Bin Salmanyň täze köpçülikleýin jezalandyrşy üçin duýduryş
Iňlis jemgyýetçilik palatasynyň wekilleri bu ýurduň Daşary işler ministrine hat iberip Saud Arabystanda Täze ýyl atmosferasy bilen bu ýurtda köpçülikleýin dara asma jezany amala aşyrmagyň ähtimali barada duýduryş berdiler.
Iňlis jemgyýetçilik palatasynyň wekilleriniň topary bu ýurduň Daşary işler ministrine hat iberip Saud Arabystanda Täze ýyl atmosferasy bilen bu ýurtda köpçülikleýin dara asma jezany amala aşyrmagyň ähtimali barada duýduryş berdi.
“Daily Telegraph” gazetinde çap edilen bu hatda hökümetden çaltlykda çäre görülmegi haýyş edilýär.
Bu nukdaýnazardan, täze ýyl atmosferasyndan peýdalanyp 2016-njy we 2020-nji ýyllaryň jezalandyryşlary agzaldy. Şeýle hem, Saud Arabystany dünýäde köpçüligiň ünsüni özüne çeken Dünýä çempionaty oýunlarynyň atmosferasyndan azyndan 20 adamy jezalandyrmak üçin ulandy, olaryň 12-si bu ýurtda ýaşaýan daşary ýurtly raýatlardyr.
Arabystanda ölüm jezasy täze bolmasa-da, bin Salman häkimiýete geleli bäri köpeldi. Saud Arabystanynyň hökümeti tarapyndan neşir edilen statistika ölüm jezasynyň ýerine ýetirilişiniň sanynyň 2020-nji ýylda 27 adama,2021-nji ýylda 69 adama we 2022-nji ýylda ýylda 138 adama çenli köpelendigini görkezýär .Bin Salmanyň döwründe jezalandyryşlaryň birneme ýokarlanmagyndan başga-da, jezalandyryşlar dürli-dürli bolup, dürli adamlary öz içine alýardy. Jezalandyryşyň käbiri jenaýat etmek bilen baglanyşykly, ýöne bu beýle däl, indi ölüm jezasynyň köpüsi syýasy meseleler we Bin Salmanyň we onuň ägirt uly meýilnamalarynyň garşylygy üçindir.
Mysal üçin, şu ýylyň mart aýynda Saud Arabystanynda 81 adam jezalandyryldy, olaryň käbiri syýasy tussaglardy.
Birnäçe faktor adam hukuklarynyň bozulmagyna we ilkinji nobatda Bin Salman döwründe jezalandyrylmagyň artmagyna sebäp bolýar.
Birinjisi, Bin Salmanyň sionist režimine ýakynlygy we bu režimiň we Amerikan ýewreý lobbisiniň Bin Salmany häkimiýet başyna getirmeginde we Saud Arabystanyndaky agdarlyşykda oýnan rolydyr. Sionizm we içerki repressiýalaryň güýçlenmegi we ýokarlanmagy Saud Arabystanynyň daşary syýasatda agressiw çemeleşmesini görmek bolýar we bu ýagdaýlarda Saud Arabystanynyň içerki we daşarky çemeleşmesi bu režimiň çemeleşmesine meňzeýär.
Ikinji faktor, Günbatar hökümetleriniň adam hukuklary kategoriýasyna möhüm çemeleşmesi bolup durýar we şoňa görä Saud Arabystany bilen baglanyşykly gatnaşyklar has gowulaşanda, bu ýurtdaky adam hukuklarynyň bozulmagyna göz ýumýarlar we Adam hukuklary meselelerini eglişik ýa-da töleg tölemek üçin gural hökmünde birnäçe wagt bäri ulanyp gelýärler .
Netijede, üçünji faktor, nebit dollaryny ulanmak bilen amala aşyrylýan we bu guramalaryň jogapkärçiligini ýerine ýetirmeginiň öňüni alýan halkara guramalarynda we onuň düzüm agzalarynda Saud Arabystanynyň lobbisidir.
Bu ýagdaýlary göz öňünde tutsak, Saud Arabystanynda we Saud Arabystanynda güýç gurluşygynda üýtgeşmeler bolmasa, Saud Arabystanynda ölüm jezasynyň bes edilmegi üçin takyk umyt ýokdyr.
