د افریقا په ساحلي هېوادونو کې د مقاومتي محور د ظهور نښې / د نړۍ په نظم کې د بدلون په لور
-
کیمي سبا؛ د استعمار پر وړاندې د افریقا د مقاومت یو مشر
پارس ټوډې- د افریقا په ساحلي سیمه کې بدلونونه، د لوېدیځ د تسلط کمېدل او د روسیې، ایران او چین د نفوذ زیاتوالی څرګندوي، چې د نوي نړیوال نظم سره سمون لري.
د لوېدیځ لاسپوڅي رژیمونه په ټوله افریقا کې په چټکۍ سره د زوال په حال کې دي او د مالي، بورکینا فاسو او نایجریا په ګډون، د ساحل هېوادونو اتحاد، ممکن د افریقا د مقاومتي محور د جوړولو تر شا محرک ځواک وي.
د کریډیل ډیټابیس له مخې، په مختلفو جغرافیایي سیمو کې د مقاومت د محورونو ظهور د یوې اوږدې او پېچلې پروسې محصول دی، چې نړۍ څو قطبي نړۍ ته رسوي.
دا دوه موضوعات، یعنې د لوېدیځ د تسلط پر وړاندې مقاومت او د څو قطبي نړۍ رامنځته کېدل، په بشپړه توګه د یو بل بشپړونکي دي. اوس په لوېدیځه آسیا کې د مقاومت محور د افریقا په ساحلي سیمه کې د مقاومت د محور په توګه له لوېدیځ څخه تر ختیځه، له سینیګال، مالي، بورکینا فاسو او نایجر څخه نیولې تر چاد، سوډان، اریتره او ټول عربي او مسلمان هېوادونه تغذیه کوي.
د ساحلي مقاومت د محور په پیاوړتیا کې، د سینیګال د ټاکنو اهمیت
د نایجریا په خلاف، چېرې چې د لوېدیځ نوي استعمار پر وړاندې د ځواک بدلون، له پوځي کودتا سره مل وو، په سینیګال کې دا بدلون په مستقیم ډول د ټاکنو له لارې ترسره شو.
د مارچ په ۲۴ مه د سینیګال په عمومي ټاکنو کې د ۴۴ کلن باسیرو دیومای فایه پراخې بریا، دغه هېواد یو نوي دور ته ورساوه.
د مالیې پخوانی مفتش ، چې یوازې دوه اونۍ یې په زندان کې تیري کړي، وتوانید چې د فرانسوي ګوډاګی مشر ، ماکي سال ، د افریقی پلوه افراطي مشر په توګه له دندې ګوښه کړي.
د سینیګال راتلونکی ولسمشر اوس په بورکینا فاسو کې له 36 کلن ابراهیم ترائوره سره ، په ایتوپیا کې 46 کلن ابی احمد ، په ماداګاسکر کې 48 کلن اندرې راجولینا او په سویلي افریقا کې 44 کلن جولیوس مالیما سره یوځای کېږي. د ځوان پان افریقي نسل په خپل حاکمیت متمرکز شوی دی.
داسې ښکاري چې د دې بدلونونو اصلي تمرکز، "جیو اقتصاد" دی. سینیګال د تیلو او ګازو په لوی تولید کونکي بدل شوی، او اوس فایه، هوډ لري چې ، د BP او د برتانیا د سرو زرو کان آپریټر Endeavor Mining په ګډون د کان کیندنې او انرژۍ معاملې بیا پیل کړي.
هغه همداشان پلان لري چې استثمارگرانه CFA فرانک، د فرانسې تر کنټرول لاندې اسعارو سیسټم چې په 14 افریقایي هېوادونو کې کارول کېږي څنډې ته کړي او د سینیګال د اصلي سوداګریز شریک په توګه حتی د فرانسې له استعماري ځواک سره د اړیکو د بیا جوړولو لپاره د نوي اسعارو رامنځته کولو په لټه کې دی، فایه همدارنګه، له چین سره د د برد - برد شراکت په لټه کې دی.
له ایران او روسیې سره د نایجریا له نږدېوالي د واشنګټن ویره
البته، د سینیګال نوي ولسمشر تر اوسه دا نه ده ټاکلې چې آیا هغه له خپل هېواد څخه د فرانسوي سرتېرو د ایستلو اراده لري که نه. که دا ډول وشي، دا به پاریس ته یو بې ساري ګوزار وي، ځکه چې ایمانویل مکرون او فرانسوي تاسیس، سینیګال د نایجریا ، مالي او بورکینا فاسو په شاوخوا کې د اصلي لوبغاړي په توګه ګوري، کوم چې دمخه له فرانسې څخه وتلي دي.
دا درې حکومتونه چې په دې وروستیو کې، د ساحلي حکومتونو اتحاد رامنځته کړی، نه یوازې دا چې د پاریس له سیریالي ذلت وروسته، د د دوی خوبونه خراب کړي، بلکې د متحده ایالاتو لپاره هم یوه لویه ستونزه ده، چې ښکاره بېلګه یې د واشنګټن او نایجریا ترمنځ د پوځي همکارۍ ناکامي ده.
په طبیعي توګه، د متحده ایالاتو سره تړلو هېوادونو، د ساحل څخه د نوي BRICS افریقایي غړو، مصر او ایتوپیا پورې ټول مهم لوبغاړي، د روسیې او افریقا ترمنځ مخ پر ودې ډیپلوماتیکې پروسې ته پام نه دی کړی.
د بېلګې په توګه، اوس امريکا بايد د امنيتي او پوځي همکاريو د تړون له لغوه کولو وروسته، له نايجریا څخه د خپلو ځواکونو د ايستلو دقيق وخت اعلان کړي.
په حقیقت کې، پنټاګون نور نشي کولای د نایجریا په خاوره کې په نظامي روزنې کې حضور ولري.
متحده ایالات په اګادز او نیامي کې دوه ستراتیژیکې اډې لري، چې پنټاګون یې د جوړولو لپاره له ۱۵۰ میلیونو ډالرو څخه زیات مصرف کړي دی. نیامي په 2019 کې بشپړ شوی چې د متحده ایالاتو د افریقا قوماندانۍ ، آفریکام AFRICOM لخوا اداره کېږي.
په پام کې ده چې زر تنه امریکايي پوځیان ژر وویستل شي او امریکایان هڅه کوي چې د دې مخه ونیسي. داسې چې تیره میاشت د افریقا په چارو کې د امریکا د بهرنیو چارو د وزیرې مرستیالې، مولي فای دوه ځلې نایجریا ته سفر وکړ.
باید یادونه وشي چې د دې اډو له لاسه ورکول، له روسیې او ایران سره د نایجریا د نږدېوالي په معنی دی چې د باب المندب د څارنې لپاره اړین دی. په دې لړ کې، د ۲۰۲۴ کال په جنورۍ کې د نایجریا یوه پلاوي له مسکو څخه لیدنه وکړه.
د فرانسې سپکاوی او د متحده ایالاتو احتمالي غبرګون
غربي ګوډاګي رژیمونه په ټوله افریقا کې په چټکۍ سره د زوال په حال کې دي، او د مالي، بورکینا فاسو او نایجر په ګډون، د ساحل هېوادونو اتحاد، ممکن د مقاومت د افریقا محور د جوړولو تر شا محرک ځواک وي.
له بلې خوا، روسيه د ډيپلوماسۍ له پلوه او چين د سوداګرۍ په برخه کې، د ستراتيژيکو همکاريو د زياتولو له لارې، په څو قطبي نظم کې د مهمو لوبغاړو په توګه، په افريقايي هېوادونو کې ځانګړی حساب پرانيستی دی.
په مسکو کې په "نړیوال څو قطبي کنفرانس" کې د افریقایي هېوادونو شتون لکه د پان افریقایي مشر ، کیمي سیبا له بینین څخه په همدې اړه دی.
په ساحلي سیمې کې د فرانسې مطلق سپکاوی، شاید د مکرون د سختو ګواښونو یو لامل وي چې اوکراین ته د فرانسوي پوځیانو لیږلو او همدارنګه په ارمنستان کې د اوسني روسوفوبیا لامل کېږي.
له تاریخي اړخه، افریقایي هېوادونه شوروي اتحاد ته ډېر انعطاف منونکي او حتی د خپلو طبیعي زیرمو محافظت په سترګه ګوري چې دا موضوع اوس چین ته لیږدول شوې.
د سیمه ایز همغږي لپاره د پلیټ فارم په توګه، د ساحلي اتحاد هېوادونه، هغه څه لري چې د لوبې د بدلېدو لامل کېدای شي.
سینیګال به شاید په هغه کې شامل شي، مګر ګینه سمندر ته د لاسرسي په برخه کې د جغرافیایي ظرفیت له امله، خورا مهم دی. دا به د لوېدیځ تر کنټرول لاندې د لوېدیځ افریقایي هېوادونو ECOWAS اقتصادي ټولنې تدریجي انحلال لامل شي.
په هرصورت، د لوېدیځ د واکمنۍ پیاوړې رېښې باید هېڅکله له پامه ونه غورځول شي. په افریقا کې د پنټاګون د ماسټر پلان موخه، د روسیې، چین او ایران د څو قطبي نفوذ مخنیوی دی. مګر د ساحلي مقاومت په محور کې بل هېڅ هېواد، د امریکا د "ترهګرۍ ګواښ" کارت نه اخلي.
په ورته وخت کې، د عاج ساحل د چاد په پرتله د واشنګټن لپاره خورا ستراتیژیک دی، ځکه چې ساحه یې د ساحل اتحاد ته ډېره نږدې ده او د عاج په ساحل کې د فرانسې په اډه کې د متحده ایاالتو د "ترور" بې پیلوټه الوتکې، ممکن د ساحل اتحاد تر کنټرول لاندې ولري.
کلیدي کلمې: د افریقا د مقاومت محور، افریقا د استعمار پر وړاندې، په افریقا کې امریکا، په افریقا کې ایران
