդի  հիմնական պահանջները կենտրոնացած են այնպիսի հարցերի վրա, ինչպիսիք են ՝աղքատության և եկամուտների անհավասարության վերացումը, անհավասարության  ու ռասայական խտրականության ,նաև  գենդերային անհավասարության վերացումը:Նաև կոռուպցիոն երևույթների դեմ պայքարը, ներառյալ ֆինանսական կոռուպցիան և քաղաքական գործիչների բարոյական կոռուպցիան, ինչպես նաև քաղաքական ինստիտուտների նկատմամբ ֆինանսական, արդյունաբերական և լրատվամիջոցների օլիգարխիայի գերիշխանության ժխտումը ցուցարարների այլ պահանջներից են:Չնայած Միացյալ Նահանգները, ըստ երևույթին, համարվում է ժողովրդավար ,սակայն գործնականում այդ երկրում իշխում են օլիգարխները կամ քաղաքական, տնտեսական, ռազմական և լրատվամիջոցների էլիտաները,որոնք ելնելով իրենց շահերից, մշակում և իրականացնում են մակրո և կարևոր քաղաքականություններ  և որոշումներ:Սպիտակ տուն մուտք գործելուց հետո նրանց նկատի առած հանրապետական ​​կամ դեմոկրատական  նախագահական թեկնածուներն աշխատում են ամերիկյան ֆինանսական և արդյունաբերական օլիգարխիայի և առհասարակ շահակից խմբերի շահերից ելնելով և այդպիսով  ազգային շահերը զոհաբերում են  անձնական և կուսակցական շահերին :

Վերջին տարիներին այդ պահանջներն ներկայացվել են նախ ՝ «Գրավել Վալ Սթրիթ»-ը շարժման , իսկ այսօր ՝ «սևամորթների կյանքը արժեք ունի » շարժման համատեքստում:Բայց եթե այդ պահանջները անտեսվեն ԱՄՆ-ի իշխող կառավարության կողմից, ներառյալ ֆեդերալ  կառավարության, Կոնգրեսի կամ երկու հիմնական կուսակցությունների՝ հանրապետականների և դեմոկրատների կողմից , ապա դա, ի վերջո, կարող է հանգեցնել սոցիալական պայթյունի, որը քաղաքագիտության գրականության մեջ կոչվում է հեղափոխություն:Սա այն սցենարն է, որը Հաուք Նյուսամը ,Fox News- ին տված հարցազրույցում անդրադարձել է այդ մասին , ըստ որի ժողովուրդը  հրո ճարակ է դարձնելու քաղաքական համակարգը և այն փոխարինելու է մեկ այլ համակարգով:Այսպիսով, աշխարհի խոշորագույն կապիտալիստական ​​երկիրը, որի քաղաքական, տնտեսական և միջազգային անկման նշանները սկսել են իհայտ գալ , ենթարկվելու է հիմնական  փոփոխության, որի նվազագույն արդյունքնը լինելու է քաղաքական համակարգի փոփոխությունը: